Oglądam z zapartym tchem każdy odcinek :) Coś wspaniałego. Więcej Astronarium! ...A potem odruchowo patrzę w komentarze pod odcinkami i ręce opadają, a włos się jeży.
Kocham takie kanały :) Ostatnie na jakich skończyłem była seria "Tajemnice wrzechświata" A tu popatrz ! Wraca i to z Polski :) Błagam nei przestawajcie :)
Na razie możliwości są dwie (3-cia naukowa pojawi się po odkryciach). 1. Ciemna, stanowiąca 95%, niedająca się nam zbadać materia to teren do życia i mieszkania przez Cywilizacje Typu II i III wg. Skali Kardaszowa. Nam pozostawili materie barionową, jako że cywilizacja, która przedstawiamy (rzędu 0,73 wg wcześniej wspomnianej skali) doskonale się w niej odnajduje i rozwija (rozwinie nie dalej niż do I typu). Opcja 2. to taka, że ta ciemna materia to po prostu Bóg.
Fanom programu polecamy czapki ASTRONARIUM z praktycznymi lampkami. Nawet nie wiecie jak często się przydają! Idealne na wakacje. Dla obserwatorów specjalne diody czerwone. Można je prać i wymieniać baterie. sklep.pta.edu.pl/gadzety/190-czapka-astronarium-z-latarka.html#/19-kolor_swiatla-bialy sklep.pta.edu.pl/gadzety/190-czapka-astronarium-z-latarka.html#/20-kolor_swiatla-czerwony Na portalu www.urania.edu.pl/ mnóstwo wiadomości i kultowy, stuletni dwumiesięcznik URANIA, a w sklepie internetowym kilkanaście najciekawszych na rynku książek astronomicznych.
Cycling MBK ile brakuje barionów w twoim mózgu? Pewnie więcej niż w tym widzialnym wszechświecie bo twoje możliwość zrozumienia wszechświata jest żadna.
Nie wiemy, gdzie są brakujące bariony, a co dopiero powiedzieć o niewidzialnej "ciemnej materii" lub "ciemnej energii". Na szczęście Astronarium niesie nam "kaganek oświaty". 👍
A jak zobaczyć atomy zupełnie pozbawione elektronów? Tu była mowa atomach, które miały jeszcze jeden elektron możliwy do wzbudzenia. I przy tym wzbudzeniu ostatniego elektronu były pochłaniane charakterystyczne fotony. Stąd moje pytanie :-)
Im bliżej nas, tym materii międzygalaktycznej jest jakby mniej. Chyba logiczne, że siłą rzeczy między Drogą Mleczną a jakimś stosunkowo bliskim kwazarem jest mniej materii niż między DM a znacznie bardziej odległym kwazarem. (przypominam, że odległości we Wszechświecie są ogromne). Idąc dalej: Myślę, że "puste miejsca" tak naprawdę nie są puste, lecz wręcz wypełnione masą. Masą antymaterii. Czyżby antygalaktyki?? Dlatego też warm-hot intergalactic medium jest tak gorące. Przez nieustannie zachodzącą anihilację na granicy materia-antymateria. Dlaczego tej anihilacji nie towarzyszą spektakularne efekty? Przez to, że materia i antymateria w przestrzeni kosmicznej są bardzo rozrzedzone. Część energii uwolnionej wskutek anihilacji zamienia się w promieniowanie elektromagnetyczne, na przykłąd rentgenowskie. Pewnie ktoś spyta: Ale zaraz... skoro tam jest antymateria, to czemu nie widzimy całych galaktyk lub przynajmniej obłoków zbudowanych z antymaterii? Widzę rozwiązanie: mianowicie- materia, jaką znamy z reguły odbija światło widzialne. Niektóre jednak jej rodzaje są dlań przezroczyste. Podobne oddziaływania występują między materią a podczerwienią, czy... promieniowaniem rentgenowskim (pewnie niejeden z nas miał kiedyś wykonywane zdjęcie rentgenowskie). Podobnie może być z antymaterią- podejrzewam, że jej większość jest przenikalna dla światła widzialnego (dlatego "widzimy" przez antymaterię), a nieprzenikalna dla promieniowania rentgenowskiego. Promienie rentgenowskie powstałe w wyniku anihilacji odbijają się od antymaterii i docierają do nas. Antymateria ma masę- co prawda w postaci ANTYbarionów, jednak... analogicznych do barionów... Dlatego myślę, iż barionów we Wszechświecie nie brakuje. 11:08 - czy "siatka" ciemnych miejsc nie jest choć trochę podobna do siatki jasnej? "jeśli bardzo byśmy się wysilili, barionów znajdziemy może połowę". A druga połowa? Czy antybariony też się liczą?
Antymateria oddziałuje ze światłem podobnie jak ta zwykła, antywodór ma widmo emisyjne podobne do wodoru, traktowanie antycząstek jak całkowitego zaprzeczenia materii to częsty błąd myślowy.
Tutaj atomy antywodoru w celu uzyskania widma nie były naświetlane światłem widzialnym, a mikrofalami. (z tego, co wiem, zespół ALPHA chciał też zacząć używać światła laserowego *, ale nie posiadam na ten temat aktualnych informacji). Czy widmo spektroskopowe musi koniecznie mieścić się w zakresie światła widzialnego? Nie traktuję antymaterii jako całkowitej odwrotności materii. Antymateria rzeczywiście musi oddziaływać z fotonami... nasuwa się tu pytanie jak zauważalne są te oddziaływania na poszczególnych częstotliwościach czy długościach fal elektromagnetycznych...
Wodór zwykły ma część linii emisyjnych w zakresie widzialnym, a część w ultrafiolecie i podczerwieni, substancje emitujące w innych długościach fal zupełnie normalnie się obserwuje. Zespół ALPHA uzyskał ostatnio widmo antywodoru - jest takie samo jak wodoru, kwestią wciąż badaną jest jak dokładnie oba widma do siebie pasują, a więc czy symetria jest doskonała czy czymś zaburzona: home.cern/about/updates/2016/12/alpha-observes-light-spectrum-antimatter-first-time brakująca materia to nie jest na przykład materia świecąca w ultrafiolecie.
Ostatnio doniesiono, że brakująca połowa barionów to wrzeciona gazu pomiędzy galaktykami, który nie był widoczny bo był bardzo chłodny. Tymczasem tutaj mowa o przypadku odwrotnym, o strumieniach gazu bardzo gorącego i zjonizowanego. Czy oba efekty mogły być wywoływane przez tą samą materię? A może brakujące bariony grupują się częściowo w jednej formie a częściowo w drugiej? A może w kosmosie istnieje nieco więcej barionów niż przewidywaliśmy?
To był fejk! W medialnym opisie poszło, że "zimna" i kilka kanałów i portali zdążyło to powtórzyć, nim zostało to wycofane ze źródła. Oczywiście chodzi o gorącą materię, bo analizowano rozpraszanie fotonów mikrofalowego promieniowania tła (CMB) na swobodnych, energetycznych elektronach (w zimnej materii nie ma swobodnych elektronów), Statystycznie pokazano, ze miedzy parami galaktyk są bardzo słabe ciemniejsze plamy w obserwacjach CMB z teleskopu Planck na poziomie - UWAGA! - deltaT/T = 10^-8 (jedna 100-milionowa średniej wartości CMB 2.7K. Plazma, która rozprasza ma temperaturę rzędu 10^7K i dlatego jej nie widać, że jest prawie całkowicie zjonizowana. Ostało się trochę najcięższych pierwiastków w postaci jonów helo- i wodoropodobnych, które maja przejścia w zakresie X i stad konieczność wystrzelenia ATHENA-y.
Czyli w sumie tak jak przypuszczałem, nie może być dwóch różnych wyników wskazujących na tą samą ilość materii. Zastanawia mnie jak wygląda rozkład takiej "niewykrywalnej" plazmy w galaktykach, może udałoby się lepiej doszacować stosunek materii "ciemnej" do tej barionowej. Pewnie to zbadają w najbliższym czasie.
A czy nie jest tak, że materia barionowa przemienia się w energię (promieniowanie)? Im dalszy obserwowany obiekt tym jest młodszy, więc mniej energii wypromieniował. Gwiazda w ciągu swojego życia traci przecież masę na rzecz promieniowania, więc traci bariony, co nie? Takie proste rozumowanie, które nie zostało bezpośrednio wspomniane w filmie : )
Efektywność syntezy termonuklearnej jest poniżej 1% masy spoczynkowej, a procesie nie bierze udziału cała gwiazda, a tylko jej jądro. Tymczasem brakuje około połowy barionów, a więc ponad 50 x więcej niż gdyby cały zgromadzony w gwiazdach wodór zamienić w hel.
+Roman Grzyb Owszem, "gwiazda traci", ale nie traci Wszechświat. Spora część tego, co gwiazda wypromieniowuje, stanowi promieniowanie korpuskularne, czyli protony, neutrony i jądra helu - a więc ... bariony. A one przecież ZOSTAJĄ w obserwowalnym Wszechświecie! Poza tym astrofizycy biorą chyba pod uwagę pewne znane równanie. tzn. E=mc^2, czyli zdają sobie sprawę z przekształceń materii w energię - w końcu fizyka kwantowa nie jest nam obca od niemalże stu lat.
Tzn. minister? Okazał się wyjątkowym rozmówcą. Jak nam wyznał jest miłośnikiem astronomii i nawet startował w Olimpiadzie Astronomicznej. Profity płynące z przynależności do ESA to bardzo realny impuls dla naszej gospodarki i technologii. Oglądajcie (już w sobotę 2 września) odcinek #42. Tam będzie również o profitach płynących dla polskiej gospodarki i techniki z przynależności do ESO i budowy Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu.
A to nie prościej skierować chandra na kwazar po przeciwnej stronie? Owszem szczegółowość szczegółowością ale tu przydało by się na razie samo potwierdzenie coby ludzie spali spokojniej :p
A czy wyznaczając tą szacunkowa ilość materii barionowej (na podstawie mikrofalowego promieniowania tła), która powinna istnieć we wszechświecie, wzięto pod uwagę pod uwagę to. 1. Na podstawie na podstawie mikrofalowego promieniowania tła wyznaczono szacunkową ilość materii barionowej, która powinna istnieć (a właściwie chyba nie ilość tylko gęstość). 2. Zauważono, ze gęstość materii w naszym lokalnym kawałku wszechświata jest połowę mniejsza niż zakładają szacunki (pkt.1) 3. Zauważono ze obserwacje odleglejszych części wszechświata tez mają "ubytek" ale już nie tak znaczący. Na myśl przychodzi dość oczywiste rozwiązanie, ale w odcinku nie ma na ten temat ani słowa więc może ktoś zna temat i mnie poprawi, mianowicie: Obserwując nasz bliski lokalny kawałek wszechświata widzimy go w przybliżeniu taki jaki jest dziś (materii brakuje połowę). Oglądając odległe rejony wszechświata widzimy je np sprzed 7mln lat (materii brakuje mniej). Czy w obliczeniach wzięto pod uwagę to, ze wszechświata ubywa po prostu materii barionowej? Skąd założenie, że ilość ma być stała przez 13,8mld lat? Czy nie na tym polega właśnie mechanizm gwiazd, ze materię zamieniają w energię i ją wypromieniowują w najdalsze miejsca wszechświata, a więc na przestrzeni zycia wszechświata, mateii musi ubywać? Wiem, że to dość oczywiste wytłumaczenie, ale w odcinku nie ma na to odpowiedzi..
Bardzo słuszne rozumowanie 1-3. Niestety szukanie brakującej materii barionowej w reakcjach termojądrowych i zamianie w promieniowanie jest chybione. W gwiazdach zamianie na promieniowanie ulega ułamek procenta masy spoczynkowej. Hipoteza przedstawiona w odcinku dotyczy raczej podgrzewania się i wzrostu stopnia jonizacji plazmy międzygalaktycznej. Do tematu wrócimy w odcinku #93 o Kosmicznym Teleskopie ATHENA.
@@Astronarium Dziękuję za odpowiedz ;) Nie jestem fizykiem i nie potrafię tego policzyć, ale jeśli np. obserwowane przez LIGO zderzenie czarnych dziur (25.08.2017) spowodowało w jednej chwili ubytek ponad 5% masy początkowej tych zlewających się czarnych dziur [31+25 -> 53 ; ubytek 3 mas słońca] przez samą tylko falę grawitacyjną, to może podobne procesy przez miliardy lat mogły spowodować ubytek tych szukanych 50%. Przecież te czarne dziury też podczas powstawania (i życia, jeśli promieniowanie Hawkinga istnieje) wyświeciły już na pewno dodatkowe procenty swojej masy i już robi się byćmoże dwucyfrowa wartość procent ubytku masy od czasu powstania wszechświata ;) Dążę do tego, że materia mogłaby przez te mld lat zamieniona nie tylko na fale elektromagnetyczne ale też energię fal grawitacyjnych lub innych, może nie wszystkie znamy i może to nie jest tak idiotyczne wytłumaczenie. P.s. Jak miałem laboratoria z fizyki na studiach, to nas uczono, ze wynik pomiaru bez błędu pomiaru jest mało wartościowy. Ciekawe z jakim błędem oszacowano te 50% ? Czy w astrofizyce błąd pomiaru takich rzeczy też można wyliczyć ? ;) Pozdrawiam Serdecznie
Jeśli by zmierzyć ta gęstość materii w jakiejś sensownej próbie statystycznej (z rozróżnieniem odległości/wieku mierzonego kawałka wszechświata) i wystąpiła by wyraźna korelacja z gęstością, to może wskazywało by, że ten kierunek rozumowania ma jakikolwiek sens ;) Ciekawe czy ta trójwymiarowa mapa struktur sięgająca 7mld lat świetlnych pokazała by taką korelację..
świat widzialny w stosunku do czarnej niewidzialnej materii jest prawdopodobnie niewielkim ułamkiem masy wszechświata...nie pojmuje jak można zastanawiać się nad światem widzialnym bedącym czymś co powstało w wyniku czastek nie widzialnych ? W/g logicznego myślenia była ciemność czyli czastki które rzadziły wszechświatem dopiero potem w wyniku "fuzji " nastapiła jasność...Po co skupiać sie nad tym co powstało w wyniku fuzji ? znajdzmy powód fuzji. Od lat trwa próba złapania najwazniejszej cząstki która pozwoli w jakimś stopniu wyjasnić sposób powstania tego co widzimy ale bez skutecznie. moze czastki czarnej materii komunikuja się ze soba ? moze dojdziemy do tego ze to bardzo złożony system informacji czastkowej...? Moze okaże sie się kiedyś iż jest to bardzo złożony system informacyjny ktorego dzisiaj nie rozumiemy a być może zwykły chaos microczastkowy w co nie wierze osobiście. To tak jakby szukać światła a nie tego co je wytwarza.Znajdziecie cząstkę ciemnej materii znajdziecie odpowiedz a zderzanie czastek materii widzialnej jest bez sensu...
Póki co obejrzałem o 7 minuty. Wydaje mi się to dość logiczne że odległą materię widać w większym stopniu. Im dalej bowiem obserwujemy tym starszy wszechświat widzimy. Zatem biorąc pod uwagę takie zjawiska jak czarne dziury których w obecnym wszechświecie jest oczywiście więcej niż było w przeszłości logicznym wydaje się że materia bliższa będzie rzadsza, bo jest starsza. Zatem to co jest blisko, jest starsze, w większym stopniu "przesiane" przez czarne dziury.
Widmo kwazara jest termiczne, czyli gładkie w tym, tzn. rentgenowskim zakresie. Pojawienie się na jego tle linii absorpcyjnej wysoko zjonizowanego pierwiastka jest nie do przeoczenia.
No tak.. ale rozumiem, że wiemy o tym na podstawie obserwacji innych kwazarów, tzn znamy gładkie widma innych i jak bierzemy do ręki tego za obłokiem widzimy, że jest coś nie halo i na jego drodze jest linia absorpcyjna tego zjonizowanego pierwiastka? Mój problem to założenie, że wiemy jak wygląda widmo oryginalne przed przejściem przez obłok.
Pani na początku powiedziała, że naukowcy dodają wszystko co we wszechświecie, planety, gazy, ogólnie materię i im brakuje. Pewnie, że będzie brakowało. Z prostego powodu. Nie można jedynie dodawać ilości. Gdyż wszystko reaguje ze wszystkim i suma dwóch elementów będzie dawać więcej (zapomniałem jak to się nazywa). 2+2 jest martwe samo w sobie i da 4. Ale w rzeczywistości gdy puścimy to w ruch co nie jest tym samym co dodanie energii do tego, to okaże się, że 2+2 da nam o wiele więcej. To jest sztuczka. Natomiast iluzją jest, że 2+2=4. Więc gdy 2+2 imploduje, gdy to się zagęści ujawni się połączenie z nowym. "Brakującym" A tego dopiero musimy się nauczyć.
Zacznę od cytatu z Wiki: W 1921 Einstein otrzymał Nagrodę Nobla „za zasługi dla fizyki teoretycznej, szczególnie za odkrycie praw rządzących efektem fotoelektrycznym”. Ponieważ to zjawisko ma znaczenie praktyczne i jest potwierdzone. Nie dostał Nobla za teorię ogólną (lub szczególną) względności, gdyż wtedy, jak i teraz nie można jej potwierdzić ani obalić. Dla ciekawych, proszę zauważyć, że STAŁA c (prędkość światła) jest zmienna :). Tak, efekt możemy zobaczyć w tęczy lub pryzmacie (skoro można spowolnić foton to czemu nie można go przyspieszyć?). Wiem, że mowa jest o prędkości w próżni, lecz czy istnieje coś takiego jak próżnia absolutna. Cały czas jest mowa o jakiś obłokach międzygwiezdnych, pyłach itp. Biorąc pod uwagę powyższe śmiem twierdzić, że teoria Einsteina musi ulec modyfikacjom. W nawiązaniu do tematu filmu, skąd wiadomo, że czegoś brakuje? Możliwe jest bowiem, iż wzory zastosowane do obliczeń są wadliwe (nieścisłe) lub źle interpretowane. Co czyni szum naukowców wokół tematu jedynie biciem piany.
"STAŁA c (prędkość światła) jest zmienna ... skoro można spowolnić foton to czemu nie można go przyspieszyć?" Usain Bolt potrafi biec około 45km/h. Może biec wolniej gdy zagrodzi mu drogę hipopotam. Natomiast jego fizyczną barierą nadal będzie 45km/h. Światło zawsze porusza się ze stałą prędkością światła (c) w każdym ośrodku czy to powietrze czy szkło. Natomiast średnia prędkość światła na jakimś odcinku w jakieś przeszkodzie jest mniejsza, bo trzeba była ominąć przeszkody (odbijać się od atomów itp).
#Mega Hipcio. Cytuję: "Światło zawsze porusza się ze stałą prędkością światła (c) w każdym ośrodku czy to powietrze czy szkło". I tu się mylisz. Gdyby światło poruszało się ze stałą prędkością nie było by zjawiska tęczy, czyli rozpraszania widma światła w innych ośrodkach, niż próżnia . Dowiedz się o właściwościach światła, potem możesz komentować.
#wicur używasz definicji prędkości światła jako prędkości średniej. Ja używam jej jako chwilowej (co widać po zobrazowanym przykładzie). Na Twój zarzut o zjawiska tęczy czy rozpraszania odpowiada kolejne zdanie, którego nie zacytowałeś (i pewnie nie przeczytałeś). Ty mówisz: Prędkość (średnia) fotonu zmienia się w zależności od ośrodka. Ja mówię: Prędkość (chwilowa pojedynczego) fotonu nie zmienia się. Prędkość (średnia) fotonu zmienia się. W momencie przejścia do innego ośrodka zmienia się przesunięcie fazowe fali światła. Oboje mamy rację. W obu przypadkach istnieje tęcza, rozpraszanie światła. Tylko Ty nie rozumiesz czemu nie można przyśpieszyć (średniej) prędkości światła: "skoro można spowolnić foton to czemu nie można go przyspieszyć" Nie mówiąc już o tym wniosku: "Biorąc pod uwagę powyższe śmiem twierdzić, że teoria Einsteina musi ulec modyfikacjom." Rozpatrując bardziej klasycznie (gdzieś tak z początku XX wieku). Załóżmy, że obserwujemy pojedynczy foton. Załóżmy, że porusza się on ze stałą prędkością chwilową wynoszącą c. Po wejściu do ośrodka materialnego foton może napotkać atomy z którymi może reagować. Może zostać zaabsorbowany, a następnie wyemitowany (atom jest wtedy w stanie zbudzonym). W momencie emisji zostaje wyemitowany foton wtórny, który również porusza się z prędkością c. Jeżeli znasz drogę i weźmiesz czas podróży w ośrodku (wliczając czas pomiędzy absorpcjami i emisjami) i podstawisz do wzoru na prędkość w ruchu jednostajnym prostoliniowym to okaże się, że będzie ona mniejsza niż c. Mniejsza, bo foton stracił bezpowrotnie czas pomiędzy absorpcją i emisją. Wszystko się zgadza i widać dlaczego prędkość średnia światła jako fali nie może przekroczyć c (bez teleportacji). Wszystko zależy jaką stosujesz definicję - co rozumiesz przez pojęcie prędkość światła. Jeszcze inaczej można by powiedzieć, że foton w momencie oddziaływań kwantowych z atomami danego ośrodka nabył masę efektywną (mimo, że masa spoczynkowa fotonu jest równa zero) i zgodnie ze szczególną teorią względności jego prędkość wynikowa musi być mniejsza od c.
Nie pamiętam, ale w tym roku, w czasopiśmie naukowym (Nature?) był artykuł o tym jak spowolniono foton do kilku metrów na sekundę, Pamiętam, że prędkość światła (wg Einsteina oraz z doświadczeń innych fizyków), jest około 300 000 km na sekundę. To jednak można spowolnić foton? Czy może mówimy o dwu różnych zjawiskach?
Nie wiem czy chodzi Ci o spowolnienie w kondensacie Bosego-Einsteina czy to w światłowodach. Jeżeli to pierwsze to: Wspomniany kondensat to grupka spowolnionych w pułapce kwantowej atomów np sodu znajdujących się na małym obszarze. Dzięki temu ich funkcje falowe składają się i można je traktować jak pojedynczy atom. Wysyłając wiązkę światła obserwuje się, że czas pomiędzy emisją (który zależy od gęstości ośrodka, która jest duża (z tego samego powodu współczynnik załamania zazwyczaj zależy od gęstości ośrodka)), a absorpcją zwiększa się, więc prędkość grupowa jest mniejsza. Jeżeli o drugie to pomijając oczywiste spowolnienia (pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Multimode_stepindex_optical_fiber.svg) atomy włókna w specjalnych warunkach pochłaniają foton i są zmuszane do drgań. Foton (informacja) może zostać odzyskana przez specjalną wiązkę sterującą (przez pewien krótki czas póki drgania nie są wytracane przez czynniki zewnętrzne). Wcale nie odniosłeś się do tego co napisałem wcześniej (emisja, absorpcja, prędkość średnia/grupowa). To tak jakby ktoś zobaczył nagłówek w jakimś czasopiśmie "jak poruszasz się szybciej to twoja masa rośnie!" i wysunąłby wniosek, że skoro ta 'masa' rośnie to dla pewnej prędkości wytwarzałby zauważalną grawitację. Rozumiesz o co mi chodzi?
A co my tam wiemy , po 200 latach się okażę że to było największym błędem jaki popełnić nauka mogła , mówienie o czymś czego się nie widziało a to tylko domysły którymi się napędza człowiek są możliwe że błędne , możliwe jest wszystko nawet to że tego wybuchu tak naprawdę nie było , nie mamy porównania tego przed 'wybuchem ' ani po ,to się może wszystko symulacją nie do końca 100% poprawną okazać . Chaos to materia którą zająć się powinno , tak se myślę )
No tak, tylko, że Piotr Kosek mówi tam o ... zimnej materii. To oczywisty bład, w który zresztą wprowadziła go błędna notatka prasowa. Miał zrobić erratę. Ale idea jest ciekawa, bo opowiada o bardzo słabych plamach (na poziomie jednej stumilionowej średniego poziomu) w mikrofalowym promieniowaniu tła, wywołanych przez rozpraszanie na GORĄCYCH elektronach.
Przypuszczać można, że za parę lat będziemy w przybliżeniu wiedzieć, w którym układzie współrzędnych wszechświata się obecnie znajdujemy i jak daleko od centrum ewentualnego jego wybuchu.
Kłopot w tym, że Wszechświat w KAŻDYM kierunku wygląda tak samo. Ludzkość przypuszczała kiedyś, że centrum Wszechświata jest Ziemia, potem na owo centrum awansowało Słońce. Kiedy pan Einstein pracował nad szczególną i ogólną teorią względności nie wiedziano jeszcze o istnieniu galaktyk. Im więcej wiemy, obserwujemy i badamy, tym ten Wszechświat jest większy i ... niezbadany.
Niekoniecznie. Wiemy trochę więcej i z każdym dniem ta wiedza jest poszerzana; jednak na każdą odpowiedź przypada mnogość nowych pytań. Niedługo ludzkość będzie miała problem z zapisaniem i skatalogowaniem posiadanej wiedzy, a każdego dnia ilość danych będzie niewyobrażalnie rosła. PS. W CERN-ie już mają problemy z zapisem wyników wszystkich odbywających się tam eksperymentów. Na zapis analiz tychże wyników nawet się nie silą - zajmują się tym powiązane z CERN-em ośrodki naukowe.
Nasza przeszłość i nasza przyszłość to empatia - jeśli nie dbalibyśmy o starych, którzy mało mogą ale dużo wiedzą, ludzie nie wynaleźliby nawet spinacza do bielizny. Ciągłość nauki i kultury - oto, czym jest człowieczeństwo.
Jednego nie rozumiem.. Już paredziesiąt lat temu powstała teoria wyjaśniająca bardzo dobrze problemy, o których mowa w filmie. Teoria tzw. ElLEKTRYCZNEGO WSZECHŚWIATA rozwiązuje problem "brakuijących barionów", "brakującej, czarnej materii" i "czarnej energii". Niestey oficjalna nauka nabrałą wody w usta i panuje zmowa milczenia na ten temat. Polecam wygooglać: ELEKTRYCZNY WSZECHŚWIAT i polecam też świetny kanał na YT: ThunderboltsProject
Raczej nie tak. Koncepcja Kleina-Alfvena nie miała rozwiązać problemu brakujących barionów, bo wtedy nikt pojęcia nie miał ile ich powinno być, a co za tym idzie ile ich brakuje, ale problem tzw. asymetrii barionowej, czy de facto brakujących ... antybarionów. Dziś wydaje się - nie jestem kosmologiem - że symetria między powstałą w Wielkim Wybuchu materią i antymaterią została złamana w fazie inflacji, która "zmroziła" niewielką i chwilową , wynikająca z fluktuacji przewagę materii nad antymaterią. Na tzw model standardowy Wszechświata i Wielkiego Wybuchu składają się dziś przynajmniej cztery fakty obserwacyjne o znaczeniu kosmologicznym/globalnym: (1) ekspansja Wszechświata, (2) mikrofalowe promieniowania tła; (3) skład chemiczny (stosunek heli i deuteru do wodoru) i ...(4) ciemność nocnego nieba. rozwiazywał problemu brakujących barionów, tylko brakujących
Teoria elektrycznego wszechświata rodzi więcej problemów niż ta aktualnie przyjęta, na przykład zakłada istnienie potężnych strumieni energii biorącej się właściwie znikąd, dodatkowo podważa ją wykrycie fal grawitacyjnych (przez wiele lat brak wykrycia tych fal był podawany jako główny argument za modelem elektrycznym).
@GromKuba .."Strumienie energii znikąd".. A skąd wogóle każda inna energia, materia, antymateria.. wszystko cokolwiek jesteśmy w stanie obserwować. Twoje "znikąd" dotyczy całego wszechświata.. (człowiek wierzący sięgnie po Biblie i tam znajdzie odpowiedzi) ..ale pozostając na gruncie nauki: i skąd ta myśl u Ciebie, ze wykrycie fal grawitacyjnych jest w sprzecznosci z istnieniem strumieniowej energii elektromagnetycznej? ..wg Ciebie one się wzajemnie wykluczają??
W modelu elektrycznym, grawitacja nie jest czwartą siłą tylko inaczej się objawiającym oddziaływaniem elektromagnetycznym, nie ma więc żadnego uginania czasoprzestrzeni, dlatego twierdzono że fale grawitacyjne w rozumieniu Einsteina nie istnieją a brak ich zaobserwowania był przez długi czas podawany za dowód.
A jaka jest zagadka brakujących u mnie pieniędzy? Po prostu ich nie mam. A jaka jest zagadka czarnej materii? Stworzono wzór i by równanie się zgadzało dodano do niego 95% czegoś i każdy naukowiec jest zadowolony. Gdybym ja coś takiego zrobił w szkole, to bym nie zdał. Ale na studiach na Politechnice na laboratoriach gdy wyliczało się pewne wartości, to ten sposób oszukiwania się sprawdzał i w tylu obliczeniach prowadzący się nie połapał. Wynik się zgadzał. Studenci już na studiach uczą się jak dodawać coś do wzorów by wynik się zgadzał, czyli tworzą czarną materię. Nie tędy droga. Fizyka kwantowa musi upaść :) Świat nie powstał w wyniku eksplozji, tylko implozji. Zresztą on nie powstał. On jest. Czas jest iluzją, jak i przestrzeń. A to możliwe jest tylko wewnątrz. Gdyż nie ma czegoś takiego jak "na zewnątrz".
Prawdopodobnie czarna dziura pochłania tylko jakiś gatunek materii,reszte nie pochłania,w skali wszechswiata jest ich miliardy. Czarne dziury powstaly pozniej niz niektore galaktyki,dlatego stary wszechswiat,ktory jest daleko ma wiecej barionów,bo poprostu czarne cziury ich nie pochlonely.
Miecio 1948: W bilansie materii we Wszechświecie czarne dziury zaliczają się do materii barionowej. Faktycznie czarne dziury mogą pochłaniać materie oddziałującą grawitacyjnie. Ciemna materia jednak nie jest w stania spadać na czarną dziurę w takiej skali jak materia barionowa, bo nie może się chłodzić, bo nie ... świeci, jest ciemna! Materia barionowa zagęszczając się w polu grawitacyjnym rozgrzewa się i wyświeca energię, dzięki czemu może dalej spadać (najczęściej poprzez dysk akrecyjny). Zobacz #32 odcinek Astronarium: ruclips.net/video/b7TNSdztch8/видео.html
Mamy manko ? A skąd wiadomo ile ma tego być ? odpowiedzi na to nie ma w tym materiale. Tak to se można gadać, ciemna materia, ciemna energia, kryształowa kopuła niebios, planety zawieszone w eterze, to ten sam mianownik !!!
Wiadomo bo obserwujemy za pomoca radioteleskopow wszechświat sprzed miliardow lat blisko wielkiego wybuchu i wtedy tej materii bylo wiecej niz srednio w wszechswiecie np do miliarda lat swietlnych od nas uwzgledniajac predkosc ekspansji wszechswiata
Bariony to ogólna nazwa określonego typu cząstek a ich nazwa wynika z tzw Modelu Standardowego. Tak jak samochody to nazwa określonego typu pojazdów. Capisci?
dlaczego wy żydzi jesteście astronomami przecież to niejest "szmalcowny" zawód , no chyba że cos kombinujecie i z tego jest spory szmal bardzo mnie to dziwi. dlaczego zakładacie że to co widzimy jest wszystkim,?
Barionowy bullshit. Jak dla mnie wszystko co twierdza naukowcy co bazuje na zdjeciach o poczatku wszechswiata ktory niby mial miejsce 13-14mld lat temu to bzdura. Im dalej naukowcy siegaja w przeszlosc tym wieksze sa bledy w obrazie jaki dostaja, wiec szczerze mowiac nie chce mi sie sluchac naukowcow dopuki nie doleca w te miejsca i zobacza co tam jest i co z tego miejsca widac a mysle że szybko swierdza ze baaaardzo sie pomylili.
ale Ty wiesz człowieku, że cały obraz gwiazd i wszystkiego co jest na niebie jest już historią i można obliczyć kiedy nastąpiły jego początki? Gdyby słońce zgasło dowiedziałbyś się dopiero po 8 minutach, ponieważ tyle zajmuje dotarcie światła ze słońca do ziemi.
A ja mam takie pytanie: jak się do tematu brakujących barionów mają czarne dziury ? Przecież jest ich nadzwyczajnie dużo a ich apetyt jest nieopisany, więc może przez te wszystkie lata nie próżnowały tylko upychały materię w swoich polach grawitacyjnych ?
Ale zauważ proszę, że mówimy o czasie w milionach lat, a z tego co wiem taka pojedyncza czarna dziura jest w stanie wciągnąć nosem cały układ planetarny i nawet nie kichnąć... A przy okazji czy aby to nie super masywne obiekty (takie jak rzeczone czarne dziury) stanowiły centra galaktyk w tym naszej ? Więc czy w pewnym stopniu mogą ponosić znaczną część winy za te "ubytki" ? Kurcze, aż się nakręciłem, zaraz pewnie sobie coś o naszych czarnych cudeńkach poszukam do pooglądania :)
"Niestety. A może na szczęście, dzięki temu mamy co robić." Co za pozytywny człowiek 😃
Można powiedzieć że ta profesor uczestniczy w programie walki z bezrobociem.
Najlepszy kanał w tej tematyce
Oglądam z zapartym tchem każdy odcinek :) Coś wspaniałego. Więcej Astronarium!
...A potem odruchowo patrzę w komentarze pod odcinkami i ręce opadają, a włos się jeży.
Ylem Child Tylko się nie posraj.
@@Gr3gorius O właśnie. Uderz w stół, a kretyn się odezwie.
Świetny program nareszcie ktoś o tym mówi ile zrobili polscy naukowcy dla świata astronomii! :)
Kocham takie kanały :) Ostatnie na jakich skończyłem była seria "Tajemnice wrzechświata" A tu popatrz ! Wraca i to z Polski :) Błagam nei przestawajcie :)
Yey! Będzie co oglądać wieczorem :)
Treść bardzo dobrej jakości. Bardzo dobrze sie słucha
Nie mogłem się doczekać i za 20 minut nie będę się mógł doczekać kolejnego :)
Witaj w klubie! ;)
nie zesrajcie sie z czasem
Jak zawsze ciekawie i na temat, czekam niecierpliwie na kolejne odcinki, pozdrawiam.
ten program jest cudowny, idealnie wchodzi po pracy, wyłączam się i lecę w kosmos :D
Lećmy razem przez wszystkie 39 odcinków :)
ruclips.net/video/kd-ft5agMuw/видео.html
wszystkie obejrzałem co najmniej 2 razy :)
Na razie możliwości są dwie (3-cia naukowa pojawi się po odkryciach). 1. Ciemna, stanowiąca 95%, niedająca się nam zbadać materia to teren do życia i mieszkania przez Cywilizacje Typu II i III wg. Skali Kardaszowa. Nam pozostawili materie barionową, jako że cywilizacja, która przedstawiamy (rzędu 0,73 wg wcześniej wspomnianej skali) doskonale się w niej odnajduje i rozwija (rozwinie nie dalej niż do I typu). Opcja 2. to taka, że ta ciemna materia to po prostu Bóg.
Nic nie brakuje, my poprostu jeszcze nie nauczyliśmy się liczyć jak należy.
Pokrewna tematyka w odcinkach:
31. Mikrofalowe promieniowanie tła ruclips.net/video/jzKeBrTiKn8/видео.html
32. Ciemna materia ruclips.net/video/b7TNSdztch8/видео.html
35. Fala 21 cm ruclips.net/video/nlIDzOEG0xU/видео.html
Fanom programu polecamy czapki ASTRONARIUM z praktycznymi lampkami. Nawet nie wiecie jak często się przydają! Idealne na wakacje. Dla obserwatorów specjalne diody czerwone. Można je prać i wymieniać baterie.
sklep.pta.edu.pl/gadzety/190-czapka-astronarium-z-latarka.html#/19-kolor_swiatla-bialy
sklep.pta.edu.pl/gadzety/190-czapka-astronarium-z-latarka.html#/20-kolor_swiatla-czerwony
Na portalu www.urania.edu.pl/ mnóstwo wiadomości i kultowy, stuletni dwumiesięcznik URANIA, a w sklepie internetowym kilkanaście najciekawszych na rynku książek astronomicznych.
Świetne filmy i prowadzący! Oby tak dalej.
Pani profesor z ujotu wydaje się przesymatyczna ^^
Zgadza się! A ta erudycja i dar opowiadania! To nasza gwiazda!
czekamy na kolejny odcinek zatem z panią profesor
:)
Chętnie wybrałbym się na małe tetate z Panią profesor...
miłość nie jedno ma imię... a mnie ta babka kręci jak jasny pieron...
@@szymongrajek6964 nie pozostaje nic innego jak zapisanie sie na studia.
Brakujące bariony są w każdym mieszkaniu pod łóżkiem, za szafą i za lodówką... Ile tam tego jest! ;)
Zgadza się, najgorsze że je się wymiata ciągle, a bez przerwy się tworzą.
u nas mama szczotką wymiatała bariony z pod łóżka...
Cycling MBK ile brakuje barionów w twoim mózgu? Pewnie więcej niż w tym widzialnym wszechświecie bo twoje możliwość zrozumienia wszechświata jest żadna.
@@andrzejstrzelczak3252 jest Pan pseudointeligentny :)
@@andrzejstrzelczak3252 zapewniam, że poczucie humoru znacznie wzmacnia w człowieku możliwość zrozumienia wszechświata. Warto spróbować.
Super super super ❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤
nadin. super.zaczalem czytac Lema
Ja to zrobiłem w 1968 jak miałem 7 lat, Mistrz - a na boku polecam ci Szpital przemienienia Lema - jest też wstrząsający film...
Nie wiemy, gdzie są brakujące bariony, a co dopiero powiedzieć o niewidzialnej "ciemnej materii" lub "ciemnej energii". Na szczęście Astronarium niesie nam "kaganek oświaty". 👍
A jak zobaczyć atomy zupełnie pozbawione elektronów? Tu była mowa atomach, które miały jeszcze jeden elektron możliwy do wzbudzenia. I przy tym wzbudzeniu ostatniego elektronu były pochłaniane charakterystyczne fotony. Stąd moje pytanie :-)
Im bliżej nas, tym materii międzygalaktycznej jest jakby mniej.
Chyba logiczne, że siłą rzeczy między Drogą Mleczną a jakimś stosunkowo bliskim kwazarem jest mniej materii niż między DM a znacznie bardziej odległym kwazarem. (przypominam, że odległości we Wszechświecie są ogromne). Idąc dalej: Myślę, że "puste miejsca" tak naprawdę nie są puste, lecz wręcz wypełnione masą. Masą antymaterii. Czyżby antygalaktyki?? Dlatego też warm-hot intergalactic medium jest tak gorące. Przez nieustannie zachodzącą anihilację na granicy materia-antymateria. Dlaczego tej anihilacji nie towarzyszą spektakularne efekty? Przez to, że materia i antymateria w przestrzeni kosmicznej są bardzo rozrzedzone. Część energii uwolnionej wskutek anihilacji zamienia się w promieniowanie elektromagnetyczne, na przykłąd rentgenowskie. Pewnie ktoś spyta: Ale zaraz... skoro tam jest antymateria, to czemu nie widzimy całych galaktyk lub przynajmniej obłoków zbudowanych z antymaterii? Widzę rozwiązanie: mianowicie- materia, jaką znamy z reguły odbija światło widzialne. Niektóre jednak jej rodzaje są dlań przezroczyste. Podobne oddziaływania występują między materią a podczerwienią, czy... promieniowaniem rentgenowskim (pewnie niejeden z nas miał kiedyś wykonywane zdjęcie rentgenowskie). Podobnie może być z antymaterią- podejrzewam, że jej większość jest przenikalna dla światła widzialnego (dlatego "widzimy" przez antymaterię), a nieprzenikalna dla promieniowania rentgenowskiego. Promienie rentgenowskie powstałe w wyniku anihilacji odbijają się od antymaterii i docierają do nas.
Antymateria ma masę- co prawda w postaci ANTYbarionów, jednak... analogicznych do barionów... Dlatego myślę, iż barionów we Wszechświecie nie brakuje. 11:08 - czy "siatka" ciemnych miejsc nie jest choć trochę podobna do siatki jasnej?
"jeśli bardzo byśmy się wysilili, barionów znajdziemy może połowę". A druga połowa? Czy antybariony też się liczą?
Antymateria oddziałuje ze światłem podobnie jak ta zwykła, antywodór ma widmo emisyjne podobne do wodoru, traktowanie antycząstek jak całkowitego zaprzeczenia materii to częsty błąd myślowy.
Tutaj atomy antywodoru w celu uzyskania widma nie były naświetlane światłem widzialnym, a mikrofalami. (z tego, co wiem, zespół ALPHA chciał też zacząć używać światła laserowego *, ale nie posiadam na ten temat aktualnych informacji). Czy widmo spektroskopowe musi koniecznie mieścić się w zakresie światła widzialnego? Nie traktuję antymaterii jako całkowitej odwrotności materii. Antymateria rzeczywiście musi oddziaływać z fotonami... nasuwa się tu pytanie jak zauważalne są te oddziaływania na poszczególnych częstotliwościach czy długościach fal elektromagnetycznych...
I tak nie rozkminicie tej łamigłówki.
Wodór zwykły ma część linii emisyjnych w zakresie widzialnym, a część w ultrafiolecie i podczerwieni, substancje emitujące w innych długościach fal zupełnie normalnie się obserwuje. Zespół ALPHA uzyskał ostatnio widmo antywodoru - jest takie samo jak wodoru, kwestią wciąż badaną jest jak dokładnie oba widma do siebie pasują, a więc czy symetria jest doskonała czy czymś zaburzona:
home.cern/about/updates/2016/12/alpha-observes-light-spectrum-antimatter-first-time
brakująca materia to nie jest na przykład materia świecąca w ultrafiolecie.
Odległości we wszechświecie wcale nie są ogromne. Są przeciętne.
sposoby wyjaśniania podejmowane przez A. wydaje się że nie przynoszą rezultatów, odpuszczam sobie
Nowe Astronarium 🙊
Czy możliwe że brakująca masa to całkowicie zjonizowane atomy?
6:33 mam wielki sentyment do uj, a Pani umiejętności przekazu... bomba xD
Agnieszka Pollo to nasza gwiazda!
Ostatnio doniesiono, że brakująca połowa barionów to wrzeciona gazu pomiędzy galaktykami, który nie był widoczny bo był bardzo chłodny. Tymczasem tutaj mowa o przypadku odwrotnym, o strumieniach gazu bardzo gorącego i zjonizowanego. Czy oba efekty mogły być wywoływane przez tą samą materię? A może brakujące bariony grupują się częściowo w jednej formie a częściowo w drugiej? A może w kosmosie istnieje nieco więcej barionów niż przewidywaliśmy?
To był fejk! W medialnym opisie poszło, że "zimna" i kilka kanałów i portali zdążyło to powtórzyć, nim zostało to wycofane ze źródła. Oczywiście chodzi o gorącą materię, bo analizowano rozpraszanie fotonów mikrofalowego promieniowania tła (CMB) na swobodnych, energetycznych elektronach (w zimnej materii nie ma swobodnych elektronów), Statystycznie pokazano, ze miedzy parami galaktyk są bardzo słabe ciemniejsze plamy w obserwacjach CMB z teleskopu Planck na poziomie - UWAGA! - deltaT/T = 10^-8 (jedna 100-milionowa średniej wartości CMB 2.7K. Plazma, która rozprasza ma temperaturę rzędu 10^7K i dlatego jej nie widać, że jest prawie całkowicie zjonizowana. Ostało się trochę najcięższych pierwiastków w postaci jonów helo- i wodoropodobnych, które maja przejścia w zakresie X i stad konieczność wystrzelenia ATHENA-y.
Czyli w sumie tak jak przypuszczałem, nie może być dwóch różnych wyników wskazujących na tą samą ilość materii. Zastanawia mnie jak wygląda rozkład takiej "niewykrywalnej" plazmy w galaktykach, może udałoby się lepiej doszacować stosunek materii "ciemnej" do tej barionowej. Pewnie to zbadają w najbliższym czasie.
Stosunek materii ciemnej do barionowej jest wyznaczony przez analizę CMB. Zobacz ruclips.net/video/jzKeBrTiKn8/видео.html
A czy nie jest tak, że materia barionowa przemienia się w energię (promieniowanie)? Im dalszy obserwowany obiekt tym jest młodszy, więc mniej energii wypromieniował. Gwiazda w ciągu swojego życia traci przecież masę na rzecz promieniowania, więc traci bariony, co nie? Takie proste rozumowanie, które nie zostało bezpośrednio wspomniane w filmie : )
Nie wiadomo ;(
Efektywność syntezy termonuklearnej jest poniżej 1% masy spoczynkowej, a procesie nie bierze udziału cała gwiazda, a tylko jej jądro. Tymczasem brakuje około połowy barionów, a więc ponad 50 x więcej niż gdyby cały zgromadzony w gwiazdach wodór zamienić w hel.
+Roman Grzyb
Owszem, "gwiazda traci", ale nie traci Wszechświat. Spora część tego, co gwiazda wypromieniowuje, stanowi promieniowanie korpuskularne, czyli protony, neutrony i jądra helu - a więc ... bariony. A one przecież ZOSTAJĄ w obserwowalnym Wszechświecie! Poza tym astrofizycy biorą chyba pod uwagę pewne znane równanie. tzn. E=mc^2, czyli zdają sobie sprawę z przekształceń materii w energię - w końcu fizyka kwantowa nie jest nam obca od niemalże stu lat.
19:30 super!
Tzn. minister? Okazał się wyjątkowym rozmówcą. Jak nam wyznał jest miłośnikiem astronomii i nawet startował w Olimpiadzie Astronomicznej. Profity płynące z przynależności do ESA to bardzo realny impuls dla naszej gospodarki i technologii. Oglądajcie (już w sobotę 2 września) odcinek #42. Tam będzie również o profitach płynących dla polskiej gospodarki i techniki z przynależności do ESO i budowy Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu.
Astronarium po co te makaronizmy?
A to nie prościej skierować chandra na kwazar po przeciwnej stronie? Owszem szczegółowość szczegółowością ale tu przydało by się na razie samo potwierdzenie coby ludzie spali spokojniej :p
Po przeciwnej stronie czego? Kwazar przypominam pełni tu rolę "lampy", która prześwietla międzygalaktyczną plazmę.
Pani prof. Agnieszce Pollo może pomóc prof. Michał
Heller. Na pewno się zrozumieją. Kwazary
i galaktyki ...
A czy wyznaczając tą szacunkowa ilość materii barionowej (na podstawie mikrofalowego promieniowania tła), która powinna istnieć we wszechświecie, wzięto pod uwagę pod uwagę to.
1. Na podstawie na podstawie mikrofalowego promieniowania tła wyznaczono szacunkową ilość materii barionowej, która powinna istnieć (a właściwie chyba nie ilość tylko gęstość).
2. Zauważono, ze gęstość materii w naszym lokalnym kawałku wszechświata jest połowę mniejsza niż zakładają szacunki (pkt.1)
3. Zauważono ze obserwacje odleglejszych części wszechświata tez mają "ubytek" ale już nie tak znaczący.
Na myśl przychodzi dość oczywiste rozwiązanie, ale w odcinku nie ma na ten temat ani słowa więc może ktoś zna temat i mnie poprawi, mianowicie:
Obserwując nasz bliski lokalny kawałek wszechświata widzimy go w przybliżeniu taki jaki jest dziś (materii brakuje połowę). Oglądając odległe rejony wszechświata widzimy je np sprzed 7mln lat (materii brakuje mniej).
Czy w obliczeniach wzięto pod uwagę to, ze wszechświata ubywa po prostu materii barionowej?
Skąd założenie, że ilość ma być stała przez 13,8mld lat?
Czy nie na tym polega właśnie mechanizm gwiazd, ze materię zamieniają w energię i ją wypromieniowują w najdalsze miejsca wszechświata, a więc na przestrzeni zycia wszechświata, mateii musi ubywać?
Wiem, że to dość oczywiste wytłumaczenie, ale w odcinku nie ma na to odpowiedzi..
Bardzo słuszne rozumowanie 1-3. Niestety szukanie brakującej materii barionowej w reakcjach termojądrowych i zamianie w promieniowanie jest chybione. W gwiazdach zamianie na promieniowanie ulega ułamek procenta masy spoczynkowej. Hipoteza przedstawiona w odcinku dotyczy raczej podgrzewania się i wzrostu stopnia jonizacji plazmy międzygalaktycznej. Do tematu wrócimy w odcinku #93 o Kosmicznym Teleskopie ATHENA.
@@Astronarium Dziękuję za odpowiedz ;) Nie jestem fizykiem i nie potrafię tego policzyć, ale jeśli np. obserwowane przez LIGO zderzenie czarnych dziur (25.08.2017) spowodowało w jednej chwili ubytek ponad 5% masy początkowej tych zlewających się czarnych dziur [31+25 -> 53 ; ubytek 3 mas słońca] przez samą tylko falę grawitacyjną, to może podobne procesy przez miliardy lat mogły spowodować ubytek tych szukanych 50%.
Przecież te czarne dziury też podczas powstawania (i życia, jeśli promieniowanie Hawkinga istnieje) wyświeciły już na pewno dodatkowe procenty swojej masy i już robi się byćmoże dwucyfrowa wartość procent ubytku masy od czasu powstania wszechświata ;)
Dążę do tego, że materia mogłaby przez te mld lat zamieniona nie tylko na fale elektromagnetyczne ale też energię fal grawitacyjnych lub innych, może nie wszystkie znamy i może to nie jest tak idiotyczne wytłumaczenie.
P.s. Jak miałem laboratoria z fizyki na studiach, to nas uczono, ze wynik pomiaru bez błędu pomiaru jest mało wartościowy. Ciekawe z jakim błędem oszacowano te 50% ? Czy w astrofizyce błąd pomiaru takich rzeczy też można wyliczyć ? ;)
Pozdrawiam Serdecznie
Jeśli by zmierzyć ta gęstość materii w jakiejś sensownej próbie statystycznej (z rozróżnieniem odległości/wieku mierzonego kawałka wszechświata) i wystąpiła by wyraźna korelacja z gęstością, to może wskazywało by, że ten kierunek rozumowania ma jakikolwiek sens ;) Ciekawe czy ta trójwymiarowa mapa struktur sięgająca 7mld lat świetlnych pokazała by taką korelację..
@@konrad90k Wydaje mi się, że te wszystkie procezy uwzględniono i nadal tych barionów brakuje.
@@Astronarium No nic, prawdopodobnie tak było ;) dzięki pozdrawiam jako stały widz ;)
Elektron też jest barionem?
M. Twelve bariony to to cząsteczki ciężkie, a elektron jest lekki i należy do leptonów.
świat widzialny w stosunku do czarnej niewidzialnej materii jest prawdopodobnie niewielkim ułamkiem masy wszechświata...nie pojmuje jak można zastanawiać się nad światem widzialnym bedącym czymś co powstało w wyniku czastek nie widzialnych ? W/g logicznego myślenia była ciemność czyli czastki które rzadziły wszechświatem dopiero potem w wyniku "fuzji " nastapiła jasność...Po co skupiać sie nad tym co powstało w wyniku fuzji ? znajdzmy powód fuzji. Od lat trwa próba złapania najwazniejszej cząstki która pozwoli w jakimś stopniu wyjasnić sposób powstania tego co widzimy ale bez skutecznie. moze czastki czarnej materii komunikuja się ze soba ? moze dojdziemy do tego ze to bardzo złożony system informacji czastkowej...? Moze okaże sie się kiedyś iż jest to bardzo złożony system informacyjny ktorego dzisiaj nie rozumiemy a być może zwykły chaos microczastkowy w co nie wierze osobiście. To tak jakby szukać światła a nie tego co je wytwarza.Znajdziecie cząstkę ciemnej materii znajdziecie odpowiedz a zderzanie czastek materii widzialnej jest bez sensu...
Teorie których nie można zweryfikować, to po prostu fantastyka naukowa. Lepsze to niż biblijne bajki, jednak nadal to tylko fantastyka.
Mega :D.
A jeśli czarne dziur ją zawierają tzn. pochłonęły?
Masa czarnych dziur jest uwzględniona w tych obliczeniach jako materia barionowa.
Póki co obejrzałem o 7 minuty. Wydaje mi się to dość logiczne że odległą materię widać w większym stopniu. Im dalej bowiem obserwujemy tym starszy wszechświat widzimy. Zatem biorąc pod uwagę takie zjawiska jak czarne dziury których w obecnym wszechświecie jest oczywiście więcej niż było w przeszłości logicznym wydaje się że materia bliższa będzie rzadsza, bo jest starsza. Zatem to co jest blisko, jest starsze, w większym stopniu "przesiane" przez czarne dziury.
Fajna ta Pani Profesor
Bardzo fajna! Czekaj na odcinek #92 w TVP3 w czwartek 6. lutego (2 dni potem na YT) będzie główną bohaterką odcinka :)
Zaginione? Skąd wiadomo ile powinno być i skąd wiadomo ile jest materii? Tej podstawowej informacji ilościowej brakuje.
Zobacz Astronarium "Mikrofalowe promniowanie tła"
to wina Galaktusa
16:00 Skąd oni wiedzą jak wygląda niezaburzone widmo tego kwazara skoro widzimy go tylko takim jakim on jest, czyli za obłokiem??
Widmo kwazara jest termiczne, czyli gładkie w tym, tzn. rentgenowskim zakresie. Pojawienie się na jego tle linii absorpcyjnej wysoko zjonizowanego pierwiastka jest nie do przeoczenia.
No tak.. ale rozumiem, że wiemy o tym na podstawie obserwacji innych kwazarów, tzn znamy gładkie widma innych i jak bierzemy do ręki tego za obłokiem widzimy, że jest coś nie halo i na jego drodze jest linia absorpcyjna tego zjonizowanego pierwiastka? Mój problem to założenie, że wiemy jak wygląda widmo oryginalne przed przejściem przez obłok.
Ciągle jakiejś materii czy energii brakuje, a czy ktoś z naukowców poddaje w wątpliwość teorie wg których brakuje? Może tędy droga...
To już nie aktualne. Astronomowie odkryli brakującą materię w gazie między galaktycznym
Twój komentarz mija się z prawdą.
już chyba nie aktualne
Co jest nieaktualne? Problem jest aktualny, misja ATHENA mamy nadzieję też.
@@Astronarium Zaczął coś pisać, ale się rozmyślił i nie zauważył, ze istnieje opcja anuluj.
Pani na początku powiedziała, że naukowcy dodają wszystko co we wszechświecie, planety, gazy, ogólnie materię i im brakuje.
Pewnie, że będzie brakowało.
Z prostego powodu.
Nie można jedynie dodawać ilości.
Gdyż wszystko reaguje ze wszystkim i suma dwóch elementów będzie dawać więcej (zapomniałem jak to się nazywa).
2+2 jest martwe samo w sobie i da 4.
Ale w rzeczywistości gdy puścimy to w ruch co nie jest tym samym co dodanie energii do tego, to okaże się, że 2+2 da nam o wiele więcej.
To jest sztuczka. Natomiast iluzją jest, że 2+2=4.
Więc gdy 2+2 imploduje, gdy to się zagęści ujawni się połączenie z nowym. "Brakującym"
A tego dopiero musimy się nauczyć.
co ty bierzesz?!? człowieku!!!
Byłbyś specem od machinacji i piramid finansowych
A ile materii barionowej znajduje się w czarnych dziurach ??
Zacznę od cytatu z Wiki: W 1921 Einstein otrzymał Nagrodę Nobla „za zasługi dla fizyki teoretycznej, szczególnie za odkrycie praw rządzących efektem fotoelektrycznym”. Ponieważ to zjawisko ma znaczenie praktyczne i jest potwierdzone.
Nie dostał Nobla za teorię ogólną (lub szczególną) względności, gdyż wtedy, jak i teraz nie można jej potwierdzić ani obalić.
Dla ciekawych, proszę zauważyć, że STAŁA c (prędkość światła) jest zmienna :). Tak, efekt możemy zobaczyć w tęczy lub pryzmacie (skoro można spowolnić foton to czemu nie można go przyspieszyć?). Wiem, że mowa jest o prędkości w próżni, lecz czy istnieje coś takiego jak próżnia absolutna. Cały czas jest mowa o jakiś obłokach międzygwiezdnych, pyłach itp.
Biorąc pod uwagę powyższe śmiem twierdzić, że teoria Einsteina musi ulec modyfikacjom.
W nawiązaniu do tematu filmu, skąd wiadomo, że czegoś brakuje? Możliwe jest bowiem, iż wzory zastosowane do obliczeń są wadliwe (nieścisłe) lub źle interpretowane. Co czyni szum naukowców wokół tematu jedynie biciem piany.
"STAŁA c (prędkość światła) jest zmienna ... skoro można spowolnić foton to czemu nie można go przyspieszyć?"
Usain Bolt potrafi biec około 45km/h. Może biec wolniej gdy zagrodzi mu drogę hipopotam. Natomiast jego fizyczną barierą nadal będzie 45km/h. Światło zawsze porusza się ze stałą prędkością światła (c) w każdym ośrodku czy to powietrze czy szkło. Natomiast średnia prędkość światła na jakimś odcinku w jakieś przeszkodzie jest mniejsza, bo trzeba była ominąć przeszkody (odbijać się od atomów itp).
#Mega Hipcio. Cytuję: "Światło zawsze porusza się ze stałą prędkością światła (c) w każdym ośrodku czy to powietrze czy szkło". I tu się mylisz. Gdyby światło poruszało się ze stałą prędkością nie było by zjawiska tęczy, czyli rozpraszania widma światła w innych ośrodkach, niż próżnia . Dowiedz się o właściwościach światła, potem możesz komentować.
#wicur używasz definicji prędkości światła jako prędkości średniej. Ja używam jej jako chwilowej (co widać po zobrazowanym przykładzie). Na Twój zarzut o zjawiska tęczy czy rozpraszania odpowiada kolejne zdanie, którego nie zacytowałeś (i pewnie nie przeczytałeś).
Ty mówisz:
Prędkość (średnia) fotonu zmienia się w zależności od ośrodka.
Ja mówię:
Prędkość (chwilowa pojedynczego) fotonu nie zmienia się. Prędkość (średnia) fotonu zmienia się. W momencie przejścia do innego ośrodka zmienia się przesunięcie fazowe fali światła.
Oboje mamy rację. W obu przypadkach istnieje tęcza, rozpraszanie światła. Tylko Ty nie rozumiesz czemu nie można przyśpieszyć (średniej) prędkości światła:
"skoro można spowolnić foton to czemu nie można go przyspieszyć"
Nie mówiąc już o tym wniosku:
"Biorąc pod uwagę powyższe śmiem twierdzić, że teoria Einsteina musi ulec modyfikacjom."
Rozpatrując bardziej klasycznie (gdzieś tak z początku XX wieku). Załóżmy, że obserwujemy pojedynczy foton. Załóżmy, że porusza się on ze stałą prędkością chwilową wynoszącą c. Po wejściu do ośrodka materialnego foton może napotkać atomy z którymi może reagować. Może zostać zaabsorbowany, a następnie wyemitowany (atom jest wtedy w stanie zbudzonym). W momencie emisji zostaje wyemitowany foton wtórny, który również porusza się z prędkością c. Jeżeli znasz drogę i weźmiesz czas podróży w ośrodku (wliczając czas pomiędzy absorpcjami i emisjami) i podstawisz do wzoru na prędkość w ruchu jednostajnym prostoliniowym to okaże się, że będzie ona mniejsza niż c. Mniejsza, bo foton stracił bezpowrotnie czas pomiędzy absorpcją i emisją. Wszystko się zgadza i widać dlaczego prędkość średnia światła jako fali nie może przekroczyć c (bez teleportacji). Wszystko zależy jaką stosujesz definicję - co rozumiesz przez pojęcie prędkość światła. Jeszcze inaczej można by powiedzieć, że foton w momencie oddziaływań kwantowych z atomami danego ośrodka nabył masę efektywną (mimo, że masa spoczynkowa fotonu jest równa zero) i zgodnie ze szczególną teorią względności jego prędkość wynikowa musi być mniejsza od c.
Nie pamiętam, ale w tym roku, w czasopiśmie naukowym (Nature?) był artykuł o tym jak spowolniono foton do kilku metrów na sekundę, Pamiętam, że prędkość światła (wg Einsteina oraz z doświadczeń innych fizyków), jest około 300 000 km na sekundę. To jednak można spowolnić foton? Czy może mówimy o dwu różnych zjawiskach?
Nie wiem czy chodzi Ci o spowolnienie w kondensacie Bosego-Einsteina czy to w światłowodach.
Jeżeli to pierwsze to: Wspomniany kondensat to grupka spowolnionych w pułapce kwantowej atomów np sodu znajdujących się na małym obszarze. Dzięki temu ich funkcje falowe składają się i można je traktować jak pojedynczy atom. Wysyłając wiązkę światła obserwuje się, że czas pomiędzy emisją (który zależy od gęstości ośrodka, która jest duża (z tego samego powodu współczynnik załamania zazwyczaj zależy od gęstości ośrodka)), a absorpcją zwiększa się, więc prędkość grupowa jest mniejsza.
Jeżeli o drugie to pomijając oczywiste spowolnienia (pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Multimode_stepindex_optical_fiber.svg) atomy włókna w specjalnych warunkach pochłaniają foton i są zmuszane do drgań. Foton (informacja) może zostać odzyskana przez specjalną wiązkę sterującą (przez pewien krótki czas póki drgania nie są wytracane przez czynniki zewnętrzne).
Wcale nie odniosłeś się do tego co napisałem wcześniej (emisja, absorpcja, prędkość średnia/grupowa). To tak jakby ktoś zobaczył nagłówek w jakimś czasopiśmie "jak poruszasz się szybciej to twoja masa rośnie!" i wysunąłby wniosek, że skoro ta 'masa' rośnie to dla pewnej prędkości wytwarzałby zauważalną grawitację. Rozumiesz o co mi chodzi?
Zdaje się, że już żadnych barionów nie brakuje..
I nad czym się tu rozwodzić... Manko w kasie jest problemem starym, jak świat... ;)
A co my tam wiemy , po 200 latach się okażę że to było największym błędem jaki popełnić nauka mogła , mówienie o czymś czego się nie widziało a to tylko domysły którymi się napędza człowiek są możliwe że błędne , możliwe jest wszystko nawet to że tego wybuchu tak naprawdę nie było , nie mamy porównania tego przed 'wybuchem ' ani po ,to się może wszystko symulacją nie do końca 100% poprawną okazać . Chaos to materia którą zająć się powinno , tak se myślę )
a swiatlo sie liczy?
Bardzo ciekawy temat.
Szukanie czegoś nie istniejącego gwarantuje bardzo dobre dochody do końca świata.
czarne dziury zjadly brakujonce bariony
Swietny odcinek - jak wszystkie. Tutaj podsyłam fajne uzupełnienie do w/w tresci od Astrofazy: ruclips.net/video/l7iC5Vkmsuo/видео.html
No tak, tylko, że Piotr Kosek mówi tam o ... zimnej materii. To oczywisty bład, w który zresztą wprowadziła go błędna notatka prasowa. Miał zrobić erratę. Ale idea jest ciekawa, bo opowiada o bardzo słabych plamach (na poziomie jednej stumilionowej średniego poziomu) w mikrofalowym promieniowaniu tła, wywołanych przez rozpraszanie na GORĄCYCH elektronach.
Lewaki ukradli bariony!
Przypuszczać można, że za parę lat będziemy w przybliżeniu wiedzieć, w którym układzie współrzędnych wszechświata się obecnie znajdujemy i jak daleko od centrum ewentualnego jego wybuchu.
Kłopot w tym, że Wszechświat w KAŻDYM kierunku wygląda tak samo. Ludzkość przypuszczała kiedyś, że centrum Wszechświata jest Ziemia, potem na owo centrum awansowało Słońce. Kiedy pan Einstein pracował nad szczególną i ogólną teorią względności nie wiedziano jeszcze o istnieniu galaktyk. Im więcej wiemy, obserwujemy i badamy, tym ten Wszechświat jest większy i ... niezbadany.
Czyli gonimy ,,zajączka" dalej ;) Mamy tyle wiedzy i świadomości o wszechświecie, co pojedyncza komórka o swoim żywicielu.
Niekoniecznie. Wiemy trochę więcej i z każdym dniem ta wiedza jest poszerzana; jednak na każdą odpowiedź przypada mnogość nowych pytań. Niedługo ludzkość będzie miała problem z zapisaniem i skatalogowaniem posiadanej wiedzy, a każdego dnia ilość danych będzie niewyobrażalnie rosła.
PS. W CERN-ie już mają problemy z zapisem wyników wszystkich odbywających się tam eksperymentów. Na zapis analiz tychże wyników nawet się nie silą - zajmują się tym powiązane z CERN-em ośrodki naukowe.
Przyszłość jest w komputerach kwantowych
Nasza przeszłość i nasza przyszłość to empatia - jeśli nie dbalibyśmy o starych, którzy mało mogą ale dużo wiedzą, ludzie nie wynaleźliby nawet spinacza do bielizny. Ciągłość nauki i kultury - oto, czym jest człowieczeństwo.
Zjarałem sie i nic z tego nie rozumiem...czego im brakuje? Mi tam 5% materii wystarczy.
Sęk w tym, że materia powinna stanowić 5% całości wszechświata, a jak się ją policzy to co widzimy, to bardzo dużo brakuje do tych 5%.
12.08 Co ten Wszrchswiat taki płaski i trójkątny????Czy Wielki Wybuch miał miejsce tylko w jedną stronę i to w przedpokoju??????????
Czarna dziura pewnie je zezarła i się nie chce przyznać
Materia "ukryta" pod horyzontem czarnych dziur jest tu oczywiście uwzględniona, a i tak brakuje.
Jednego nie rozumiem.. Już paredziesiąt lat temu powstała teoria wyjaśniająca bardzo dobrze problemy, o których mowa w filmie. Teoria tzw. ElLEKTRYCZNEGO WSZECHŚWIATA rozwiązuje problem "brakuijących barionów", "brakującej, czarnej materii" i "czarnej energii".
Niestey oficjalna nauka nabrałą wody w usta i panuje zmowa milczenia na ten temat.
Polecam wygooglać: ELEKTRYCZNY WSZECHŚWIAT i polecam też świetny kanał na YT: ThunderboltsProject
Raczej nie tak. Koncepcja Kleina-Alfvena nie miała rozwiązać problemu brakujących barionów, bo wtedy nikt pojęcia nie miał ile ich powinno być, a co za tym idzie ile ich brakuje, ale problem tzw. asymetrii barionowej, czy de facto brakujących ... antybarionów. Dziś wydaje się - nie jestem kosmologiem - że symetria między powstałą w Wielkim Wybuchu materią i antymaterią została złamana w fazie inflacji, która "zmroziła" niewielką i chwilową , wynikająca z fluktuacji przewagę materii nad antymaterią. Na tzw model standardowy Wszechświata i Wielkiego Wybuchu składają się dziś przynajmniej cztery fakty obserwacyjne o znaczeniu kosmologicznym/globalnym: (1) ekspansja Wszechświata, (2) mikrofalowe promieniowania tła; (3) skład chemiczny (stosunek heli i deuteru do wodoru) i ...(4) ciemność nocnego nieba.
rozwiazywał problemu brakujących barionów, tylko brakujących
Teoria elektrycznego wszechświata rodzi więcej problemów niż ta aktualnie przyjęta, na przykład zakłada istnienie potężnych strumieni energii biorącej się właściwie znikąd, dodatkowo podważa ją wykrycie fal grawitacyjnych (przez wiele lat brak wykrycia tych fal był podawany jako główny argument za modelem elektrycznym).
@GromKuba .."Strumienie energii znikąd".. A skąd wogóle każda inna energia, materia, antymateria.. wszystko cokolwiek jesteśmy w stanie obserwować. Twoje "znikąd" dotyczy całego wszechświata.. (człowiek wierzący sięgnie po Biblie i tam znajdzie odpowiedzi) ..ale pozostając na gruncie nauki: i skąd ta myśl u Ciebie, ze wykrycie fal grawitacyjnych jest w sprzecznosci z istnieniem strumieniowej energii elektromagnetycznej? ..wg Ciebie one się wzajemnie wykluczają??
W modelu elektrycznym, grawitacja nie jest czwartą siłą tylko inaczej się objawiającym oddziaływaniem elektromagnetycznym, nie ma więc żadnego uginania czasoprzestrzeni, dlatego twierdzono że fale grawitacyjne w rozumieniu Einsteina nie istnieją a brak ich zaobserwowania był przez długi czas podawany za dowód.
KDS
Czarne dziury powchłaniały. Całkim sporo jest tego typu obiektów.
I'm
Matematyka wykazuje że mi dostępnej kasy wciąż brakuje .
A logika wskazuje że tego grala ktoś podpi..dala .
Jak usłyszałem "brakująca materia" to pomyślałem że ktoś mi zjadł kiębasę.
Ja mam co miesiąc czarną dziurę w kieszeni, a polski budżet..ho ho..
Te bariony są jak psubraty co pouciekali z Bytomia do koło Biłgoraja i lepiej ich widać jakimi są sk..
A jaka jest zagadka brakujących u mnie pieniędzy?
Po prostu ich nie mam.
A jaka jest zagadka czarnej materii?
Stworzono wzór i by równanie się zgadzało dodano do niego 95% czegoś i każdy naukowiec jest zadowolony.
Gdybym ja coś takiego zrobił w szkole, to bym nie zdał.
Ale na studiach na Politechnice na laboratoriach gdy wyliczało się pewne wartości, to ten sposób oszukiwania się sprawdzał i w tylu obliczeniach prowadzący się nie połapał. Wynik się zgadzał.
Studenci już na studiach uczą się jak dodawać coś do wzorów by wynik się zgadzał, czyli tworzą czarną materię.
Nie tędy droga. Fizyka kwantowa musi upaść :)
Świat nie powstał w wyniku eksplozji, tylko implozji. Zresztą on nie powstał. On jest.
Czas jest iluzją, jak i przestrzeń. A to możliwe jest tylko wewnątrz. Gdyż nie ma czegoś takiego jak "na zewnątrz".
Prawdopodobnie czarna dziura pochłania tylko jakiś gatunek materii,reszte nie pochłania,w skali wszechswiata jest ich miliardy. Czarne dziury powstaly pozniej niz niektore galaktyki,dlatego stary wszechswiat,ktory jest daleko ma wiecej barionów,bo poprostu czarne cziury ich nie pochlonely.
Miecio 1948: W bilansie materii we Wszechświecie czarne dziury zaliczają się do materii barionowej. Faktycznie czarne dziury mogą pochłaniać materie oddziałującą grawitacyjnie. Ciemna materia jednak nie jest w stania spadać na czarną dziurę w takiej skali jak materia barionowa, bo nie może się chłodzić, bo nie ... świeci, jest ciemna! Materia barionowa zagęszczając się w polu grawitacyjnym rozgrzewa się i wyświeca energię, dzięki czemu może dalej spadać (najczęściej poprzez dysk akrecyjny). Zobacz #32 odcinek Astronarium: ruclips.net/video/b7TNSdztch8/видео.html
ale bzdury
Te całe "bariony" wyglądają raczej, jak pretekst naukowców do wyciągania kasy na badania.
Myślenie godne polskiego janusza przedsiębiorczości.
Ssają kleszcze, bo wiedzą że na religię ZŁA nikt dobrowolnie pieniędzy nie da!
Mamy manko ? A skąd wiadomo ile ma tego być ? odpowiedzi na to nie ma w tym materiale.
Tak to se można gadać, ciemna materia, ciemna energia, kryształowa kopuła niebios, planety zawieszone w eterze, to ten sam mianownik !!!
Wiadomo bo obserwujemy za pomoca radioteleskopow wszechświat sprzed miliardow lat blisko wielkiego wybuchu i wtedy tej materii bylo wiecej niz srednio w wszechswiecie np do miliarda lat swietlnych od nas uwzgledniajac predkosc ekspansji wszechswiata
kds
Po co nazywać coś barionem skoro to zwykła materia i można mówić materia a nie mnożyć pojęcia.
Bariony to ogólna nazwa określonego typu cząstek a ich nazwa wynika z tzw Modelu Standardowego. Tak jak samochody to nazwa określonego typu pojazdów. Capisci?
dlaczego wy żydzi jesteście astronomami przecież to niejest "szmalcowny" zawód , no chyba że cos kombinujecie i z tego jest spory szmal bardzo mnie to dziwi. dlaczego zakładacie że to co widzimy jest wszystkim,?
Barionowy bullshit. Jak dla mnie wszystko co twierdza naukowcy co bazuje na zdjeciach o poczatku wszechswiata ktory niby mial miejsce 13-14mld lat temu to bzdura. Im dalej naukowcy siegaja w przeszlosc tym wieksze sa bledy w obrazie jaki dostaja, wiec szczerze mowiac nie chce mi sie sluchac naukowcow dopuki nie doleca w te miejsca i zobacza co tam jest i co z tego miejsca widac a mysle że szybko swierdza ze baaaardzo sie pomylili.
ale Ty wiesz człowieku, że cały obraz gwiazd i wszystkiego co jest na niebie jest już historią i można obliczyć kiedy nastąpiły jego początki? Gdyby słońce zgasło dowiedziałbyś się dopiero po 8 minutach, ponieważ tyle zajmuje dotarcie światła ze słońca do ziemi.
A ja mam takie pytanie: jak się do tematu brakujących barionów mają czarne dziury ? Przecież jest ich nadzwyczajnie dużo a ich apetyt jest nieopisany, więc może przez te wszystkie lata nie próżnowały tylko upychały materię w swoich polach grawitacyjnych ?
Ale zauważ proszę, że mówimy o czasie w milionach lat, a z tego co wiem taka pojedyncza czarna dziura jest w stanie wciągnąć nosem cały układ planetarny i nawet nie kichnąć... A przy okazji czy aby to nie super masywne obiekty (takie jak rzeczone czarne dziury) stanowiły centra galaktyk w tym naszej ?
Więc czy w pewnym stopniu mogą ponosić znaczną część winy za te "ubytki" ?
Kurcze, aż się nakręciłem, zaraz pewnie sobie coś o naszych czarnych cudeńkach poszukam do pooglądania :)