Co tak naprawdę poznajemy? (cz. 2) - Z problemów filozofii #11
HTML-код
- Опубликовано: 6 сен 2024
- W poprzednim odcinku doszliśmy o wniosku, że nie poznajemy świata zewnętrznego takim, jakim on jest, ale zaznajamiamy się z nim poprzez pośredniki. Przyjęty w ten sposób realizm pośredni to jednak dopiero początek problemów! W tym odcinku odpowiemy sobie na pytanie, jak ta niewielka z pozoru zmiana wpływa na naszą koncepcję przedmiotu percepcji. Szybko okaże się, że jest to pierwszy kamień, który uruchamia całą lawinę niechcianych konsekwencji, na końcu której stoi stwierdzenie, że… Świata zewnętrznego nie ma! Tak, wiem, jak to brzmi, ale mam nadzieję, że ten odcinek pokaże Wam, iż twierdzenie to nie jest wcale aż tak głupie, jak może się początkowo wydawać.
Jeśli uważasz, że moja twórczość jest tego warta, rozważ wsparcie mnie na Patronite! Mój profil to: patronite.pl/p....
Źródła i dalsza literatura:
Oba odcinki oparłem na swoich dwóch artykułach, w których znajduje się odnośna literatura:
A. Starcie nauki ze zdrowym rozsądkiem, „Filozofuj!”, 2016, online: filozofuj.eu/st...
B. Od świata, który widzę do świata, w który wątpię, „Filozofuj!” 4 (10), 2016, s. 38-40, online: filozofuj.eu/j...
Argumenty Berkeleya przeciwko Locke’a koncepcji substancji można znaleźć w jego kapitalnej książce:
George Berkeley, Trzy dialogi między Hylasem a Philonusem, przeł. M Filipczuk, Kraków: Zielona Sowa, 2004
Koncepcję Immanuela Kanta najlepiej sobie przyswoić na podstawie dzieła Władysława Tatarkiewicza, który uczył się w szkole neokantystów:
Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, Tom 2, Warszawa: PWN, 2009, s. 182-198. (Kant)
W filmie wykorzystano:
Ścieżka dźwiękowa: Kubbi - Up In My Jam z płyty Gas Powered EP. Utwór dostępny na licencji Creative Commons na stronie / up-in-my-jam-all-of-a-...
Podoba Ci się filmik? Daj kciuk w górę i zasubskrybuj kanał!
Pytania lub uwagi? Zapraszam do ich zgłaszania w komentarzach! W szczególności liczę na rekomendacje ciekawych lektur!
Znajdziesz mnie na:
Facebooku: / panodfilozofii
Instagramie: / panodfilozofii
Academii.edu: kul.academia.e...
Nie miałem pojęcia czym jest filozofia, a jest taka ciekawa.
Dziękuje ci bardzo, że jesteś, nagrywasz i wyjaśniasz mi tyle trudnych nurtów filozoficznych :D
Świetnie, że wróciłeś
Jest coś kwantowego w tym, co pisał Berkeley... Ale to właśnie jego słowa stały się memem w mojej relacji z niewidomym przyjacielem ze studiów 🤣. Zwykł mówić od czasu tamtej rozmowy, że zaprzecza faktom, których nie widzi.
Z pewnością jest coś kwantowego w tezie Berkeleya, zwłaszcza w świetle poglądu, że to nasze poznanie prowadzi do kolapsu funkcji falowej, a w rezultacie - do ustanowienia stanu świata. Widzę, że tekst przyjaciela zdecydowanie memiczny :D
REWELACJA ❤️ jutro matura z filozofii, Twoje filmiki są najlepszymi jakie znalazłam na YT
Powodzenia najgoręcej życzę! Chętnie się dowiem, jak poszło. Do środy spróbuję zrobić omówienie arkusza :)
Na początek dzięki za bardzo dobry odcinek!
Zastanawia mnie do czego Kant potrzebował noumenów. Powiedziałeś, że chodzi o to, że wg. niego musi być przyczyna fenomenów. Tylko, że to niczego nie rozwiązuje.
Używając twojego przykładu z maszyną losującą, Kant twierdzi, że musi istnieć jakaś maszyna losująca albo inne źródło (niedostępne naszemu poznaniu) dla maszyny z dwiema lampkami.
Tylko nawet gdyby tak było - to rodzi kolejne pytanie - co jest przyczyną maszyny losującej? co jest źródłem jej takiego, a nie innego działania? W efekcie mamy regres w nieskończoność.
Jedynym rozwiązaniem jakie znam, które nie produkuje takiego problemu jest przyjęcie jako noumenów innych świadomości (D. Hoffman) lub jednej świadomości - Boga, jak u Berkeleya.
Niestety nie znam wystarczająco dobrze filozofii Kanta i nie wiem czy takie rozwiązanie jest implementowalne w niej :)
Ciekawe :D
Dzięki temu że poznajemy świat, nie możemy poznać świata :D
Dokładnie tak! Bertrand Russell zwykł mawiać: "naiwny realizm prowadzi do fizyki, a fizyka - o ile jest prawdziwa - pokazuje, że naiwny realizm jest fałszywy". Ale jeżeli zakwestionujemy naiwny realizm, to droga do idealizmu stoi przed nami otworem, a co gorsza - nieuchronnie wzywa. Od zawsze zresztą fascynowała mnie myśl: dlaczego tak ograniczone istoty jak ludzie miałyby poznać, jaki jest świat? Teraz już wiem, że to raczej niemożliwe :)
Nie można zakładać, że świat nie istnieje ze względu na błąd percepcji, albo że ta percepcja jest różna. Poza tym Kant powiedział, że nigdy go nie poznamy do końca - to nic nie znaczy, bo percepcję możemy modyfikować na przykład za pomocą urządzeń.
Poza tym nie rozumiem dlaczego to taki nierozstrzygalny spór. To, że nasza percepcja jest ograniczona, sprawia że dociera do nas tylko pewien obraz świata. Fakt, że te obrazy możemy poszerzać, korygować, nakładać na siebie (pamięć i opinie innych) jest dowodem na to, że wszechświat z największym prawdopodobieństwem istnieje i jest takim, za jakiego go wielu uważa. Jednak i to stwierdzenie nie wykracza poza ramy "obrazu". Tudzież "wizji".
Weźmy na przykład teorię względności Einsteina. Nikt w czasach Kanta tak nie patrzył na rzeczywistość i pewnie ten obraz, ta wizja jest pewnym uproszczeniem, bo nadal nie potrafimy jej pogodzić z inną wizją, czyli mechaniką kwantową i te próby pogodzenia nam się "rozjeżdżają". Tyle, że dobrze obie tłumaczą rzeczywistość, którą same opisują. Spróbuj więc powiedzieć fizykowi, że foton nie istnieje, bo nikt go tak naprawdę nie widział. Poniekąd wielkości Plancka też nikt nie widział, a to jakby najmniejsze cegiełki, z których zbudowana jest przestrzeń wszechświata. Nie widzimy tego, ale doskonaląc nasz obraz, naszą wizję wszechświata, ta staje się coraz bardziej dokładna.
Takie filmiki lubię najbardziej ;) A czy mógłbyś w jakimś filmiku lub q&a ustosunkować się do filmu Izabelli Drożdż CZY WARTO studiować FILOZOFIĘ? Zawód filozofa! oraz komentarzy tam zawartych? Muszę przyznać, że często na zajęciach zadawałem pytania około filozoficzne i odpowiedzi na nie zazwyczaj były powściągliwe. Bardziej skorzy byli 35 letni doktorzy niż profesorowie przed emeryturą. Chociaż znam taką, która miało odwagę cywilną i chwała jej za to.
Wielkie dzięki za ten film. W najbliższym czasie na kanale zacznie się ukazywać seria Filozoficzne know-how, podejmę tam m.in. zagadnienie sensowności studiów filozoficznych. Mówiąc szczerze, nigdy nie polecałem nikomu studiów filozoficznych. Jako drugi kierunek - super! Ale jak ktoś chce studiować TYLKO filozofię, to wie o tym, zanim pójdzie na uniwersytet i nie trzeba mu tego rekomendować. Co do postaw naukowców: niewielu jest pasjonatów filozofii. Na niektórych uczelniach wydziały filozofii to przechowalnia niegdysiejszych marksistów. Jakich odpowiedzi od nich oczekiwać?
Skoro coś postrzegamy, to coś istnieje. Skoro coś istnieje, to to ‘coś’ jest ‘czymś’. Jeśli coś jest postrzegane, to musi istnieć świadomość świadoma tego ‘czegoś’. Skoro istnieje świadomość, to może ona postrzegać. A może szczypta Ayn Rand?
Trochę z innej beczki, jeśli można.
Platon reprezentował dualizm czy monizm? Czytam "Historię Filozofii" Tatarkiewicza. Podaje on, że Platon przyjmował dwa rodzaje bytu(byt poznawany przez zmysły - nasz świat oraz poznawany przed pojęcia - świat idei). Jednak już na następnej stronie: (...) bytem są wieczne i niezniszczalne idee. Jedynie idee istnieją, a o rzeczach można powiedzieć(...) że - stają się"
Więc jak to jest z tym Platonem?
Odpowiadałem już komuś na to pytanie, które - o dziwo - pojawia się często, ale odpowiem jeszcze raz :) Platon chciał za pomocą teorii Idei odpowiedzieć na stare pytanie: czy świat jest stały, czy zmienny. Jego odpowiedź brzmi: jest taki i taki. Zmienny świat to świat materialny. Materia istnieje odwiecznie, ale odciśnięte są w niej równie odwieczne rzeczy, które są prawdziwymi bytami, czyli właśnie wieczne i niezniszczalne Idee. Platon jest zdecydowanym dualistą: materia jest mniej realna niż idee, ale to nie znaczy, że w ogóle nie istnieje. Kiedy Tatarkiewicz mówi zwodniczo, że Idee istnieją - ma na myśli, że to one właśnie istnieją tak jak chcieli Grecy: niezmiennie i wręcz wzorcowo. Jednak rzeczy materialne również istnieją, ale tymczasowo i zmiennie, przez co ich istnienie nie jest tak pełne. Koronny dowód na dualizm u Platona? Ciało jako więzienie duszy. W czym uwięziona byłaby dusza, gdyby ciała tak naprawdę nie było? :P
@@PanodFilozofii no i sprawa jasna. Dzięki wielkie!
Czy to nie jest lekko przerażające? Z góry jesteśmy skazani na życie w błędzie, jeśli tak to można rozumieć
Dla mnie fakt, że nie ma świata zewnętrznego nie był zaskakujący. O ile to jest fakt. Uważali tak też Fichte i Husserl. Natomiast ludziom "z ulicy" nie da się tego powiedzieć. Nie każdy ma taką zajawkę. Może być tak, że ktoś choruje o tym nie wie i w końcu umiera. A choroba była. Może być też tak, że coś dociera do zmysłów ale nie do świadomości.
Jest jedna rzecz której nie jestem pewien czy rozumiem w staniwisku Berkeley'a. Czy on dopuszcza do sytuacji w której nastąpi wydarzenie, którego żaden umysł nie zaobserwuje a które wywrze wpływ na niektóre z tych umysłów. To chyba nie jest dobry przykład ale lepszego nie wymyśliłem: czy jeśli spadnie meteoryt którego nikt nie zauważy, a którego upadek stworzy dostatecznie dużą daje uderzeniową aby jej skutki ktoś poczuł np. w postaci wiatru, to czy ten meteoryt istnieje? Jeśli dobrze rozumiem meteoryt istnieje bo "super umysł" go zobaczył, ale w takim razie czy ten umysł może być w stanie celowo czegoś nie obserwować? A jeśli musi stale obserwować cały wszechświat, to czy nie łatwiej jest założyć że to wszechświat istnieje i nie dodawać nowych elementów do opisu rzeczywistości?
Jak odczytujemy drugiego człowieka? To też jest umowne ?
nie słuchaj tych mądrogłupich intelektualistów, jeden z drugim uważają się za oświeconych, bo ONI WIEDZĄ ŻE WSZYSTKO JEST MOŻLIWE, a później za jakiś czas leżą zawinięci w kaftan w zakładzie zamkniętym. Ale wiesz, przynajmniej są mądzi, inteligentni, bo wiedzą że nic nie wiedzą!
Właśnie takie zagadnienia pokazują jak ważna jest filozofia i że nie jest bezużyteczną dziedziną podważającą to co wiadome.vNie można się zgodzić jednak że nie ma nowego stanowiska dotyczącego tematu granic poznania. W 2000 r. polski filozof prof. Tomasz Ziółkowski stworzył nowy system filozoficzny o nazwie Filozofia Prawdziwa. Fragmenty Filozofii Prawdziwej udostępniamy w formie audio. Problem granic poznania znajduje się w temacie Definicja Prawdy we fragmencie od 17:48 do 20:30
ruclips.net/video/cM9Lwq7gqug/видео.html
Zatem temat został dokładnie zdefiniowany i zakończony. Nic więcej człowiek nie może zrobić. Możemy tylko powiększyć wiedzę o tym co istnieje, ale to tylko nasze założenie.
Mnie po tych dwóch odcinkach dotyczących tego, co tak naprawdę poznajemy, naszła taka refleksja... Zapewne wielu osobom filozofia kojarzy się z wydumanymi tematami. Może czasem tak jest. Może nawet kwestia rozważania omówionego w filmach problemu jest takim zagadnieniem. Ale można także spojrzeć na to z drugiej strony: jeśli okazuje się, że to nie takie proste i istnieją poważne przesłanki ku temu, by podać w wątpliwość przebieg poznania, a następnie to, co my w zasadzie poznajemy, to ma to poważne konsekwencje dla życia codziennego i sporów, które prowadzimy. Czego one tak właściwie dotyczą? Czy dotyczą w ogóle czegoś, co jest poza umysłem? A może spór to wytwór umysłu? Może, o ile jednak jest coś poza umysłem (który narzuca pewne własne formy na rzeczy same w sobie, przesłania ich istotę), nie ma się właściwie o co spierać, a spór wzmacnia iluzję, której podstawą są zmysły?
Z mojej perspektywy spór o przedmiot poznania ma przede wszystkim implikacje naukowe. Wmawia się nam, że nauka jest prawdziwa - że wiemy, czym są atomy czy związki chemiczne - a tak naprawdę nie wiemy żadnej z tych rzeczy. Nasza nauka sprawdza się i działa, chwała jej za to, ale nie można o niej powiedzieć, że prawdziwie opisuje wewnętrzną naturę świata poza naszymi umysłami. Czy przedstawione tu stanowiska mają inne implikacje? Nie wiem. David Hume, człowiek, który w swojej filozofii twierdził, że nie ma dowodów, iż istnieje ktokolwiek prócz niego, miał bardzo wielu przyjaciół. Często zarzucano mu, że jego teoria rozjeżdża się z praktyką. Dlatego moim celem nie jest przekonanie Was, że świata zewnętrznego nie ma. Chciałbym jedynie pokazać to, co świetnie wydobyłeś - że niektóre poglądy filozoficzne, nawet jeżeli wydają się szalone, nie są wydumane. Chciałem zatem jedynie rozbudzić ciekawość i zmusić do postawienia pytań. A to, jak na nie odpowiecie? Cóż, ja od tego się już dystansuję :)
@@PanodFilozofii, tak, oczywiście, że najważniejszy jest aspekt nauki. Widać to chociażby w oczekiwaniach przeciętnego Kowalskiego, który nie mając wiedzy jak właściwie działa nauka, tj. że NIE opisuje świata takiego, jakim on jest, jest rozgoryczony, gdy pojawia się jakieś "Nie wiadomo", " To zależy" itp.
Do mnie zaczęło to docierać dopiero na studiach, gdy zetknęłam się z metodologią. W szkole nauczyciele w zasadzie nie wspominają o tym, jak nauka działa. Koncentrują się na tłumaczeniu zagadnień z różnych dziedzin, lecz temu jednemu, co je scala, nie poświęcają słowa. Rzecz jasna, to nie wina nauczycieli, a systemu.
Czy powstanie cz 3 nt fenomenologii i nowej fenomenologii?
To kiedy odcinek o fenomenologii? :)
Ja również pytam :)
Czyli co? Zgadzamy się na solipsyzm? Oczywiście to Wy jesteście wytworami Mnie ;)
Ja tam jestem empirystą-Kantystą. Nie mogę być solipsystą, bo solipsyście trudno się prowadzi kanał na RUclips. Ostatecznie gada sam do siebie :)
@@PanodFilozofii Nie do siebie, a do innych wersji siebie, które wykreował razem z cudowną grą w życie. Jest się jakby kreatorem i graczem zależnym od przyjętych zasad gry równocześnie. Brzmi dziwnie, ale na razie nic lepszego nie mam, choć skoro to mój świat, to gdy tylko to wymyślę to przetestuję. Zapewne wymyślę na poziomie nieograniczonego 'ja' więc standardowo 'ja' w tym awatarze z którego piszę do Ciebie, czyli innego mojego 'ja w awatarze' dowie się tego jakby z zewnątrz. Taki model niesamowicie wpływa na moralność, bo jakoś głupio celowo krzywdzić siebie :)
Nie wiem, czy zauważyłaś, ale w tym modelu żyjesz w symulacji, przy czym autorem owej symulacji jest... Twój umysł! Nawet Kartezjusz rozważał - ale następnie odrzucił - opcję, że największym zwodzicielem może być nasz umysł, z mocy którego nie zdajemy sobie sprawy. Zapewne nie przewidział biedak, co za sto lat odstawi David Hume, a już tym bardziej - co za niemal czterysta lat będzie sugerować Ircia Lilith :)
@@PanodFilozofii Tak, jest to uwzględnione, ale skoro nijak nie mogę znaleźć dowodu, że istnieje cokolwiek poza moim umysłem, a ten model ze wszystkich dotychczas testowanych sprawdza się najlepiej to... dlaczego nie?
@@lilith32123no spróbuj biegać po ulicy i krzyczeć do wszystkich, że nie istnieją, ciekawe ile wytrzymasz na wolności zanim zawiną cię w kaftan bezpieczeństwa. A może już to zrobili? Daj znać, czy jeszcze żyjesz i masz się dobrze na psychice.
Ten film wydaje się troszkę stronniczy i przedstawia idealizm jako najbardziej logiczną opcję :/
Bo tak jest. To znaczy - przy pewnych założeniach brzegowych, tzn. mocnym empiryzmie, który cechuje współczesną naukę i część filozofii, dojście do idealizmu jest nieuniknione, albo wymaga pojęciowych wygibasów po drodze :) Nie widzę w tym nic kontrowersyjnego, bo stanowisko takie głosili Moritz Schlick czy Willard Van Quine, zaś dziś zaczyna być ono również brane na poważnie (vide: Idealism and the Mind-Body Problem Davida Chalmersa). Jeżeli od zmysłów się wychodzi, to nagle się okazuje, że można się też o nie rozbić. Stąd albo konieczność umiarkowanego racjonalizmu, albo - co niekiedy się zdarza we współczesnej filozofii - całkowite zarzucenie tego pytania :) A więc raz jeszcze powtórze: przy pewnych naturalnych założeniach idealizm jest najbardziej logiczną opcją, co rzecz jasna nie wyklucza innych stanowisk, ale mocno ogranicza możliwość ruchu w ich ramach.
@@PanodFilozofii A co sądzisz o umiarkowanym empiryzmie ?