Czy twierdzenia naukowe są prawdziwe? - Z problemów filozofii #7
HTML-код
- Опубликовано: 16 окт 2024
- Ten wyjątkowo długi odcinek Z problemów filozofii dotyczy przede wszystkim pytania, czy twierdzenia nauki są prawdziwe. Choć odpowiedź wydaje się w sposób oczywisty twierdząca, to filozofowie nauki w XX wieku byli na ogół innego zdania. Jakie argumenty podają? O tym w odcinku! Przy okazji zahaczam o temat tego, jak uprawia się naukę, dlaczego pewne twierdzenia naukowe stają się popularne, a także dlaczego twierdzenia Kopernika nie dało się dowieść za jego życia. Zapraszam!
Jeśli uważasz, że moja twórczość jest tego warta, rozważ wsparcie mnie na Patronite! Mój profil to: patronite.pl/p....
Źródła i dalsza literatura:
Świetnym tekstem naukowym na podejmowane dziś tematy jest W. Sady, Spór o racjonalność naukową: od Poincarégo do Laudana, Wrocław: FNP, 2000.
Tekst w wersji light napisałem sam: Pościg za prawdą czy jawna anarchia? O trzech modelach uprawiania nauki, Filozofuj! 4 (10), s. 42-43. Online: filozofuj.eu/j....
W filmie wykorzystano:
Ścieżka dźwiękowa: Kubbi - Up In My Jam z płyty Gas Powered EP. Utwór dostępny na licencji Creative Commons na stronie / up-in-my-jam-all-of-a-...
Podoba Ci się filmik? Daj kciuk w górę i zasubskrybuj kanał!
Pytania lub uwagi? Zapraszam do ich zgłaszania w komentarzach!
Znajdziesz mnie na:
Facebooku: / pan-od-filozofii-10889...
Instagramie: / panodfilozofii
Google+: plus.google.co...
Twitterze: / pfilozofii
Pintereście: / panodfilozofii
Academii.edu: kul.academia.e...
A swoją drogą masz bardzo fajny głos. Taki „soczysty”. Mnie się podoba i miło się słucha.
No , w taki Kanał to ja mogę wpaść 👍 Podoba mi się twoja narracja , żywa , przejrzysta , spòjna . Dzięki 💛
Super kanał proszę o więcej!
chętnie bym obejrzał cały odcinek poświęcony prawdzie. Pozdrawiam
To go sam nagraj , każdy ma swoją prawdę .
jest coś takeigo jak "Projekt prawda" - można znaleźć na vimeo lub dailymotion
Bardzo ciekawy materiał. Dziękuję.
Mówisz o tym jakby to były wady nauki a to są właśnie zalety nauki, spójrzmy na religie, które się nie zmieniają albo zmieniają się w bardzo subtelny sposób, a niektóre sobory wręcz ustalają rzeczy które nigdy nie można podważyć i nigdy nie można zmienić mimo iż już dawno powinny być zmienione i dawna są nieaktualne. Nauka jest jedynym narzędziem, który w najbardziej prawdziwy sposób opisuje nas i wszystko co wokół nas.
Kanał ciekawy i wartościowy ale zawsze prycham na początku jak słyszę "WASZ PAN OD FILOZOFII" xD Dziękuję Mój Panie ;-)
Xdd tak stawia siebie zawsze w takim wysokim stanowisku ,,wasz pan mistrz od filozofi
A dlaczego Galileusz przyjął teorię Kopernika?
Zgadzam się z Popperem w 100%.
1. ,,Coś, co nie moze być zaprzeczalne nie jest nauką."
Kiedy mam dowiesc o niezaprzeczalnosci czegos, skoro przy wysunieciu stwierdzenia naukowego jest to paradygmat, który na razie jest nieobalalny? Czy nie wychodzi wówczas na to, że stwierdzenie naukowe jest pseudonaukowe, bo w chwili obecnej jest niezaprzeczalne?
2. ,,Najpierw musimy miec teorię świata, żeby wiedzieć co mamy obserwować."
Wczesno starożytny lekarz prowadzi obserwację: Patrzy na własną rękę. Widzi ruch pod skórą.
Przeprowadził obserwację i dochodzi do wniosku, że skóra się rusza.
Nie ma tutaj myślenia dedukcyjnego, prawda? Polega na samej obserwacji.
1) Gdzie ta teoria dot. świata? Nie postawił żadnej wcześniejszej hipotezy.
Teorią będzie, że to, co nie jest statyczne, uznaje, że się rusza? Istota ruchu będzie pojęciem teoretycznym w sensie pewnej narracji?
Żeby przekazać informację co zauważył musi to jakoś nazwać, nazwał to po prostu ruchem.
W tym wypadku może zawodzić jednak tylko wniosek dedukcyjny/indukcyjny, a nie sama obserwacja, prawda?
Wiadomo, że z innymi tezami naukowymi jest inaczej, bo nie polegają właśnie na samej obserwacji, więc końca w odkrywaniu nowych rzeczy i obalaniu starszych może nie mieć końca. Natomiast co z samą obserwacją? Własnie tymi stwierdzeniami, że: ,,Obserwacja jest sensowna, kiedy poprzedza ją teoria." i ,,Trzeba spodziewać się rezultatów obserwacji, bo inaczej obserwacja nie ma sensu."?
2) Czy stwierdzenie użyte w przykładzie jest do obalenia? Może być uznane za nieprawdziwe? Czy uznane będzie tylko za nieprawdziwe, gdy uznamy inną terminologię?
3) ,,Nauka nie opiera sie na obserwacji świata." A więc na wnioskach. Można powiedzieć, że odpowiedziałam sobie sama na pytanie, a to, co napisalam w 1) i 2) , ma się nijak do zagadnień naukowych, więc nie ma o czym mówić, tylko, że: dlaczego? Dlaczego wystawiono sąd, że nauka nie opiera się na oberwacji, skoro i tak obserwujemy, jak zostało powiedziane wczesniej, tylko, że z pewną już teorią, bo: ,,Najpierw musimy miec teorię świata, żeby wiedzieć co mamy obserwować."
I wreszcie:
3. Co dowiedzie o poprawności pewnej metodologii? Skąd mam wiedzieć jaki system metodologiczny jest właściwy, aby tworzyć stwierdzenia paradygmatyczne? Przecież samo stosowanie pewnego systemu może być coś jak paradygmat.
1. Chodzi o postawienie tezy tak, aby można było ją obalić. Przykład, tezy psychoanalizy są nienaukowe, bo ich obalenie jest niemożliwe przez to, że sama psychoanaliza tłumaczy nie wpisywaniem się w jej tezy, za pomocą wyparcia. Więc Freud mówił *palenie cygara to spełnianie pragnień o seksie oralnym*, gdy ktoś temu zaprzeczy, to Freud mówi, *haha i tu pan przegrał, bo wyparłeś się swoich pragnień*.
Ciekawy temat.
Tak naprawdę to zależy jaki pogląd filozoficzny (metafizyczny) przyjmiemy.
Nauka bada to co materialne.
Ale równie dobrze możemy przyjąć np. nihilizm, akosmizm i/lub immaterializm.
Jeśli tak, to cała nauka nie ma sensu skoro dotyczy czegoś co i tak nie istnieje (materii)...
Albo jeśli przyjmiemy solipsyzm - twierdzenia naukowe są wtedy bez sensu.
jebać solipsyzm, już próbowałem i to tylko jedna pierdolona schizofrenia, jebać tych którzy to szerzą, są gorsi niż naziści
Cześć, mam takie pytanie. Czy znasz jakieś sensowne krytyki Poppera i popperyzmu w filozofii nauki? Bo przyznam szczerze, że bardzo przemawia do mnie jego wizja nauki i demarkacji, ale chciałbym też znać ewentualne słabości krytycznego racjonalizmu.
Lakatos, Kuhn, Feyerabend.
@@sceptycznychrzescijanin7234 To bardziej ich własne teorie niż krytyka Poppera. Interesują mnie przede wszystkim ataki na falsyfikacjonizm, bo wydaje się on sensowną teorią nauki
@@bartoszmiera5182 trochę tak, ale zasada anything goes Feyerabenda jest sprzeczna z falsyfikacjonizmem, pododobnie Lakatos niejako rozszerzył Falsyfikacjonizm, ale mowiac wlasnie o tzw. niefalsyfikowalnym trwardym rdzeniu mówił że sam czysty popperowski falsyfikacjonizm jest niewystarczajacy, nie sprawdza się w nauce.
Dalej Quine, to jest mocne rozszerzenie niefalsyfikowalnego w danym czasie rdzenia i jedynie "brzegów" teorii stykających się z empirią.
To wszystko są modyfikacje czystego falsyfikacjonizmu, choć można uznać, że jest to raczej jego rozwój niż krytyka (poza Feyerabendem i Kuhnem czytanym przez konstruktywistów).
Ale myślę, że właśnie falsyfikacjonizm mogą krytykować tylko konstruktywisci ktorzy w ogole odrzucaja stykanie się nauki z rzeczywistością, albo jacyś słabi scjentyści, weryfikacjoniści (koło wiedeńskie) ale właśnie w krytyce koła wiedeńskiego powstał popperyzm - falsyfikacjonizm.
Pozdrawiam;)
@@sceptycznychrzescijanin7234 Czyli tak jak myślałem, albo rozwinięcie myśli Poppera, albo konstruktywizm społeczny i tylko Kuhn albo nawet Foucalt zostaje
@@bartoszmiera5182 raczej tak;)
SUPER jednak gdybym mógł, to proszę wolniej mówić bo tyle ważnych treści, jak z karabinu...
5:10
Czyli twierdzenie, że twierdzenia nie da się udowodnić, nie da się udowodnić?
poza kartezjańskim "Myślę więc jestem" oczywiście ;) i twierdzić to można wyłącznie o sobie samym, bo o kimś już nie można tego powiedzieć raczej ;p
@@konrad90k a ja słyszałem, że to nie jest tak naprawdę wiedza pewna, więc nie da się tego udowodnić
Sądzę że ww filozofowie powinni spotkać się, i jeszcze za swego życia stworzyć wspólną wizję nauki. 1) Popper. Czy istnieją prawdziwe naukowe wnioski? Sądzę że tak! Dla przykładu twierdzenie że: trójkąt ma sumę kątów wewnętrznych równą 180' zawsze jest prawdziwe- Na tym zbudowana jest cała trygonometria, która też zawsze będzie prawdziwa. 2) Kuhn. Sądzę, że nauka przypomina piramidę jednak na jej szczycie toczy się wojna o RACJĘ. Trupy zwycięzców i pokonanych tworzą grunt, po którym stąpają kolejne pokolenia naukowców i pseudonaukowców. Dopiero miks tych i innych osiągnięć filozofii nauki przybliży nas do PRAWDY
AD 1. "Dla przykładu twierdzenie że: trójkąt ma sumę kątów wewnętrznych równą 180' zawsze jest prawdziwe" Dwa komentarze: (a) w geometriach nieeuklidesowych (np. Riemanna i Łobaczewskiego) twierdzenie o mierze kątów wewnętrznych trójkąta równej 180' jest fałszywe; (b) teza Poppera dotyczy sądów empirycznych, a nie dedukcyjnych, a więc wyłączamy z niej tezy matematyki i logiki. AD 2. Model piramidy to inaczej kumulatywny model wiedzy, który Kuhn wprost odrzuca, pokazując, że zmiany pomiędzy teoriami nie dotyczą tylko widzenia zjawisk - ale także pojęć, wizji rzeczywistości i innych twierdzeń bazowych. Innymi słowy: zwolennicy Arystotelesa i Galileusz nie mogli się porozumieć, nie dlatego, że mieli inne zdanie. Oni po prostu używali innych pojęć i inaczej percypowali świat! Jak dowodzi Kuhn, w tej sytuacji nauka nie jest jak piramida, której kolejne stopnie się nawarstwiają - to burzenie i stawianie od początku :) I im dłużej przyglądam się teoriom naukowym, tym czuję się coraz bardziej przekonany. Dzięki za komentarz!
Wzmocnię jeszcze pierwszy argument @Pan od Filozofii (AD 1.). Suma kątów w trójkącie nie tylko w samej abstrakcyjnej matematyce (geometriach nieeuklidesowych) się załamuje. Obserwacje świata również potwierdzają, ze twierdzenie o sumie kątów trójkąta nie ma potwierdzenia w obserwacjach (zakrzywienie czasoprzestrzeni w astronomii ze względu na OTW Einsteina). Twierdzenie o sumie kątów trójkąta jest to przypadek wyidealizowany i nierzeczywisty.
Na zwykłej sferze suma kątów w trójkącie jest zawsze większa niż 180 stopni i mniejsza od 540... Możesz mieć trójkąt sferyczny, który ma wszystkie kąty proste (np. utworzony przez południki 0, 90 st i równik). Twierdzenia matematyki są prawdziwe jedynie w ramach danej teorii, w której tworzysz sobie pojęcia pierwotne i aksjomaty i z tego wszystko wywodzisz, ale i tak matematyka to nauka formalna, a nie przyrodnicza. W matematyce tworzysz sobie, co chcesz i możesz stworzyć własną, dowolną matematykę, byleby była spójna - i tak, w ramach danej teorii matematycznej twierdzenia raz udowodnione będą zawsze prawdziwe, ale w ramach innej te same twierdzenia mogą być fałszywe. W fizyce z kolei wychodzisz od eksperymentu i obserwacji i to zupełnie inna bajka. Pojęcie kąta to pojęcie abstrakcyjne, kąty nie istnieją nigdzie w przyrodzie, więc o jakich w ogóle kątach w świecie fizycznym, czy we Wszechświecie mowa?...
Prawdopodobieństwo twierdzeń naukowych jest zerowe gdyż stosunek przypadków przetestowanych do nieskończonej ilości przypadków nieprzetestowanych musi niechybnie dać w wyniku zero, ponieważ każda skończona liczba podzielona przez nieskończoność równa się właśnie zero.
Ciekawe! Możesz polecić jakiś tekst o tym?
Pozdro 1FT :)
ok, nauka nie wyjaśnia wszystkiego, teorie które głosi nie są "na 100%", ale to nie zmienia faktu, że to nauka jest najbliżej prawdy, o wszechświecie, o człowieku. No bo co mamy w zamian? Religia, w której sprzeczność goni sprzeczność? Jeśli nawet, to która religia? Mam studiować wszystkie religie świata i wybrać tę, która mi się podoba? A może wybrać solipsyzm, który prowadzi do oczywistego wariactwa? No ciekaw jestem co pan filozof oferuje w zamian, bo mnie się wydaje, że nauka, mimo swoich wad, jak każda dziedzina życia, jest jednak najbardziej logiczną opcją. Oczywiscie nie można ślepo patrzeć za pewnik wszystko co mówi nauka, ale no w sprawach zdrowia, gdy np boli mnie ząb, mam raka, to idę do specjalisty, a nie idę do szamana czy egzorcysty w nadziei, że cały ból zniknie jak za dotknięciem różdżki czarodziejskiej.
Rozum, a nie zmysły.
Teza, że obserwacje i twierdzenia nauki nie są prawdziwe, prowadzi do większego uwiarygodnienia dogmatów religijnych. Czy jesteś człowiekiem zindoktrynowanym religijnie?
Osobiście sądzę, że swoje poglądy (tezy) najlepiej dobierać na podstawie ich uzasadnień (jak te uzasadnienia z filozofii nauki XX-wiecznej), niż na podstawie tego, co one mogą wspierać lub podważać.
Polecam się zapoznać z Henrim Poincare - fizyk i filozof nauki przełom xix i xx wieku;)
Sceptyczny Chrześcijanin: Zgadza się. Uwielbiam prace Poincarego z zakresu fizyki i matematyki. Jednak obraz świata przedstawiany przez współczesną naukę jest całkowicie sprzeczny z wyobrażeniem świata jaki dają nam przestarzałe religie. Czy podkopywanie fundamentów nauki (w sposób nieco absurdalny) nie wynika wyłącznie z desperackiej próby obrony dogmatów religijnych, jaka rodzi się w zindoktrynowanym religijnie umyśle?
@@wyznawcapaskoziemski7052 ale Popper, czy Kuhn nie tworzyli teorii ku pokrzepieniu serc religijnych.. rozwiązywali problemy filozoficzne. Nota bene oponując wobec nieraz fanatycznych członków Koła wiedeńkiego, którzy oparli się o Wittgensteina w ogóle go nie rozumiejąc.
Jeśli ich rozwiązania w jakimś stopniu sprzyjają religii to nie wynika to z ich zamierzeń.
Sceptyczny Chrześcijanin : Po pierwsze filozofia jeszcze nigdy nie rozwiązała żadnego problemu i nie rozwiąże. Filozofa to wieczne zastanawianie się, a problemy filozoficzne na podstawie doświadczeń i obserwacji może rozwiązać jedynie prawdziwa nauka (filozofia taką nie jest). A po drugie nie wiem czy Popper i Kuhn nie byli zindoktrynowani religijnie (pewnie byli) a to wyklucza ich wiarygodność naukową.
@@wyznawcapaskoziemski7052 co do pierwszego to w znacznej mierze zgoda:) (napisałem "rozwiązywali" i "ich rozwiązania" nie mając na myśli ostatecznych rozstrzygnięć) choć jednocześnie uważam, że nauka wywodzi się z filozofii (Newton był filozofem przyrody), a zatem albo nauka podobnie nie daje jakichś ostatecznych rozstrzygnięć co do rzeczywistości, albo jednak filozofia za pomocą stworzenia metody naukowej coś rozwiązała.
Co do drugiego to nie będę Cię przekonywał o (nie)zindoktrynowaniu Kuhna czy Poppera, polecam poczytać samemu coś o nich.
Pozdrawiam;)
1. Czyli jeśli twierdzę, że Ziemia jest płaska, to mam taką samą rację jak ci, którzy twierdzą, że jest kulista?
2. Uczeni wielokrotnie zmieniali swoje zadanie, jeśli przekonywały ich obserwacje lub pomiary. Przykład: Einstein pod wpływem obserwacji Hubbla przyjął (choć długo się opierał) , że świat się rozszerza, a w tamtych czasach istniał paradygmat świata stacjonarnego.
Mało tego obliczenia matematyczne samego Einsteina (jeszcze zanim zmienił swój pogląd) wskazywały na rozszerzanie świata, ale uznał to za błąd. Zmierzam do tego, że są pewne zewnetrzne ("obiektywne") obserwacje i obliczenia, które wskazują, która teoria jest bliższa prawdzie. Przecież dziś już nikt nie powie, że teoria geocetryczna jest tak samo prawdziwa jak heliocentryczna, ale ta ostatnia stała się obowiązującym paradygmatem, bo miała lepszych zwolenników. Nawet jeśli Galileusz by jej nie poparł i teoria Kopernika umarłaby śmiercią naturalną, to wcześniej czy później ktoś by wpadł na to samo co Kopernik.
Podchodzisz do tego zbyt zero/jedynkowo. Chodzi o to, że są lepsze i gorsze perspektywy, ale nie powinnaś ograniczać się do jednej. Najlepiej wychodzi się na tym, gdy zna się wszystkie perspektywy - również te uznawane za fałszywe. Wiem, to trudne i czasochłonne, ale właśnie tak wygląda zdobywanie wiedzy i mądrości oraz (przede wszystkim) działa to jak bezpiecznik przed własną ignorancją. W "kwestionowaniu autorytetów" nie chodzi o to, by wszystko uznawać za fałsz (jak dziś się interpretuje), tylko o to by niczego nie traktować jako ostatecznej prawdy i być gotowym, do zmiany zdania (jeśli ktoś przedstawi sensową argumentację).