Трушанка. Магія беларускай мовы: «пацеркі», «збянтэжыць», «стрыечны». Звыклыя, але незвычайныя словы
HTML-код
- Опубликовано: 2 апр 2022
- Адкуль пайшло слова «пацеркі», «збянтэжыць»? Што такое «трушанка» і што значыць слова «кшталт»?
Пра паходжанне і значэнне звыклых нам слоў расказвае Ліза Ветрава. Увага: большасць словаў хоць і звыклыя, але здзівіцца ёсць чаму ;)
Падтрымаць нашую працу праз спонсарскую падпіску можна тут: / @hodnaby
Падрабязней пра кампанію «Годна»: hodna.by
Далучайцеся да старонак кампаніі ў сацыяльных сетках, каб не прапусціць годныя падзеі:
/ hodnaby
/ hodnaby
t.me/hodnaby
/ hodnaby
hodnaby
ok.ru/hodnaby
/ hodnaby
/ hodnaby
Ставім падабайку ўсе, хто заўсёды па-беларуску. Вы найлепшыя❤️
Мову ніколі ня вывучала, але пачала ёю карыстацца з 20 года. Раблю памылкі, але лепш размаўляць з памылкамі, чым хораша маўчаць
👍👏💐
@@user-ol8yt8yy2l я ўжо бабуля 😸😸😸😸. Але,,, дзякуй. 💝💝💝💝💝
Изольда : Лепшых слоў для Вас і не трэба ,супер 👍 ДЗЯКУЙ ❤️👍🤗💐
@@user-ivv дзякуй😊
Сена -- гэта з батвы, а салома -- з ржы, пшаніцы. Дзякуй за кантэнт. Па апошнім падзеям я пераходжу на беларускую мову у зносінах паміж сваіх блізкіх, і на працы ❤️
Жыта
Так трымаць 💪🏽
Сена- гэта сухая трава. “идуць касцы, звіняць іх косы, вітаюць іх буйныя росы, а краскі ніжэй гнуць галовы, пачуўшы косак звон сталевы…”- час , калі косяць траву, каб пасушыць яе на ежу жывеле. Салома - гэта сцябло ад жыта- кідалі на падсцілку той самай жывеле. У старыя часы сенам набівалі матрасы і гэта былі людзі багацейшыя, бо бяднота спала на матрасах з саломы - жорсткіх
@@user-qh3gp6gr7b Вы, малайчына ❤️, з Вамі згодна ,гэта так і ёсць 👏🤗👍
@Irena Janchanka Малайчына ❤️,ведаеце ,так і ёсць 👏🤗👍
Толькі пачала глядзець і, пакуль не забылася, адказваю на пытанне пра сена і салому)
Сена - гэта сухая трава, яно мяккае і лёгкае, ідзе на корм скаціне.
Салома атрымоўваецца з жыта, пшаніцы і іншых зерневых. Яна жорсткая, доўгая і пустая ўнутры. Салома таннейшая за сена, таму яе часам змешваюць з сенам для эканоміі.
Скорее сено корм, а солома подстилка
Дзякуй што працягваеце ствараць кантэнт у такія цяжкія часы 🤍❤️🤍
Вілейскі раён - выкарыстоўваецца слова збаёдаць у сэнсе сапсаваць, згубіць, страціць
Прывітанне, зямляк👍
я лічыла, што збіёдаваць - некуды падзець, засунуць
@@user-wg3nh2zn9r і ў гэтым сэнсе таксама
Зрабіць нейкую шкоду праз страту чагосьці.
На Капыльшчыне "збуёдваць" у сэнсе псаваць
Дзякуй за вашу працу!
Збяедаваць -шыкоунае слова!Карыстаемся,любiм не забываем.
Siano to skoszona wysuszona trawa, a słoma to wysuszone łodygi np. z żyta, pszenicy.
Мы часцяком карыстаемся словам "збяёдаць"😃
У нас таксама
Выдатна, заходзиць нибыта халодны квас у спеку! :)
Пра пацеркі й пупыркі дужа цікава) Яшчэ па-беларуску трэ казаць ня “отчы наш”, а хаця б “Ойча”)
Выкшталцоны - цудоўнае, але польскае слова. Для нашай мовы яно толькі запазычанае. Распавесьці - украінскае слова, у беларускую запазычылі нядаўна й дарэмна, бо ў нашай мове “весьці” - гэта задаваць кірунак руху. Ну й годзе ўжо вітацца назвай лексычнай катэгорыі)) (я пра “прывітаньне”) Неяк бяздушна выходзіць. “Вітаю”, “здароўкі”, “чалом” прыемней гучаць)
І яшчэ, што такое “прамым рэчавЫм значэньні”? Калі ад слова “рэч”, то хіба ня “рЭчавым”?
І слоўца “прамы” зусім не беларускае, лепш “просты”. Але ў слоўніках яно ёсьць. Застаецца пытаньне даверу да некаторых слоўнікаў)
І апошнія памылкі:
Канечне (канешне) - гэта толькі “абавязкова”
“Хопіць” у значэньні “больш ня трэба” лепш не ўжываць, бо “хапаць” - гэта хутка браць. Можна сказаць “досыць”, “годзе”. А калі чагосьці ўжо столькі, колькі трэба, то можна сказаць “даволі”, “досыць”, “выстачыць”, “стане”.
Хопіць - гэта калька, то бо даслоўны пераклад расійскага “хватит”
Дякую за детальний коментар!
Хотів лише сказати про вибір "рэчавЫй/рЭчавый". По-українськи "рэч" це "річ", відповідно - речовИй (доказ, ринок і т.д.). В білоруській може простежуватися подібна тенденція наголосу. А якщо ні, то можливі впливи інших мов (цього разу точно не польської, там наголос на передостанній склад: rzeczowy [жэчОвы])
Дзякуй Вялікі !!! Добра, але мала ))))!!!!!
Да прагляду гэтага відэа, была ўпэунена, што трушанка мае корань ад ангельскага “тру” і ужываецца у сэнсе чагосці сапраўднага, трушнага, такой праўды праўд.
Вялікі дзякуй за тлумачэнне ❤
Дзякуй вялікі! Зрабіце выпуск пра слова хватать:
Не хопіць,бо схапіць можна адно за штосьці, а досыць, ці - годзе!
Грошай мне стае ці выстачае, а розуму бракуе.
Яшчэ цікава пра: даць рады, мець рацыю, выглядае на тое.
Асобна дзеяслоў - мець.
мае пайсьці дождж,то бок няпэўна, мо пойдзе,а мо й не. Я ўчора меўся напісаць ліста, але гэта быў адно намер, то бок я зьбіраўся, але не атрымалася. Гэта як у ангельскай - паст і прэзэнт пефект. І абавязкова: я маю жонку, добрую адукацыю, а не ў мяне ёсьць жонка і г. д.
Працягваць можна бясконца, бо Мова- гэта космас!
Дзякуй
чым больш моваў ведаеш, тым лепш для здароўя! Адное за то можна пачаць вывучаць родную. Склада будзе, так. Як і ў фітнэс зале спачатку. Але вынікі таго каштуюць)
Вось пачалi б вывучаць як iтальянскую, напрыклад, праз ютуб цi iншую пляцоуку. Знайшлося шмат жадаючых)))).
@@Magilevetsяно таго вартае! Яно таго вартае! Яно таго вартае!
Зараз яшчэ на паперы сваёю рукой напішу, каб запомніць. Дзякуй, так і вывучаю!
@@Magilevets яно таго вартае)
@@Magilevets не, Гомель
Дзякуй Вялікі 🤍❤️🤍
Добрае відэа, дзякуй вялікі за работу!
Калі будзеце працягваць, можна можа паглядзець якіх філолагаў, каб не атрымліваліся рэчы кшталту: "давайце спачатку вывучым адзіную сапраўдную літаратурную мову", "ці ёсць такое слова ў слоўніках?"
Мова, на радасць, не так працуе, слоўнікі не перавага разнастайным жывым моўным працэсам) як людзі кажуць, тое нам і скарб, і праўда, і моўная разнастайнасць і ўнутраная дыягічнасць мовы, а слоўнікі пасля ўжо ўсё зафіксуюць )
Можа так атрымаецца глыбей і яшчэ цікавей
Прачытала зраніцы, вось я душніла, канешне(
Вялікі дзякуй!)
У нас есць такое слова. Тольки кажуць збяедаць,што адзначае сапсаваць.
Выдатна! Дзякуй! Спадабалася неверагодна! Дужа цікава!
Сена-гэта сухая трава, а салома-сцябліна(саломіна) ад збожжавых раслін( жыта,пшаніца)
Вельмі прыемна вас бачыць! Будзе мова,будзе гістарычная незалежнасць Беларусі!
Беларусь вольная и свабодная квитнее на зайздрасьць нелюдзям....
Дзякуй! Сена нарыхтоўваў Ясь, калі касіў канюшыну.😊
Шкада, вельмі мала беларусаў размаўляе на роднай мове :(
Шесть уроков русского и два урока беларуского в неделю было у меня в школе. И учителя беларускай мовы по полгода не бывало. План был, а уроков не было. Вось і не размаўляем.
@@s.m.493 Русіфікацыя Беларусі, расеіза́цыя - мэтанакіраваная палітыка сьвядомага адрыву беларускага народу ад гістарычных традыцыяў, роднай культуры і мовы і насаджэньня расейскай мовы і культуры. У шырокім кантэксьце - комплексны працэс агрэсіўнага паглынаньня беларускага этнасу расейскім.
У Татарстане, напрыклад, родная мова не з'яўляецца абавязковай да вывучэння, у адрозненне ад рускай.
@@jrtjtr543u Усё так, маеш рацыю... Нам доўгія гады патрэбна будзе адраджаць нашу культуру. Галоўнае, каб ніхто не перашкаджаў нам гэта рабіць.
@@s.m.493Ды яшчэ такія былі вучыцелі беларускай мовы, як зараз кажуць, "обнять и плакать". Я вучылася у спецшколе з вывучэньнем ангельскай мовы з 1 класа. Дык у старэйшых класах нам было лягчэй размау́ляць на ангельскай, чым на родной мове.
@@jrtjtr543u Мая свякроу́ка (1938 г.н.) скончыла філалагічны факультэт БДУ. Вучылася, дарэчы, разам з будучай жонкай Лі Харві Освальда (да-да, таго самага, які "стрэліу́" Кенэдзі). Яна мне шмат расказвала пра рэформы беларускай мовы. Гэта была проста дзікасьць!!!
дзякуй вялікі ❤️❤️❤️❤️
Чакаць ад Бога выспятку :)
Nie wypędzam, ale proszę won ... ой не, гэта ўжо па-польску))))
Дзякуй за цікавы аповяд. Вельмі цікаўлюся заўсёды этымалогіяй словаў, вось "стрый" паставіў нарэшце чарговую кропку над і.
Ну а пра сена з саломаю тут ужо распавялі і без мяне)
Ліза! Дзякуй за тое што вы паказваеце прыгажосць і багацце нашай мовы. Слухаючы вас падумалася аб тым як “великий русский язык» сказіўся да двух слоў ( п… і х…) і мноства прыставак. І гэта гучыць па тв і каналах, у размовах інтэлігентаў і простых людзей. І гэта адлюстроўвае духоўнасць
Вы лепшая ❤️
Манаткі. Хахах я заўсёды ужываў гэтае слова не задумываясь))) а вось як яно аказалась)))
Сена гэта сухая трава, а салома - ссохлыя сцябліны жыта
Цудоўная праграма, дзякуй! Буду перегледжваць і завучваць новае
Велізарны Дзякуй! Спадзяюся, што калісьці настане той час,калі ўсе разам пачнем размаўляць па-нашаму. Жыве мова,яе не знішчыць!
Чего чакаць, размауляй зараз.. И будзе час...
У нас слова "збіёдаць" выкарыстоўваюць у сэнсе "згубіць, страціць, знесці з хаты". Напрыклад : «дзеці гуляліся - усе лыжкі з хаты зьбіёдалі, няма чым есці».
Збiёдаць - слыхаў, калi у дзяцiнстве гадаваўся ў вёске.
Дзякуй вялікі за Вашу працу! Вельмі цікавы выпуск атрымаўся. Мяне чамусьці асабліва захапіла тое, што ў нашай мове ёсць і ныркі, і пупышкі) Ажно два адпаведнікі адным толькі почкам ды яшчэ і якія прыгожыя! Дарэчы, у нас на Бярозаўшчыне ўжываецца слова збаёдаць, але, як і ў вас, у значэнні нешта сапсаваць. Так цікава!)
Дарэчы, Манацік - гэта прозвішча, не псеўданімам. А паходжанне сапраўды вельмі цікавае) Яшчэ нават і з італьянскімі каранямі, атрымліваецца))
Не два адпаведніка, ныркі ў чалавека, пупышкі на дрэвах. Наадварот, розныя словы і паняцці.
@@aksanaluhouskaya5419 Так, прабачце, недакладна выказалася. Я мела на ўвазе, што ў нашай мове адсутнічае ў гэтым моманце аманімія, ёсць свая асобная назва для абодвух выпадкаў. І гэта цудоўна)
Заўсёды думала, што збянтэжыць - гэта "смутить, привести в растерянность"
У нашай вёсцы існуе выраз "чі мало". "Прынясі дроў! Колькі? Чі мало!" Гэта мера. Колькі гэта? Так, каб было ў досталь. Каб і ня мала і ня многа. Не шкадуючы. Спадзяюся, што гэта было цікава...
Прабабуля часта казала, ну что збiёндау? Что значыла : занасiу, згубiу, страцiу. Яму, а нiчога нi дай, ён усё збiёндае. Пацерамi называла малiтву, пацеры чытаць, пацеркi - бусы. У вёсцы я таксама дапамагау трасцi трасянку альбо трушанку, змешвау сена з саломай, каб быу меншы расход сена, потым гэта iшло на корм карове. Саломай называюць скошанае жыта, ячмень, авёс, а сена гэта скошаная трава. Вельмi добрыя успамiны нахлынулi, на душы пацяплела, у гэткiя жудасныя часы. Дзякуй вам за вiдэа.
Часы, як часы. Кали чакаць лепшыя, няма кали жыць....
Зьбяёдаць. У Гарадзенскай вобласьці , а дакладней ў Іўеўскім райёне вельмі часта карысталіся гэтым словам. Што датычыцца асабіста мяне, то ў дзяцінстве я часта губляў ключы ад кватэрыі Мамуська зьвярталася такімі такімі словамі: І што зноў ключ зьбяёдаў?
Оо, таак! Таксама
Ёсць-ёсць слоўка “збіёдаць”. “”Збіёдала” без “ва”, так казала мая бабуля.
Каментар у падтрымку відэа. Жыве Беларусь!
Беларусь жыве и квитнее на зайздрасьць нелюдзям...
@@user-os2en3sn1r а гэтыя зайздроснікі з вамі ў адным пакоі?
Збяёдаць - чуў ад бабулі. Яна з захаду Беларусі.
Дзякуй вялікі!
Сена з сушанай травы,а салома з збожжа страмбулі.Я не ведаю як сказаць на чым трымаецца колас😂
Якая паненка малайчына!
Моя бабушка говорила на трасянке, хоть и была учительницей русского языка, помню её присказку- " пустите и мои штаны в ЖЛУКТО (корыто.) Насчет трасянки я не згодна с вами, это народный этничный говор и нечего саромится его. Когда беларусы стесняются своей трасянцы, что отличает палачан от гомельчан, они больше русские имперцы, чем россиянцы. Я не против академичной беларуской мовы, но отношусь к её несколько снобистскому использованию с иронией. А к матулиной мове, с Родной земли с павагой.
Вялiкi Дзякуй
Малайчына, дзяўчына!
Трушанка от английского тру, настоящий, т.е. настоящая :)
Сено - трава сушеная, а солома остатки после уборки зерновых.
Трэба гата ведаць и разумець.
всю жизнь нравиться слов о. блакитны, небо, васильки (,волошки)
Ага, толькі мову так і не вывучылі
Сядрава(на улице) - когда в полпятого утра выходишь пасти коров и одеваешь куртку, потому что зябко, сыро и промозгло, т.е. сядрава (Ляховичский р-н). И збяёдаць у нас было сапсаваць.
Халабуда - гараж деда, из досок, где он хранил свой хлам.
Пуня - "сенохранилище".
А ў мяне бабуля казала -збаёткалася - калі нешта некуды падзелася. І я так яго й ужываю.
3:32 варто подивитися словники діалектизмів, можливо в них саме така форма є.
Пригадую такий епізод: моя бабуся якось сказала "що ж воно так СКУЦЬОРБИЛОСЬ" про молоде курча, що затиснулося у куток. Я гадав, що це слово означає "стиснутися", зменшити обсяг, який займає своє тіло у просторі. Але потім у словнику побачив літературну форму: СКОЦЮРБИТИСЯ. У значенні "скрутитися", "викривитися". Пригадую оте курча, воно дійсно тоді якось дивно скрутилося. І в контекст всієї розмови з бабусею це значення краще пасує.
От така історія. Таку форму того слова, як я його почув, я у словниках не знайшов (хоча й не в багатьох шукав). Напевно, то був все таки діалектизм, бо як виявилося в подальшому, бабуся знала чимало народних українських пісень (я таких не знав і ніколи не чув!), слів... Але розмовляла з нами, з родиною, з онуками, переважно російською. Українське постійно проглядалося в окремих мовних зворотах, в назвах (рослин найчастіше), в застосуванні роду ("що ж ВОНО так скуцьорбилось", хоча рос. "цыплёнок" це ВІН, чоловічий рід, а от українською "курча", можливо "ципля", ВОНО, середній рід).
Тож хочу закликати усіх, хто дочитав до цього місця: наші мовні корені можуть бути ближче, ніж ми думаємо, а тому задумайтеся, постарайтеся помітити такі речі, спитайте рідних, старше покоління, про свою мову і культуру, про їхню місцеву говірку (діалекти - безцінний скарб! Вони старіші за літературну мову і тягнуться безпосередньо від давньослов'янської!), запишіть (на аудіо чи краще відео) їхні спогади, їхнє мовлення, опис традицій, спів і так далі. Я згаяв час і можливості. Сподіваюся, це буде для когось наукою.
P.S. про важливість та роль регіональних говірок мови та про те, як можна краще зберегти мову, раджу статтю професора *Костянтина Тищенка "Поки живі українські діалекти - живе Україна!" (2001 рік).* Білорусам однозначно буде у нагоді. Та й нам, українцям, не завадить хоча б зараз дотриматися деяких з рекомендацій пана професора, людини унікального кругозору та знайомств з мовами та культурами.
Я падпісалася і з гэтай хвіліны буду з вамі!!!
Я ведаю слова "збіёдаваць" ад маці. Яна выкарыстоўвала ў значэнні "падзець, згубіць"
о,ложак увесь збаёдалі! так казала мая бабуля і мама, калі мы на ім прыгалі, гулялі
Прывiтанне! Добры дзень!
Сена гэта разнатраўе. А салома гэта сцябло збожжавых. Высушанае.
П'ять балів 🤟
Збіёдаваць - першы раз пачуў...
3:21 я ведаю слова "збяЁткаць" у гэтым сэнсе)
Сена - сухая трава, а салома - сцябліны ад збожжа
Деточка, миленькая, мова чудова! Давно я читала стишок, детский, не могу его найти. Речь идёт о котике, заболел мой котик, наракае на животик, а далее, может знаете?
Гэта дзіцячы сьпеў. Франак Шэмет "захварэў мой коцік" - набярыце на RUclips
Спасибо, попробую, раньше искала, но не знала автора.
Генадзь Шэмет музыка, аўтар многіх дзіцячык сьпеваў. Франак ягоны сын, што сьпявае пра коціка.
@@halinkap5217 во і я цяпер ведаю) дзякуй вялікі!
❤🌺🌻⚘
На колькi я памятаю "пацеркi" гэта бусы.
Пацерки (бел.) = бусины (рус.)
Пацеркі - маністы.
Калi ужо пацеркi на нітачцы ці на вяровачцы, то тады каралі!)))
@@user-ey1nx2om7o Верна!
@@user-ey1nx2om7oпра каралі ў нашай вёсцы не казалі)), а якраз пацеркі
Вялікая падабайка!! ❤️
Дякую за відео!
У маіх Ашмянах казалі "збяёдаваць" і таксама ў сэнсе " папорціць"
Я з Вішнеўшчыны (Валожынскі р-н) і ў нас - бяёдаць, зьбяёдаць. Вось, здавалася б, зусім побач, а ў вас слова даўжэйшае на адзін склад.
Тааак. Я чула слова "збіёдаваць". Мая мама заўсёды яго мне казала. І таксама ў сэнсе "сапсаваць".
Нава і забыла пра яго існаванне😅
лайк за гумар и прыгажосць
Слова Бімбус. Нас так бабуля называла, калі мы нашкодзім.
Як цiкава, як прыгожа гучыць беларуская мова.
Ліза! Цічулі вы та кое слова як салёнікі- гэта вароная бульба…. ( я з брэсцкай вобласці)
Дзякуй!!!!!
Дзякую!
Дзякуй!!
Сена гэта трава. А салома гэта остатки от сбожжа)
Дзякуй.
Збіёдаваць - ведаем і выкарыстоўваем
Як файна што вы ёсць! Вы наша будучыня
А вы??
Мяне больш за ўсіх спадабалася *збянтэжыць* і *пацеркі*. Першы раз на гэтыя словы натыкнулася)
Цудоуная Лиза!
У меня в деревне было слово збуёдать - перемешать, привести в беспорядок
дзякуй
Сена - сухая трава, салома - сухія сцеблі жыта ці пшаніцы. Слушна?
Жыве Беларусь
Беларусь жыве и квитнее на зайздрасьць нелюдзям...
З дзяцінства ведаю слова ЗБАЁДАЦЬ. Ой, а манаткі ,увогуле, вельмі папулярнае слова. А яшчэ ёсць цікавае слова БАШЛЫК, что у́яу́ляе слабой элемент адзення шляхты (капюшон). У рускай мове такога слова нЯма.
Godna!
Этымалогія і ёсць паходжанне. Выраз "этымалагічнае паходжанне" , такім чынам, прыклад тыповага плеаназму. Толькі без крыўдаў, вельмі прашу . Збаёдаць ёсць у слоўніках, але дыялектных. Іх не так у нас і мала выдадзена на сёння. Дарэчы не ўсё дыялектнае павінна абавязкова трапіць у літаратурную мову. Гэта ўсё ж такі наддылектная разнавіднасць мовы.
Збаёдаць . Бабуля увесь час ужывала у гэткiм звучаннi .
Згодны за пацяркі, то-бок бубачкі на ружанцу, але, такое слова як "МАЛИТВА" даслоўна перакладаецца як ПАЦЯРЫ.(у множным ліку). Дасканала не ведаю, гэта тычыцца, напэўна, толькі "нашай парафіі". У другіх рэгіёнах можа быць інакш
У нас збіёдаць - згубіць, змарнаваць рэч. Лідскі раён
4:00 - Ман(д)атік - НЕдобры спявак. У яго няма ні голасу, ні таленту да паэзіі.
І самае страшнае, што ён сваімі маскоўскаяьічнымі песнямі распаўсюджвае руSSкі мір.
Сено - сушеная трава, солома - сушеные стебли злаковых.
Выдатны выпуск, але "Монатик" - гэта не псеуданiм, а яго сапрауднае прозвiшча. Ён Дмитрий Монатик 🙂
Каралі і пацеркі, гэта хіба не розныя рэчы?
Заўсёды здавалася, што часцей ужываюць так, што на пацерках моляцца, ён жа ружанец, і не носяць на шыі.
А каралямі ўпрыгожваюць шыю. Не?
Чуў ад сваёй бабулі слова апратаць, у сэнсе прыбраць ,навесці парадак.
Сена гэта сухая трава, а салома сухія сцяблінкі злакаў (полыя ўнутры)
Ачмурэнна!
У вёсцы адкуль паходзіць мая матуля ужывалася слова збіёдаць як прапіць штосьці
💖💖💖💖💖💖💖