Это видео недоступно.
Сожалеем об этом.
Mojżesz alternatywny - książę Egiptu czy zbuntowany kapłan? Perspektywa pozabiblijna
HTML-код
- Опубликовано: 14 авг 2024
- Doceń naszą pracę i postaw nam kawę! buycoffee.to/p...
Zapewne wszyscy kojarzymy biblijną opowieść o losach Mojżesza i domniemanym wyjściu Izraelitów z Egiptu. Od okresu hellenistycznego zaczynają się jednak pojawiać i alternatywne wobec niej opowieści, w których Mojżesz potrafi być księciem Egiptu, poszerzającym granice tego państwa, bądź to zbuntowanym egipskim kapłanem, który przyłączył się do Hebrajczyków albo liderem nieczystych i trędowatych, wypędzonych przez Egipcjan na pustynię. Ich popularność świadczy o tym, że obok standardowej wersji biblijnej dużym powodzeniem cieszyły się wśród Greków i Rzymian również inne, nie zawsze tak pochlebne wyobrażenia postaci Mojżesza, które w kontekście polemiki z judaizmem przybierały nawet formę swoistego „anty-eksodusu”.
00:00 Wstęp
01:18 Użycie imienia Mojżesz jako wskaźnika chronologicznego
05:28 Mojżesz w żydowskiej tradycji pozabiblijnej. Opowieść Artapanusa
14:59 Ezechiel Tragik - Mojżesz jako bohater antycznego dramatu
17:15 Inne żydowskie tradycje: Demetrios Chronograf, Eupolemos
18:40 Manethon z Sebennytos - Mojżesz jako egipski kapłan
21:25 Greckie wyobrażenia anty-eksodusu: Chajremon, Lizymach i Apion
23:59 Mojżesz w oczach Greków i Rzymian
27:59 Przegląd antycznych opinii o Mojżeszu - Hekatajos z Abdery(?), Apion, Tacyt, Strabon, Pompejusz Trogus
40:20 Podsumowanie i zakończenie
Autorzy Podcastu:
Sławomir Poloczek, historyk starożytności (doktorat na Wydziale Historii UW), specjalizujący się w badaniach nad dziejami religii hebrajskiej, wczesnym chrześcijaństwem i relacjami obu wobec "pogańskich" kultur ościennych. Publikacje naukowe: uw.academia.ed...
Piotr Łapiński, historyk niepraktykujący, pasjonat historii i dobrych opowieści.
Podstawowe źródła (wybór)
Józef Flawiusz, Przeciw Apionowi. Autobiografia, tłum. J. Radożycki, Poznań 1986
Manethon z Sebennytos, Aigyptiaka / Dzieje Egiptu, tłum. oprac. F. Taterka, Poznań 2017
Ezechiel Tragik i jego dramat Exagoge "Wyprowadzenie z Egiptu", tłum. oprac. A. Klęczar, Kraków-Mogilany 2006
Tacyt, Dzieła, t. I-II, tłum. S. Hammer, Warszawa 1957
Podstawowa literatura przedmiotu (wybór)
J.G. Gager, Moses in Greco-Roman Paganism, Nashville-New York 1972
M. Stern, Greek and Latin authors on Jews and Judaism, t. I, From Herodotus to Plutarch, Jerusalem 1974
T. Derda, „Did the Jews use the name of Moses in antiquity?”, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 19 (1997), s. 257-260
J. Assman, Moses the Egyptian. The Memory of Egypt in Western Monotheism, Cambridge MA-London 1997
T. Derda, „The Jews and the Name of Moses in Antiquity - A Reply”, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 124 (1999), s. 210
M.H. Williams, „The Case for Use of Moses as a Personal Name in Graeco-Roman Antiquity”, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 140 (2002), s. 279-283
J.G. Cook, Interpretation of the Old Testament in Greco-Roman Paganism, Tübingen 2004
R.E. Gmirkin, Berossus and Genesis, Manetho and Exodus. Hellenistic Histories and the Date of the Pentateuch, New York-London 2006
G.H. van Kooten, „Moses/Musaeus/Mochos and His God Yahweh, Iao, and Sabaoth, Seen from a Graeco-Roman Perspective”, (w:) The Revelation of the name YHWH to Moses. Perspectives from Judaism, the pagan Graeco-Roman World, and Early Christianity, G.H. van Kooten (red.), Leiden-Boston 2006, s. 107-138
Moses in Biblical and Extra-Biblical Traditions, A. Graupner, M. Wolter (red.), Berlin-New York 2007
H.M. Zellentin, „The End of Jewish Egypt: Artapanus and the Second Exodus”, (w:) Antiquity in Antiquity. Jewish and Christian Pasts in the Greco-Roman World, G. Gardner, K.L. Osterloh (red.), Tübingen 2008, s. 27-73
Ł. Niesiołowski-Spanò, „(Pseudo-)Eupolemus and Shechem. Methodology Enabling the Use of Hellenistic Jewish Historians’ Work in Biblical Studies”, (w:) Enquire of Former Age. Ancient Historiography and Writing the History of Israel, L.L. Grabbe (red.), New York-London 2011, s. 77-96
E.J. Stewart, „Ezekiel’s Exagoge: A Typical Hellenistic Tragedy?”, Greek, Roman, and Byzantine Studies 58 (2018), s. 223-252
Polecamy również: Gościwit Malinowski Podcast Interpretacje: • 093 Kiedy Grecy po raz...
Grafika na miniaturze: Clipped photo. Author: Jörg Bittner Unna, creativecommon...
Tagi: judaizm, polemika antyczna, poganie, Żydzi, okres hellenistyczny, okres ptolemejski, starożytny Egipt, Jerozolima, Biblia, Księga Wyjścia, Septuaginta, literatura żydowska, literatura grecko-rzymska, literatura międzytestamentalna, apokryfy, exodus, eksodus, wyjście z Egiptu, Jerozolima, Cesarstwo Rzymskie, Józef Flawiusz, Apion z Aleksandrii, Manethon z Sebennytos, Hekatajos z Abdery, Pseudo-Hekatajos, Strabon, Pompejusz Trogus, Lizymach, Chajremon, Artapanus, Ezechiel Tragik, Eupolemos, Pseudo-Eupolemos, apologetyka, Aleksandria, diaspora, Tacyt, Izrael, mitologia egipska, Książę Egiptu, Etiopia, Hyksosi, Kusz, Hermes, Thot, rewritten Bible
Dr. Szewko miał rację jesteście Panowie naprawdę profesjonalni i macie bardzo dużą wiedzę. Dziękuję i pozdrawiam
Panowie! Wasz podkast jest fantastyczny!
Pozdrawiam wszystkich dobrych podkaściaków. Niech się to trzyma i dobry przekaz leci.
No to wspaniały temat, będzie się działo zatem. Czekamy do rana.
Wow, to chyba pierwszy live na jakim jestem na bieżąco
Premiera, a nie live - ale niewykluczamy i live'ow
@@podcasthistorykowPanowie Szanowni! Mam taką propozycję, aby zrobić live z możliwością telefonowania i zadawania pytań, wzorem Pana Marka Jakubiaka.
Raz na kwartał byłaby to super sprawa!
Pozdrawiam serdecznie Panów Historyków! 😊😊😊
Byłem tu, Mojsze Abramowicz Dawidow! 🫡
Czekam na odcinek o Filonie z Aleksandrii i jego poglądach 🙂👍
Najbardziej podobało mi się rozwiewające wątpliwości nazwanie Mojżesza “postacią literacką” 🙂 bardzo lubię wasze podcasty. Dobrze dodawać dzięki nim kolejne cegiełki wiedzy o starożytności 😇👍🏻
Dziękuję za kolejny odcinek i poszerzenie wiedzy w tym zakresie.
Ten kanał to moje prawdziwe odkrycie roku
dziękuję
Dziękuję i pozdrawiam
Wydaje mi sie,ze ta cala nasza religia,to walki ,grabieze,rozboje,kto silniejszy ten lepszy,ten ustala swoje zasady,jak zresztą zawsze.ech.
To nie wina religii. Gdyby tak było, to Stalin, Mao, Pol Pot byli by barankami pokoju 😉😁
Znajdź społeczność, gdzie wspólnie wyznawane wartości były ustalone przez głosowanie. Wartości, podobnie jak jezyk, jest "narzucany" dzieciom w toku wychowania, inkulturacji. A bez wspólnego języka i wspólnych wartości nie da się stada przekształcić w społeczeństwo.
To, że towarzyszy temu walka ambicjonerów, którzy posługują się motłochem, to już wina natury, nie kultury.
POZDROWIENIA Z LEGNICY
Ciekaw jestem co by na to Echnaton powiedział?
Nieźle namieszał ten jego kapłan.
Józef flawiusz napisał o terafim to że ojciec szukających ich myślał że córka nie śmiała usiąść na nich z miesiączką
A ja zadam Panom Historykom takie osobiste pytanie:
Czy, znając historię i fakty, są Panowie chrześcijanami?
Dlaczego pytam? Bo właśnie poznając historię i fakty sam osobiście przestałem nim być.
Nie chcemy publicznie odpowiadać, ponieważ nie chcemy, aby nasi widzowie patrzyli na to co mówimy przez pryzmat naszej ewentualnej wiary/niewiary. Sedno naszego kanału to historia religii, a nie religia jako system indywidualnej wiary, więc chcemy zachować uczciwość intelektualną w podejściu do tematu, a także nie chcemy ustawiać się po jakiejkolwiek stronie barykady. SP & PŁ
Przeszedłem podobną drogę.
Co ciekawe, poznając nieco historie i mitologie Sumerow, Akadow Asyryjczykow, Egipcjan i wielu innych ludów starszych często o 1-2 tyś lat, człowiek uświadamia sobie, że Biblia jest w dużej części kalką tych historii i wierzeń.
Pozdrawiam.
@@wojtek9876czyli założyłeś foliową czapeczkę i zacząłeś wierzyć w teorie spiskowe.
Nie dziwię się. Polacy chwytają każdy motyw anty🇮🇱 jako prawdę, nieważne jak naciągane są te hipotezy i koncepty. Byleby był atak na 🇮🇱
@@podcasthistorykow Chciałbym szczerze podziękować za taką postawę, która jest dość rzadka na yt. O wiele przyjemniej się słucha gdy jest to nieznane ❤
@@wojtek9876kalką "przesuniętą" w zależności od sprawujących władzę i ustanawiających prawa..
bardzo ciekawa dyskusja , wiele ciekawych warkow , choc co nieco obilo mi sie juz z tego o uszy ,, ze jakis parchaty roznoszacy choroby skorno weneryczne lud byl z egiptu przeganiany do krolestwa setha
W sumie nie wiemy jak mocno Justyn ingerował w tekst Trogusa, gdyż tekst tego ostatniego nie zachował się. Antycznej epitome nie można sprowadzać do prostego kopiowania
Musa jako Hermes ...wszak to opowieść jakby o Supermenie nie jaja ale heroic epic fantasy in history
Nie w temacie odcinka ale właśnie naszła mnie pewna myśl. Czy ktoś badał czy jakieś wyjątkowe znaczenie dla Hellenów miał wiek 33 lat? Czy Jezus żył 33 lata jak podaje tradycja? Dziwnie koreluje to z wiekiem śmierci Aleksandra Wielkiego, to tylko przypadek czy kolejny drobny kamyczek w ogródku opowieści który miał przedstawiac Chrystusa jako wyjątkowego?
Ziemia Obiecana niczym Utah...a można jakoś łączyć nauki Mose z Echnatonem?
❤
Ale Maryja dalej jest nieużywane
Ramzes,Ramses--zrodzony(syn) z boga Ra. Moses-Mojżesz?
Tak -- zrodzony(syn) bezimiennego/zapomnianego boga/Boga. Wiadomo, że to imię egipskie.
Oczywiście. "MZS" to szczątek egipskiego imienia, gdzie "syn" pozostawiony został z dopełniaczem, w którym brakuje Tego, którego synem jest. Ramzes?Mógłby to być też Tot/Tatmzes (syn Tota). To ktoś, kto usunął imię egipskiego boga ze swojego imienia i pozostawił jego szczątek "[Kogo?]Syn". Ewidentnie, jakiś egipski renegat.
Kochani, jestescie wspaniali, tylko nie podoba mi sie to okreslenie - Podcast, wszak historia mowi, iz nie jestesmy gesmi a swoj cudny jezyk Mamy !!!
Słowo "podcast" jest juz w Słowniku Języka Polskiego. ;) PŁ
@@podcasthistorykow zaprawdę ? I wy historycy uważacie że jest to określenie na wskroś polskie !!! Tedy brawo wy...
@@krzysztofakierman4583 każdy język z biegiem czasów upraszcza swoja formę, wiem ze zapożyczone ale co ma być "
audycja nie na żywo"?
Eee ówcześnie władcy i z rodu władców byli z definicji kapłanami wysokiego stopnia. Czy to w Egipcie czy to w Rzymie!!
Kapłan to posiadający wiedzę, przejętą od poprzedników,czy też "tworzący "tą wiedzę wg . własnych przekonań w celu uzyskania władzy?
@@ewagorecka7224Ty masz wylew?
@@ewagorecka7224 Z mianowania i z definicji
@@ggnagognagoma2462 czyjego mianowania?
Nie, Mojżesz to wymysł bujnej wyobraźni. Taki hebrajski Rambo.
Troja była tylko eposem barda bo tak się podobało plebsowi który Schilmana uważał za idiote tracącego rodowe dobra na szukanie Troji wg opisu Homera. Pech - bo znalazl Troję!!! Tak samo Szydzono że nigdy nie istniało państwo Hetytów ..aż do momentu gdy znaleziono na terenie Turcji podczas wykopalisk tysiące artefaktów tabliczek potwierdzających istnienie Hetytów na dodatek było tak potężne że z nim musiał się liczyć Egipt! Szydzono że Babilon , Edom , królestwo sodomy Moabu nigdy nie istniały. Archeologia to zweryfikowała. Bardzo uwierają wartości które niosą historyczne postacie więc tworzy się mistyfikacje podważające samo istnienie ich.
Odsłuchaliśmy chyba w dwóch przypadkach głosy ludzi z przed 3 tys lat - na podstawie mis garncarskich toczonych na kole garncarskim . Zrobiono to za pomocą lasera i programu komputerowego. W jednym przypadku jest to głos garncarza nycącego sobie coś przy robocie.... w drugim przypadku są to głosy w tle gdzieś w pobliży warsztatu garncarza . Zwyczjnie wibrująca fala dźwiękowa odcisnęła swoje piętno na mokrej glinie - trzymaj pudełko po butach i mów coś pudełko drży! Wierze że kiedyś nadejdzie dzień gdy dzięki nauce zaglądniemy w przeszłość za pomocą czegoś co dziś nawet nasza wyobraźnia nie umie nazwać zdefiniować ... tak futurystyczne jak prof Dragana słowa o świecie kwantowym że są teorie ..teraźniejszość jest zależna od przyszłości! Wtedy poznamy prawde i morze ludzkiego oszustwa mistyfikacji.
Trochę nie rozumiem, mówienie o żydach przed I wiekiem naszej ery jest błędem i anachronizmem skoro religia żydowska powstała pod koniec I wieku naszej ery. Wrzucanie żydów tam, gdzie ich nie było powoduje nieporozumienie i sprawia wrażenie bełkotu. Potem z kolei pojawiają się ludzie, którzy bredzą, że np. Pan Jezus był żydem... No absurd. Tak samo Artapanos nie był żydem, ponieważ wtedy nie było żydów. I nazywanie Abrahama patriarchą żydowskim jest po prostu przejawem głupoty i nieznajomością historii. Nie mam pewności czy autorzy materiału w ogóle mają pojęcie o czym mówią...
Skąd pomysł, że Judaizm powstał pod koniec I w. naszej ery, skoro teksty i księgi, z których zbudowana jest Tora i Stary Testament pochodzą z lat przed naszą erą?
@@Lupenux gdzie napisałam, że judaizm powstał pod koniec I wieku naszej ery? Proszę czytać ze zrozumieniem, chyba, że to sztuka już zapomniana...
W takim razie o jakiej religii żydowskiej mowa?
@@Lupenux religia żydowska to religia żydowska, ta która opiera się na talmudzie, utworzona przez faryzeuszy na synodzie w Jamni po zburzeniu Jerozolimy w 70 roku przez rzymskiego dowódcę Tytusa, i świątyni, która została zburzona w czasie wydarzeń roku 70, a którą to religię obecnie wyznają żydzi. Obecnie występuje w wielu nurtach.
Jakie niszowe i oryginalne podejście do tematu :D Odpowiednikiem tego poziomu w matematyce byłby wynik 5 przy równaniu 2 plus 2.
Mojżesz to imię Egipskie. Tak uważają Żydzi
Niezupełnie -- autorzy Biblii nie zdają sobie sprawy z egipskosci imienia i robią dla niego hebrajskie tłumaczenie. Natomiast tak uważają współcześni bibliści.
Maria?????????? Unikalna ? Marysia?????? ja pierdolę
XD pięknie się pan przedstawił