Gezim Myshketa | “Kroi i fshatit tonë”

“Kroi i fshatit tonë” Korcë 1930 | ✍︎︎ Lasgush Poradeci - ♪ Kristo Kono
Albumi “TA DISH” Gezim Myshketa | Live Recording Tirana 2021
“Kroi i fshatit tonë”
Muzika: Kristo Kono - Teksti: Lasgush Poradeci - Viti: 1930
Për studiuesit e muzikës shqiptare dihet gjerësisht që ungjilltarët e parë që përhapën muzikën bashkëkohore shqiptare në Evropë ishin dyshja Tefta Tashko-Kristo Kono. Për këtë fakt historik luajti rol kryesor jeta dhe karriera e artistes së madhe Tefta Tashko në Paris dhe studimet e kompozitorit Kristo Kono në vitin 1926 në konservatorin Nacional të Parisit, si dhe më vonë në Konservatorin “Xhuzepe Verdi” të Milanos në Itali.
Gjatë kohës së studimeve në Itali 1926-1932, u pajis me elementet thelbësore të kompozicionit, ku edhe shkroi këngët e tij të para, mbështetur në frymën popullore të këngës qytetare korçare. Me t’u kthyer në atdhe Kristoja, që në kontaktin e parë me publikun korçar, ku ai u paraqit si kompozitor, në një koncert të shoqërisë kulturore “Skënderbeu”, në shtator 1932, fitoi admirimin e publikut dhe shumë shpejt u bë i njohur me krijimtarinë e tij. Më pas u emërua mësues muzike në liceun e Korçës, ku përveç anës pedagogjike, Kristo Kono përgatiti edhe grupin artistik të liceut. Në të njëjtën kohë nisi punën me korin e mirënjohur artistik “Lira”, si dhe mori në dorë bandën e qytetit. Një aspekt tjetër i punës së Konos ishte mbledhja dhe përpunimi për kor i shumë këngëve popullore, duke iu dhënë atyre cilësi dhe vlera të reja kombëtare. Fryt i studimeve dhe hulumtimit mbi motivet popullore ka qenë edhe kompozimi prej tij i dy rapsodive korale. Sipas informacioneve të kohës, i frytshëm ka qenë bashkëpunimi i Konos me këngëtaren e mirënjohur Tefta Tashko Koço, sidomos në vitin 1935 pas kthimit të saj në atdhe kur shënohet edhe koncerti i
saj i parë si këngëtare profesioniste në Shqipëri.
Pikërisht në këto vite, Tefta futi në programet e saj krahas arieve
lirike të autorëve të shquar botërorë edhe këngë qytetare shqiptare, nga krijimtaria e Konos, të cilat i interpretoi me shumë sukses, si këngët: “Kur më vjen burri nga stani”, “Fol e qesh moj sylarushe”, “Fryn veriu në Mal të Thatë” etj. Tefta kishte në repertor rreth 89 këngë popullore të të gjithë qyteteve të Shqipërisë, ndërsa 36 prej tyre ajo i regjistroi në pllaka gramafoni në vitet 1937 dhe 1942 në Paris e Milano.
Në listën e gjatë të këngëve popullore të kënduara nga Tefta do të bashkëngjisnim edhe këngët popullore të përpunuara nga kompozitori Kristo Kono me poezi të Lasgush Poradecit si p.sh “Kroi i fshatit tonë”, apo “Kur më vjen burri nga stani”. Me kalimin e viteve dhe pas kërkimit të duhur shkencor, doli në sipërfaqe se Tefta Tashko dhe poeti ynë i madh Lasgush Poradeci kanë pasur shoqëri të sinqertë përmes letërkëmbimit. Lasgushi ishte poeti më i admiruar i kohës, kurse ajo nëse jo zëri më i madh i Shqipërisë, patjetër një nga tre zërat më të mëdhenj. Ishte e pakonceptueshme, për qarqet artistike të kohës, që ekspertët të mos “martonin” tekstet e poetit të madh me zërin e kristaltë të sopranos. Faktikisht, disa nga vargjet e Lasgushit qëndronin mirë në llojin e muzikës së kënduar nga Tefta dhe ishin të përshtatshme për zërin e saj. Duke parë materialet arkivore të mbijetuara, dikush arrin në përfundimin se shumë poetë të njohur të kohës u përpoqën të shkruanin tekste për të, por vetëm disa arritën të muzikohen nga kompozitorët e mëdhenj të kohës. Poradeci kishte shkruar disa tekste të këngëve të saj, si “Fryn Veriu”, “Mall’i vjershëtorit”, “Foli nëna me vajtim” dhe “Të rite e vitevet të mi”, ndërsa muzika ishte krijuar nga kompozitori i madh Dhimitër Kovaçit.
Sigurisht, të famshme mund të themi se u bënë këngët që kompozoi Kristo Kono, si “Kur më vjen burri nga stani”, “Kur mu rite vogëloshe” dhe “Kroj’i fshatit tonë”. Askush nuk e di me siguri dhe nuk mund të flasë me siguri për lindjen e këtij bashkëpunimi. Sidoqoftë spekulohet se faktori kryesor ishte miqësia e gjatë e sopranos me poetin dhe bashkëpunimi i ri që u zhvillua me kompozitorin e ri, i cili solli këtë bashkim kimik që shpërtheu dhe shkroi një nga faqet më të ndritura në historinë e muzikës së vendit.
Burim frymëzimi për tekstin e kësaj perle, ishin disa çezma në Pogradec që i thonë “Topleci”. Nga pikëpamja letrare arti poetik i Lasgush Poradecit në plotëkuptimin e fjalës është enigmë poetike, kurse kuptimi i poezisë lasgushiane është enigmë shpirtërore. Me anë të enigmave Lasgushi krijoi e formoi figura të jashtëzakonshme stilistike, metaforike e gjuhësore. Shembull karakteristik përbën poezia: “Kroi i fshatit tonë”, ku Lasgushi nën zërin e Teftës shpreh enigmën metafizike të përbrendshme të lumit. Kënga u interpretua më vonë nga një numër këngëtarësh shqiptarë si Jorgjia Truja, Gaqo Çako, Gjergj Sulioti, Shpresa Gashi, Afërdita Zonja etj.

[@adrianajaupaj3762]

Shume bukur , bravo 👏

[@aser654]

Interpretim i veçantë, modern dhe klasik në të njëjtën kohë,bravo Gëzim,me kënaqësi e dëgjoj.

[@zaniimire5825]

ARTI SHQIPTAR trashègohet ndèr breza RRESPEKTE