Үмбетей Жырау. Бөгенбай қазасын Абылай ханға естірту
HTML-код
- Опубликовано: 6 окт 2024
- Ей, Абылай, Абылай,
Абылай ханым, бұл қалай?
Бұл қалайдан сескеніп,
Сөзімді қойма тындамай.
Талай істер басыңнан
Өтіп еді-ау жасыңнан,
Қиын, қызық әрбір жай.
Жас күнінде, Абылай,
Үргеніштен мұнда кеп,
Сарыарқаны жерім деп,
Қалың қазақ елім деп,
Келмеп пе едің жаяулай?!
Төле биді тапқанда,
Күндіз түйе баққанда,
Жалғызбын деп шошымай,
Еш малшыға қосылмай,
Қара жерге отырмай,
Күпінді салып астыңа,
Жең жастанып басыңа,
Қол-аяғың төрт жақта,
Жатушы едің сол шақта,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Жиырма жасың толғанда,
Қалмақпен соғыс болғанда,
Алғашқы бақты тапқанда,
Шарыштың басын қаққанда,
Қанжығаңа бас байлап,
Жау қашты деп айғайлап,
Абылайлап шапқанда...
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Сол ерлікпен хан болдың,
Әлем асқан жан болдың,
Барша әлемге даң болдың,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Қалдан ханның әскері
Іздеп сені әрі-бері,
Қапыда ұстап алғанда,
Алып барып Тәшкенде
Көр зыңданға салғанда,
Елің қараң қалғанда,
Тоқсан жақсы үш жүзден
Сені сұрай барғанда,
Өлтірем деп Қалдан хан
Орайына Шарыштың,
Сөзіне қарсы сөз айтып,
Жауаптастың, қарыстың.
Қапияда тұтылдың,
Қалмаққа бітеу жұтылдың,
Шешендік жолын тұтындың,
Үш ауыз сөзбен құтылдың,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Аруағыңа болысқан,
Әділ билік қылысқан,
Қашпаған қандай ұрыстан
Керейде батыр Жәнібек,
Қаз дауысты Қазыбек,
Қу дауысты Құттыбай,
Қаракерей Қабанбай,
Қанжығалы Бөгенбай -
Абылай, сенің тұсыңда
Сол бесеуі болыпты-ай!
Кейі батыр, кейі би,
Тәңірім берген сондай сый,
Ұмыттң ба соны, Абылай!
Батыры ханға сай болды,
Елің жайпақ бай болды,
Қыс қыстауы тау болды,
Жаз жайлауы көл болды,
Салқын сары бел болды,
Елге лайық ер болды,
Сарыарқа деп таңданып,
Өзге жұрт аңсар жай болды,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Айтқан сөзің ем еді,
Жолынды теріс демеді,
Қай бақытың кем еді,
Ел қорғаны көп еді,
Қалып па ең батыр таба алмай?
Жауыңның қанын ағызған,
Аузынан балды тамызған,
Би мен батыр аз болып,
Тасырқап па едің шаба алмай!?
Анау бір жылы аттанған
Әскерді қырғыз қырғанда,
Басынан оба қылғанда,
Ол хабарды ел біліп,
Көп батырмен сен жүріп,
Көзіңнің жасын көл қылып,
Кысылған әскербасының
Қасына барып тұрғанда,
Ақбоз атты шалғанда,
Мойныңа кісе салғанда,
Баба түкті Шашты Әзиз,
Содан бата алғанда,
Тілеуің қабыл болғанын,
Басыңа Қыдыр қонғанын,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Ұлы сәске болғанда
Жасаған жақсы жол беріп,
Жол бергенде мол беріп,
Ойламаған бақ беріп,
Қырғызды Тәңірім қақ бөліп,
Садырбала бітем деп,
Әтеке соғыс күтем деп,
Бірі көнбей біріне,
Садыр кетті бөлініп,
Соғысудан түңіліп,
Әтеке сынды жырықтың
Қабырғасы сөгіліп,
Шапқанда батыр төгіліп:
Қаракерей Қабанбай,
Қанжығалы Бөгенбай,
Сары, Баян мен Сағынбай
Қырмап па еді жауыңды,
Қуантпап па еді қауымды,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Дүние кезек, Абылай!
Қаласың әлі-ақ сен былай!
Артыңдағы балаңа
Табылар батыр тағы да-ай!
Сондай ерлер көп тусын
Деп тілей бер, а Құдай!
Орта жүзде қатын көп,
Туатын кейін батыр көп,
Сол мұқатар жауды деп,
Елестер көзге сағымдай.
Ей, Абылай, Абылай,
Сөзімді тыңда тағы да-ай!
Өзіңнен біраз жасы үлкен,
Дөмпеш таудай басы үлкен,
Жасыңда болған сырласың,
Үлкен де болса құрдасың,
Сексеннен аса бергенде,
Қайрылмас қаза келгенде,
Батырың өлді - Бөгенбай!
Иманын айтып өлерде,
Иекке жаны келгенде,
Сәлем айтты үш қайта,
Кеттім деп сізді көре алмай.
Батырды қолдан өткіздім,
Сәлемін міне жеткіздім.
Жыламай тында, Абылай!
Жараға жақсы қасқарар,
Ойбайлап жаман бас салар.
Көріспей айтты демеңіз,
Осы еді біздің келген жай.
Көзіңнің жасын тыя көр,
Жақсылық бата қыла көр.
Тағы да талай бақ берсін,
Балаңа алтын тақ берсін,
Бөгенбайдай жас берсін,
Өлшеусіз мал мен бас берсін!
Бөгенбай сынды батырдың
Береке берсін артына-ай,
Сабыр берсін халқына-ай.
Жасаған ие жар болып,
Бейіште нұры шалқығай!
Бөгенбай қазасын Абылай ханға естірту
Ей, Абылай, Абылай,
Абылай ханым, бұл қалай?
Бұл қалайдан сескеніп,
Сөзімді қойма тындамай.
Талай істер басыңнан
Өтіп еді-ау жасыңнан,
Қиын, қызық әрбір жай.
Жас күнінде, Абылай,
Үргеніштен мұнда кеп,
Сарыарқаны жерім деп,
Қалың қазақ елім деп,
Келмеп пе едің жаяулай?!
Төле биді тапқанда,
Күндіз түйе баққанда,
Жалғызбын деп шошымай,
Еш малшыға қосылмай,
Қара жерге отырмай,
Күпінді салып астыңа,
Жең жастанып басыңа,
Қол-аяғың төрт жақта,
Жатушы едің сол шақта,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Жиырма жасың толғанда,
Қалмақпен соғыс болғанда,
Алғашқы бақты тапқанда,
Шарыштың басын қаққанда,
Қанжығаңа бас байлап,
Жау қашты деп айғайлап,
Абылайлап шапқанда...
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Сол ерлікпен хан болдың,
Әлем асқан жан болдың,
Барша әлемге даң болдың,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Қалдан ханның әскері
Іздеп сені әрі-бері,
Қапыда ұстап алғанда,
Алып барып Тәшкенде
Көр зыңданға салғанда,
Елің қараң қалғанда,
Тоқсан жақсы үш жүзден
Сені сұрай барғанда,
Өлтірем деп Қалдан хан
Орайына Шарыштың,
Сөзіне қарсы сөз айтып,
Жауаптастың, қарыстың.
Қапияда тұтылдың,
Қалмаққа бітеу жұтылдың,
Шешендік жолын тұтындың,
Үш ауыз сөзбен құтылдың,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Аруағыңа болысқан,
Әділ билік қылысқан,
Қашпаған қандай ұрыстан
Керейде батыр Жәнібек,
Қаз дауысты Қазыбек,
Қу дауысты Құттыбай,
Қаракерей Қабанбай,
Қанжығалы Бөгенбай -
Абылай, сенің тұсыңда
Сол бесеуі болыпты-ай!
Кейі батыр, кейі би,
Тәңірім берген сондай сый,
Ұмыттң ба соны, Абылай!
Батыры ханға сай болды,
Елің жайпақ бай болды,
Қыс қыстауы тау болды,
Жаз жайлауы көл болды,
Салқын сары бел болды,
Елге лайық ер болды,
Сарыарқа деп таңданып,
Өзге жұрт аңсар жай болды,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Айтқан сөзің ем еді,
Жолынды теріс демеді,
Қай бақытың кем еді,
Ел қорғаны көп еді,
Қалып па ең батыр таба алмай?
Жауыңның қанын ағызған,
Аузынан балды тамызған,
Би мен батыр аз болып,
Тасырқап па едің шаба алмай!?
Анау бір жылы аттанған
Әскерді қырғыз қырғанда,
Басынан оба қылғанда,
Ол хабарды ел біліп,
Көп батырмен сен жүріп,
Көзіңнің жасын көл қылып,
Кысылған әскербасының
Қасына барып тұрғанда,
Ақбоз атты шалғанда,
Мойныңа кісе салғанда,
Баба түкті Шашты Әзиз,
Содан бата алғанда,
Тілеуің қабыл болғанын,
Басыңа Қыдыр қонғанын,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Ұлы сәске болғанда
Жасаған жақсы жол беріп,
Жол бергенде мол беріп,
Ойламаған бақ беріп,
Қырғызды Тәңірім қақ бөліп,
Садырбала бітем деп,
Әтеке соғыс күтем деп,
Бірі көнбей біріне,
Садыр кетті бөлініп,
Соғысудан түңіліп,
Әтеке сынды жырықтың
Қабырғасы сөгіліп,
Шапқанда батыр төгіліп:
Қаракерей Қабанбай,
Қанжығалы Бөгенбай,
Сары, Баян мен Сағынбай
Қырмап па еді жауыңды,
Қуантпап па еді қауымды,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Дүние кезек, Абылай!
Қаласың әлі-ақ сен былай!
Артыңдағы балаңа
Табылар батыр тағы да-ай!
Сондай ерлер көп тусын
Деп тілей бер, а Құдай!
Орта жүзде қатын көп,
Туатын кейін батыр көп,
Сол мұқатар жауды деп,
Елестер көзге сағымдай.
Ей, Абылай, Абылай,
Сөзімді тыңда тағы да-ай!
Өзіңнен біраз жасы үлкен,
Дөмпеш таудай басы үлкен,
Жасыңда болған сырласың,
Үлкен де болса құрдасың,
Сексеннен аса бергенде,
Қайрылмас қаза келгенде,
Батырың өлді - Бөгенбай!
Иманын айтып өлерде,
Иекке жаны келгенде,
Сәлем айтты үш қайта,
Кеттім деп сізді көре алмай.
Батырды қолдан өткіздім,
Сәлемін міне жеткіздім.
Жыламай тында, Абылай!
Жараға жақсы қасқарар,
Ойбайлап жаман бас салар.
Көріспей айтты демеңіз,
Осы еді біздің келген жай.
Көзіңнің жасын тыя көр,
Жақсылық бата қыла көр.
Тағы да талай бақ берсін,
Балаңа алтын тақ берсін,
Бөгенбайдай жас берсін,
Өлшеусіз мал мен бас берсін!
Бөгенбай сынды батырдың
Береке берсін артына-ай,
Сабыр берсін халқына-ай.
Жасаған ие жар болып,
Бейіште нұры шалқығай!
Хорошая песня приятная песня
🥺
Орындаушының аты кім?
Батыстың мақамына салып отыр, арқаның термесінің мақамы емес.
@@ХасанДокашев-ц5к Это терме, не пысня
Жорықшы жырау Үмбетейдің бұл толғауы (естіртуі) көркемдігімен қоса мол тарихи мәлімет беруімен қымбат.
Қасиетті Бабалар ғои. Жандары жәннатта болсын!
Әумин!
ҚАСИЕТТІ БАБАЛАР ҒОИ ТҰРАҒЫҢ ЖҰМАҚ БОЛСЫН АРУАҒЫНА ТАҒЗЫМ ДЕГЕНІМІЗ ДҰРЫС.
@@ТұранБерішАбилказиев 5цыц2😂36цеГу5г3
Қайран бабаларым-ай, жандарың пейіште болсын ин ша Алла
Әумин!
Әмин
Рақмет осындай толғау салғаныңызға Ұлы бабаларымыздың рұһы қазақ елін қолдасын
Әумин!
Қазағымның алтын адамдардың қоштасуы жүректі жылатады екен.
Мамықтай жұмсақ болсын жатқан жерлері.
Тамаша .Үмбетей жырау Бөгенбайдың қасында жүрген, көзін көргендердің бірі.
Керемет. Жырауды Хан тындаган заман. Соз торкинин тусинген Бабаларымай. Жандарын Жаннатта болсын..
Әумин!
Әмин 🤲
Қазыргілер тыңдамақ түгіл түсінбейдіде😂.....
жәннәтіңе өзің бар, жабайы араптың жәлеп қатындарымен араққа тойып әмпи жәмпи болып жатасың жетісіп ешәкалла
Қайран батыр бабаларым , әруақтары қолдап демеп журсін!
Әумин!
Абылай дай, Кабанбай дай, Богенбай дай, кайдасындар бабалар, камкор болган батырлар !
Батыр аталарымыз жатқан жері жайлы болсын, жаны жәннатта болсын.
Әумин!
Туркестан
Керемет. Тунып турган тарих. Биздин тарихымызды жок кылганда бизде ауыз адебиети бар екеннин байкамаган гой.Бари бир шыгып жатыр.
Ой, дүние ай, бұлар да кетті өмірден, Аллаһ алдынан жарылқасын, иманы жолдас болсын! Амин!
Әумин!
ай Кайран батыр аталарым ай ...
Бір естірту жырында, Абылайдың бар өмірі мен қатар халқымыздың қанша тарихы жатыр, керемет!!!
Аллаһ Тағала рахым етсін ата бабаларымызды аминь!
Әумин!
Абылай бабамыздың калай тауып, қызғыштай қорғап , хан тағына отырғызған біздің көреген бабалар
Осындай батырларымыз бен хандарымыздың жандары жаннатта болсын! Аруақтар қолдап, ешкімге жалтақтамайтын, шын тәуелсіз ел болайық
Әумин!
ТАҢІРІМ ТІЛЕУІҢДІ БЕРСІН ӨМІН ӨМІН ӨМІНДІМ.
ТАҢІРІМ ТІЛЕУІҢДІ БЕРСІН ӨМІН ӨМІН ӨМІНДІМ.
@@ТұранБерішАбилказиевәмин.. Аллаһу акбар.. Аллаһ қаласа бабалардан қалған жер бізге аманат. Аллаһкға иманымыз күшті және ата дініміз Исламды берік ұстанып өтеміз қияметке дейін ИншаАллаһ.. бір Құдай қолдасын елімізді.
Жорықшы жырау Үмбетей Бөгенбай қосынында болған.
Касиетиннен айналайын Бабаларым.Жагатын торинде болыныздар
Абылай, Бөгенбай батырлардың қанша қатыны болғанын білесің ба? Бір елді шауып келгенде батырларға еркегін құл, сұлу қыздарын күң (наложница) қылып берген. Сенің кеуің, егер тұрмысқа шықпасаң болашақ кеуіңнің сенен басқа 7-8 қатыны болса келісесің ба?
Дала демократиясы осы ғой, ханға тікке сөйлейтін халық
💯💯
Осы қайғылы хабардан кейін Абылайда ауырып өмірден өтті
Қайдан білдің
@@МуктарБектурсын Ильяс Есенберлин көшпенділерде жазылған
Иманы саламат болсын, бабалардың!
Әмин
Орындаушы керемет Даусы терменің мазмұнын ашып қайғының реңін келістіріп тұр Əншінің атыжөнін жазу керекқой Өнер ің өрге бассын ƏНШІ қыз
@@СагилаТемирхановабул Кунсулу Турикпен деген сыр бойылык жыршы кыз ғой деймин, дауысы , мәнери уксайды.
Мәдениеті, сөз әдебі жоғары, сөздік қоры кең... естіртудің өзін қалай жеткізген.... сөз жоқ, керемет!
Батыр бабаларымыздын рухы жасай берсин.
Оте жаксы керемет
Сөзім жоқ. Керемет!!!
Абылай, Бөгенбай батырлардың қанша қатыны болғанын білесің ба? Бір елді шауып келгенде батырларға еркегін құл, сұлу қыздарын күң (наложница) қылып берген. Сенің кеуің, егер тұрмысқа шықпасаң болашақ кеуіңнің сенен басқа 7-8 қатыны болса келісесің ба?
Хандарымыз қайтып келсеғой шіркін
Қабанбай мен Бөгенбай Қазақтың сол замандағы ең мықты ең алып батырлары
Қайран батыр бабаларым жатқан жерлериниз жайлы болсың қолдап қуаттап демеп жатабериниздер.
Әумин!
Қазақ тарихындағы ең ақылды, жаужүрек, стратег батыр мен үшін
Керемет рахмет.
Абылай, Бөгенбай батырлардың қанша қатыны болғанын білесің ба? Бір елді шауып келгенде батырларға еркегін құл, сұлу қыздарын күң (наложница) қылып берген. Сенің кеуің, егер тұрмысқа шықпасаң болашақ кеуіңнің сенен басқа 7-8 қатыны болса келісесің ба?
Сыр елінің махамымен жақсы шығыпты
Сөз жоқ Керемет
ЖАСА ЕР АЛАШ 🇰🇿🇰🇿🇰🇿
ЖАСА БАТЫР ҚАЗАҚ 🇰🇿🇰🇿🇰🇿
Алаш деген не манғолшама
Я РАББЫМ АЛЛА Аруак колда
Кара Керей Кабанбай
канжыгалы Бөгенбай
сары Баян мен Сағынбай
кырмаппа еды кыргзыды ай
умыттың соны Абьылай ...
ослай айтылатын батыр Бөген жырында !
Ер. Адам! Айтканда, Кушти, Мыкты болушы еди! Казахтын! Сары Арканын! Макамымен!
Батырды қолдан өткиздим!!!
Абылайға зарболған заманай
Қасиетті Қазағым ай. Қаралы хабардыда санамен жеткізе білген
Хорошая песня
Ассалам’алейкум! Это произведение про батыра Богенбая, который в преклонном возрасте, сидя на седле. Исполнитель Умбетей жырау (сказитель) доносит чёрную весть Аблай хану.
Умер сидя на седле имею ввиду
Тамаша жыр. Дегенмен, Үмебетей жырау Арқаның мақамымен айтқан болар. Сонымен де салып қойсаңыз...
Кординдерме ханнын абыройы кандай казакка ал казирги каранын билигин карандар кара хан болса каныпезер болады деуши еди торе торелигин жасайды ал казирги торе емес кара каралыгын жасайды кореген Амир Темирдин ози 27 мемлекетти жауласада озин амирмин деген хан Шынгыстын тукымы болмагасын
Залым орыстар болмағаңда осы кезге дейін де төрелер басқаратын еді елді
Кет мангол
Қандай адамдар болған
Табыннан шыктыма арғыннан шыкттыма барибир, өстіп бөлініп отырғанымызды көрсе көтімізді айыратын сияқтығо😅😅😅
Город Ақтау Маңғыстау 5живу 524кв Мыжыков Айтан Бердігалиев Салам всех братам👏👏👏👍👍👍👍
Батыры әрі жырауы ханына батырының бақи болғанын естіртті, Абылай қандай күйде болды екен а ?
Құдай сақтасын, бірақ досың өлсе қандай күйде боласын?
@@nvrhat әкесіңдей жаста болған адам, әкесіңдей көрді емес пе оны қайдағы дос
Осыдан кейин Абылай ауруга шалдыгып коп узамай дуние салыпты дейди олкездеги адамдар оте сауатты каглез келеди жыр басталганнан ол билип отырады тосын жагдай болганын алиптин артын кутеди барин ишине сактайды босансымайды халыктын алдында Халык алсиреп калады деп . Кенесары да жорыкта жургенде жаулары бесикте жаткан егиз улын олтреди естиртип барганда козине жас алмаган Бесикте жаткан шакалак халкымнан артык емес деп елине келген сон жагыз ози еки кун жок болып кеткен сонда балаларынын басына барып коз жасын кол еткен деседи . Абылайау Абылай болганыай бул калай мен кеткен сон Абылай артымда урпак калмайдай деген жоктауы бар содан халкы издеу салды сонда акылшысы ол балдарынын касында барып алып кайтындар деп еки уазирин жибереди .. еки бейтти кушактап батыр уйыктап жатыр деп еки козден аккан жас жерге синип жатыр деп айткан екен уазирлер . Ой шолак дунеай суйткен кенекем комилиейде калдау басын орыстар алып кетти етин кыргыздар асып жеди сорпасын балаларга ишкизип кенсарынын басын алып келип кмбей казакка бостандык жок айтканым айткан аллам кеширсин мени
За
Қайран бабаларымыздың аманатына еге бола алмадық қазіргі білекті жүректі дегендер ең ақыры əскерге баруға жарамайды бірақ өз елін қорқытқанға мəз
Бөгенбай батыр қазақ тарихындағы ең мықты, әскери қабілетті батыр болып табылады
Табын руынан шыққан ба?
@@AltinbekKhalmukhamedov-fv2bvТабыннан шыкканда, Аргыннан шыкканда мыкты👍
Жалпы қазақтын барлық батырлары мықты
@@AltinbekKhalmukhamedov-fv2bvАрғын Қанжығалы.
Кайтадан Казакка хан сайлау керек канша нурланган султан болса да каранын баласы гой хан бола алмайды
Хан болса да, патша болса да бір отбасы билейді. Осы Нұрсұлтанның жүйесінен өтіп кетсек, бәрі жақсы болып республика болып 4 жылдан жаңа президент сайлап отырсақта ел жақсы болады
Оте дурыс айттын айналайын каранын урпагы болсын хан тукымы болсын Халык Ози тандап Сайласа ол халыкты тындайды ар облска султан тагайындап аудандардп киши султандар болса акылшы табылпды биздин Халык сауатты Оз акылын Ози биледи Оз жерин Ози коргай алады мен кой баккан адаммын менде билип отырмын халыкпен Калай жумыс жасауды аллам жар болсын
👍👍👍
Жаксы айткан маладес кыз март кыз екен
Букар жырау :
Абылай сен жети жасыңда
Турумтайдай уул едиң,
Аны да көрген жерим бар.
Абылай он бес жасыңда
Аркалык Абдулмамбеттин
Төөсүн баккан кул едиң,
Аны да көрген жерим бар.
Абылай сен жыйырма жасыңда
Атың жок сопол атмен жүргенсиң
Аны да көрген жерим бар.
оттамашы мал киргизы !
ондай ырды сендер ойдан жашап алгасын ез йшак !
Абылай барып 1 шауп барыңды бас йдырген сайда кыргыз калмай калаган тауган 20 жл тыглып хан оымрден кайтканда бырак тускесындер ез дер !
7 жасында көрген ешкым жок ! 15 жасында түйе бағып журып жонгармен согсып ердене чарыш тайжны олтырген! чарш атакты ердене батыр хонтйжнын немеересы ал Абылай Аткты Салкам Жангыр ханның немеересы !!
букар жыраудын нағыз жыры бар:
бурт деген быр ит бар
калмакка болған малайы
быз шабсканда ойратпен
балактан алган чи буттар
@@sauranalashiaiev7381абылай жонғар асылында баян ноян сардарлары
Орыстын баилаулы ити сен кыстырылмаиак коиш😂😂
Жайл қырғыны қырғыз тарихында ұлы трагедия саналады. Абылайдың ұлы қолбасшылары Бөгенбай мен Қабанбай Жайл қырғынына қатысқан. Жорықшы жырау Үмбетей де Бөгенбай батырдың қосынында болған. Ол да бұл қырғынды көзімен көрген. Бұл тарих.
Кандай керемет терме .Кунанбаев Кайырбек .
ЗАЛЫМ КЫТАЙ ОЙРАТ КАЛМАК КИРГИЗ БУРТТАРДЫ ЖОЙГАН БАСЫ БАРДЫН БАСЫН АЛЫП БАСЫ ЖОКТЫ ТЕЗЕРЛЕТКЕН АЛЫП ХАН ЖАНЕ БАТЫР БӨГЕНБАЙ МЕН КАБАНБАЙ !!
Ей, Абылай, Абылай,
Абылай ханым, бұл қалай?
Бұл қалайдан сескеніп,
Сөзімді қойма тындамай.
Талай істер басыңнан
Өтіп еді-ау жасыңнан,
Қиын, қызық әрбір жай.
Жас күнінде, Абылай,
Үргеніштен мұнда кеп,
Сарыарқаны жерім деп,
Қалың қазақ елім деп,
Келмеп пе едің жаяулай?!
Төле биді тапқанда,
Күндіз түйе баққанда,
Жалғызбын деп шошымай,
Еш малшыға қосылмай,
Қара жерге отырмай,
Күпінді салып астыңа,
Жең жастанып басыңа,
Қол-аяғың төрт жақта,
Жатушы едің сол шақта,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Жиырма жасың толғанда,
Қалмақпен соғыс болғанда,
Алғашқы бақты тапқанда,
Шарыштың басын қаққанда,
Қанжығаңа бас байлап,
Жау қашты деп айғайлап,
Абылайлап шапқанда...
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Сол ерлікпен хан болдың,
Әлем асқан жан болдың,
Барша әлемге даң болдың,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Қалдан ханның әскері
Іздеп сені әрі-бері,
Қапыда ұстап алғанда,
Алып барып Тәшкенде
Көр зыңданға салғанда,
Елің қараң қалғанда,
Тоқсан жақсы үш жүзден
Сені сұрай барғанда,
Өлтірем деп Қалдан хан
Орайына Шарыштың,
Сөзіне қарсы сөз айтып,
Жауаптастың, қарыстың.
Қапияда тұтылдың,
Қалмаққа бітеу жұтылдың,
Шешендік жолын тұтындың,
Үш ауыз сөзбен құтылдың,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Аруағыңа болысқан,
Әділ билік қылысқан,
Қашпаған қандай ұрыстан
Керейде батыр Жәнібек,
Қаз дауысты Қазыбек,
Қу дауысты Құттыбай,
Қаракерей Қабанбай,
Қанжығалы Бөгенбай -
Абылай, сенің тұсыңда
Сол бесеуі болыпты-ай!
Кейі батыр, кейі би,
Тәңірім берген сондай сый,
Ұмыттң ба соны, Абылай!
Батыры ханға сай болды,
Елің жайпақ бай болды,
Қыс қыстауы тау болды,
Жаз жайлауы көл болды,
Салқын сары бел болды,
Елге лайық ер болды,
Сарыарқа деп таңданып,
Өзге жұрт аңсар жай болды,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Айтқан сөзің ем еді,
Жолынды теріс демеді,
Қай бақытың кем еді,
Ел қорғаны көп еді,
Қалып па ең батыр таба алмай?
Жауыңның қанын ағызған,
Аузынан балды тамызған,
Би мен батыр аз болып,
Тасырқап па едің шаба алмай!?
Анау бір жылы аттанған
Әскерді қырғыз қырғанда,
Басынан оба қылғанда,
Ол хабарды ел біліп,
Көп батырмен сен жүріп,
Көзіңнің жасын көл қылып,
Кысылған әскербасының
Қасына барып тұрғанда,
Ақбоз атты шалғанда,
Мойныңа кісе салғанда,
Баба түкті Шашты Әзиз,
Содан бата алғанда,
Тілеуің қабыл болғанын,
Басыңа Қыдыр қонғанын,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Ұлы сәске болғанда
Жасаған жақсы жол беріп,
Жол бергенде мол беріп,
Ойламаған бақ беріп,
Қырғызды Тәңірім қақ бөліп,
Садырбала бітем деп,
Әтеке соғыс күтем деп,
Бірі көнбей біріне,
Садыр кетті бөлініп,
Соғысудан түңіліп,
Әтеке сынды жырықтың
Қабырғасы сөгіліп,
Шапқанда батыр төгіліп:
Қаракерей Қабанбай,
Қанжығалы Бөгенбай,
Сары, Баян мен Сағынбай
Қырмап па еді жауыңды,
Қуантпап па еді қауымды,
Ұмыттың ба соны, Абылай!
Дүние кезек, Абылай!
Қаласың әлі-ақ сен былай!
Артыңдағы балаңа
Табылар батыр тағы да-ай!
Сондай ерлер көп тусын
Деп тілей бер, а Құдай!
Орта жүзде қатын көп,
Туатын кейін батыр көп,
Сол мұқатар жауды деп,
Елестер көзге сағымдай.
Ей, Абылай, Абылай,
Сөзімді тында тағы да-ай!
Өзіңнен біраз жасы үлкен,
Дөмпеш таудай басы үлкен,
Жасыңда болған сырласың,
Үлкен де болса құрдасың,
Сексеннен аса бергенде,
Қайрылмас қаза келгенде,
Батырың өлді - Бөгенбай!
Иманын айтып өлерде,
Иекке жаны келгенде,
Сәлем айтты үш қайта,
Кеттім деп сізді көре алмай.
Батырды қолдан өткіздім,
Сәлемін міне жеткіздім.
Жыламай тында, Абылай!
Жараға жақсы қасқарар,
Ойбайлап жаман бас салар.
Көріспей айтты демеңіз,
Осы еді біздің келген жай.
Көзіңнің жасын тыя көр,
Жақсылық бата қыла көр.
Тағы да талай бақ берсін,
Балаңа алтын тақ берсін,
Бөгенбайдай жас берсін,
Өлшеусіз мал мен бас берсін!
Бөгенбай сынды батырдың
Береке берсін артына-ай,
Сабыр берсін халқына-ай.
Жасаған ие жар болып,
Бейіште нұры шалқығай!
Қандай керемет айтылған !
Ой рахмет көзіме жас келді
казак ка жар астынан кастык кылагна орыс кытай калмак кыргзды кынатадй кырган Хас баһадүр бытыр бөген ер Ерасыл !!
Сізге бір сәлем
Калмактар Дизлайк Койыпты
Кызгыздар 😁
2024❤
Керемет орындау болды
Көзіме жас келіп отыр!
Керемет тереме
Жырды орындаған кім?
Кунсулу Турикпен деген Кызылордалык жырау .
Қайраң бабаларай жандарың жанната болғай мен ойлаймын негізі нағыз қазақ солзаманда болғанау кәзіргілер қазақ смақтарау
Мына жырмен қоса , тілдің құдыретін кім түсінді.
Орындаушының есімі кім?
Кунсулу Турикпен деген Кызылордалык жырау кыз.
💯💯💯💯
Не деген керемет естірту...
@baygobek , are you girl ?
Бала кезімде бір ескі кітаптан төте жазудағы жазылған дәл осы нұсқасын оқып едім..кейін басқалардың өзгертіп айтып жүргенін(мұнда аты аталмаған батырларын қосып) естіп қалып жүрмін..Тархқа қяанат жасауға болмайдығой
БОКЕНбай.
Бұл Қанжығалы Бөгенбай
Канжыгалы богенбай каракерей кабанбай шапырашты наурызбай уш батырым турганда казагымды жау алмас улы жузде Торе болган Толе би Каз дауысты Казыбек киши жузде айтеке уш биим турганда казагымды дау алмас деп букар жырау жырлаган
@@myrzantolebialashqazaq5464 Тусинегин анатилин туралы нол. Дурыс аты БоКенбай. БоКен деп кииктин еркегин айтады(Кейбирде Ак Бокен дейди. БоГен деген соз казакта жок. Сауатсыз Каранын бурмалап айтканы.. Ауели тилинди жатта, сосын мылжында.
Тусиндир маган,"Боген" деге соз не мазмын былдидреди?. Сен сиякты шалалар адамнын динкесин куртады.
Руы Керейде батыр Жанибек! Керей хан жане Жанибек хан бир кезде болмаган Жанибек хан алтын орданын ханы Абылай ханнын атасы
Бұл жерде Жәнібек ханды айтып жатқан жоқ. Шақшақұлы Жәнібек батырды айтып отыр. Жәнібек хан ешқандай рудан шықпаған ғой. Ол төре ақсүйек Шыңғыс ұрпағын ғой. Не деп шатасып отсын сен?
@@nurgalid5449 Шақшақ Жәнібек емес. Керей ер-Жәнібек!
Әбілқаиырхан Абылаиханнан мың есе артық хан болыпты -оны жасырып аитпаиды -іздеп көр еңіздер болады
ой мал быру аға быру йнсы 1745 жл өтсе Абылай 1781 отты ! несын салстрсын Абыла мен Нуралы тең бйлык кылган нуралын орстын иты болған
Богенбай мой предок в девятом колене.
Орындаушысы кім?
Бөгенбай қазасын Абылайға естірткен Үмбетей емес Бұқар жырау, тарихты бұрмалама.
Оисаубол
Кызгызды ондырмай сабаганго...брак омир алма кезек немересын кыргыздар олтирды....
Шоханова Гульназ Орынбаевнаға Тиеберсін Ата-бабаларымыздың рухына Маңғыстау-5 тегі🕋🕋🕋
Жыршынын аты кім екен
Кунсулу Турикпен, Кызылордалык кыз
Орындаған кім екен?
Ыргагын келтире алмай отыргой. Созй жаксы. Ер адам айту керекко буны
Ер адамдар айта алмай турган шыгар.
Иа Ер Адамдар! Сары Арканын! Макамымен,айткан жон! Мыкты, болар! Катындар, айткан Санин бузып, тур!😂
Бұл Үмбетай жыраудікі емес,Бұқар жыраудікі
Мумкин мумкин букар жырау толебидин акылшысы болды емеспе осындай осиеттерди урпакка жеткизип отырайык Арманда кетпеймиз замандастар
Ақтамьерді жырау найманнан Қабанбайдың қасында жүрген. Үмбетей жырау Бөгенбайдың қасында жүрген екеуі де Арғынның Қанжығалысы
Неге.Үмбетей жырау Бөгенбайдың жанында біраз жүрген
Бұл жыр тарихи шындық емес шылғи өтірік .
Абылай ханның өмір баяны мүлдем басқаша .
Тарихты білп сөйлен .
Болмаса артарыңды қысып жүрін .
Кешириниз жобасы дурыс Абылай хан Толе бидин ешкисин баккан жолбарысхан шейт Болган кезде сегиз жасында нагашысы атын билмедим кешириниз толеге акелип тапсырады тыгып уста осы бала болашакта хан тагына отырады деп жолбарыстын баласы касымханнын улы деп онсегизге кегенде шарыштын басын алады Жонгрлар Анда жургенде устап алып кетеди далада шилденин Кун асында шынжырлап устайды шарыштын айели кунде бетинн тукирип отеди касында он жасар кызы бар сонда Кыз абылайдын бетине тукирмейди козинин киыгымен карап отеди толеби абылайды алтын тас мусинге ауыстырып алады тас кудайга сонда Абылай тагы Бир затым бар ала кететин деп шарыштын кызын алып кетеди айели Зар ениреп калады куиеуимди олтирди кызымды тартып Алды деп казактар абылайдын биринши айели жонгар созимде жалган болса аллам кеширсин
@Куаныш Жумашев созинизди кайтып алғаныңыз жөн болар деп ойлаймын менин Ким екенимди билип кой....... Актобе де Шалкар деген ауыл бар маған карсы бок сөз айтпа бауырлар сол Шалкарды мекендеген ежелден тилеуменен кабак деген кауым бар тилеу атам батылардын дарасы Аты шыққан айт атамның баласы тилеу атам билеп тұрған кездери жыртылмаган кабактардын жағасы тыңдаңыздар созимди менин келеси кулли казак тилеу атама береси Түркістанда яссауйдын касында жатыр оның асыл сүйек денесі.мен боламын котибардын урпагы олда болған жигиттердин султаны Есетпенен Дарибайдай аулем бар Шалкаржактан ататугын нур таңым.Айгили каракулдай батыр атам алдына карсы келмес ешбир адам орыстардың ортасын как жарып бап Орынборда губернатордың басын алған.карадан хан болыпты калдыбайым созимнен жанылдырма бир кудайым озбекпенен казагымнын басын косып елине кызмет кылган ол әрдайым. Бабаларды жырға қосып шаттанам карсы шыккан калын жауға каптаган ели ушин шейт болган батырлар тилеу кабак аталармен мактанам........ Актобеден..... Сағынғали....тел .87054936147.......Куаныш мырза созинди кайтып ал котибардын аруағын козгама аузын кисайып кетеди
Тарихты билсендер маған жауап жазыңдар күтем барлығына жауап беруге дайынмын
Жаксы терме. Бирак катынга бекер айткызган. Еркек адамнын даусымен айтылуы керек!
Еркек болсаң озин келистирип орындап берсенши,
Иа Дурыс! Катындар, айткан, онша емес😂
Ар барекелды
Еркек адамга айткызу керек. Катын лайыкты емес мундай толгпуга