Antik kentler, Milet, Milet Antik Kenti, Miletos, Μίλητος, Bigalı, Ali Aydoğdu

Milet, Milet Antik Kenti, Miletos, Μίλητος, Miletus, Millawanda, Didim gezilecek yerler, Didim turistik yerler
Milet (Klasik Yunanca: Μίλητος, Milētos ve Latince Miletus Hititçe: Millawanda) Anadolu'nun batısında, Ege bölgesinde (klasik adı Meander olan) Büyük Menderes Nehrinin hemen ağzına yakın deniz kıyısında bir antik liman şehridir. Şimdi Aydın'in Didim ilçesinde Akkoy'un 5 km. kuzeyinde ve Balat köyü yakınında bir harabe halinde olup limanı Büyük Menderes tarafından doldurulduğu için yaklaşık 10 km denizden içeride bir mevkidedir. Atina Kralı Kodros’un oğlu Nekus Antik şehrin ilk yerleşim temel kalıntıları ve tarihçesinin başlangıcı tekil olarak değil ancak İyonya bölgesi ile birlikte incelenebilmektedir. Antik temellerin Neolitik dönem izlerine işaret ettiği bölge olarak bilinen Milet antik şehir, Milet’te ilk yerleşimin MÖ 2000 ortalarından başlamak üzere Myken kolonisi varlığı ile görüldüğü bilinmektedir. Milet, Atina Kralı Kodros’un oğlu Nekus önderliğindeki İonialılar tarafından tekrar kurulmuştur. İonia’nın 12 şehrinden en önemli şehir limanlarından birisidir. Dört limanı vardır. En parlak dönemini MÖ 7. ve 6. yüzyılda yaşamıştır. Özellikle MÖ 650’den sonra Karadeniz ve Akdeniz’deki kolonileri sayesinde çok zenginleşmiştir. MÖ 546’da Perslerin eline geçmiştir. Daha sonra Roma döneminde de bağımsız bir kent olmuştur.Erken Hıristiyanlık döneminde de önemli bir merkez olan Milet’te, yerleşim yeri küçülmüş, 13. yüzyılda Selçuklu egemenliğine, daha sonra da Osmanlı egemenliğine geçmiştir.
Miletos'ta ilk arkeolojik kazılar 1873'te Fransız arkeolog Olivier Rayet tarafından yapılmıştır ve onu Alman arkeolog Theodor Wiegand'ın yaptığı kazılar takip etmiştir. Fakat kazılar devamlı yapılmamış; zaman zaman savaşlar ve diğer nedenlerle aksamıştır. Şu anda Miletos'ta kazılar Almanya Bochum'daki Ruhr Üniversitesi tarafından organize edilmektedir.
20. yüzyıl başında Theodor Wiegand arkeolojik araştırma ve kazılarına ait eserinde Miletos'ta bulunan Hellenistik ve Roma döneminden kalma eserler şöyle sıralanmıştır:
Buleuterion: 1.500 kişi kapasiteli şehir senatosunun toplantı salonu. Kuzey ve Athena tapınağı yanında bulunan Batı Agorası Güney Agorası: Bu pazar yerine girişte yapılmış olan giriş anıtı parçalarına bölünerek Berlin'e taşınmıştır. Nymphaeum: Heykellerle bezenmiş mermerden üç katlı halk havuzu ve çeşmesi Delphinion: Apollon Delphinios için yapılan yüksek duvarlarla çevrili tapınak ve sığınma yeri. Şehrin ana tapınağı. Ortasında Helenistik devirden kalan bir yuvarlak bir kahraman anısına yapılmış anıt-bina (heroon) bulunmaktadır. Stadion: 230 m uzunlukta 74 m genişlikte olup bir düzlük arazide şehrin en eski binaları üzerine etrafına kemerler kuşaklar halinde üzerine seyirci oturma yerleri ile yapılmıştır . Faustina Hamamı: Roma devrinde (MS. 161-180) de Roma İmparatoru Marcus Aurelius'un karısı Faustina tarafından verilen para ile yapılmıştır. Diğer eserler de şöyle sıralanabilir:
Roma Hamamı: MÖ 1. yüzyılda yapılmış; üstü açık atletik egzersizler için bir palaistra ve büyük bir avlu etrafında 5 büyük odadan ve bazı küçük odalardan oluşmaktadır. Tiyatro : 15.000 kişilik. MÖ 4. yüzyılda yapılıp; Helenistik devride genişletilmiş ve şimdiki şeklini Roma döneminde almıştır. 140 m çapında bir yarim daire seklinde olup seyirci oturma yerleri bir tepenin güney tarafında olup tiyatronun üst katlarından şehrin 4 limanı da görülmekte; önünde 30m yükseklikte bir şimdi yıkık giriş ve sahne arkas KENTİN TARİHİ
Arkaik Dönem Akropolisinin MÖ 494 yılında gerçekleşen Pers istilası sonrasında terk edilmesiyle Hellenistik Kent Aslanlı Liman ve tiyatro çevresinde şekillenmeye başlar. Roma döneminde Helenistik dönem kentinin büyüklüğü ve şekli aynen korunur, ancak imar faaliyetle- rinde büyük bir artış yaşanır. Faustina Hamamı, Humei Tepe Hamamı, tiyatro, liman anıtı, liman kapısı, Capito Hamamı, gymnasium, Güney Agora kapısı, batı agora.stadium, depo yapıları Roma Dönemine tarihlenen önemli kamu binalarıdır.
Kent Büyük Menderes Nehri'nin taşıdığı alüvyonlarla dolmaya başlaması sonucu önemli bir liman kenti olma özelliğini bu dönemde kaybetmeye başlar. Miletos, MS 5378 yılından itibaren Piskoposluğa dönüşür ve şehir gittikçe küçülerek tiyatro ve kale etrafı ile sınırlanır. Bizans Döneminde Palatia adını alan Miletos, 13. yy'da Türklerin hakimiyetine girer Beylikler ve Osman- lı döneminde ise Balat olarak isimlendirilir.
FELSEFE, BİLİM VE SANATIN BAŞKENTİ
Antik Yunan medeniyetinin bilimde ilerlemesi Miletos ekolu yoluyla başlamıştır. Miletoslu Anaksimenes varoluşu açıklamaya çalışmış, Anaksimandros tanrılara dayanmayan evrensel kanun- ları taşlara kazdırmış, Hekataios ise coğralyada üstünlük göstermiş ve dünya haritasını ilk çizen kişi olarak tarihe adını yazdırmıştır.
Felsefenin babası sayılan Thales ise Mısıra yaptığı ziyaret sonrasında güneş tutulmalarını hesaplamayı öğrenmiştir.
#bigalı #bigali #milet #miletos #miletantikkenti #milettiyatro