«Βασίλης βόσκει πρόβατα». Κάλαντα Πρωτοχρονιάς στο Μελί Ερυθραίας και ευρύτερα στα Καράμπουρνα.
HTML-код
- Опубликовано: 19 дек 2014
- 11η ανάρτηση: «Βασίλης βόσκει πρόβατα».
Κάλαντα Πρωτοχρονιάς για τον Άϊ Βασίλη τσοπάνη, από το Μελί Ερυθραίας Μικράς Ασίας και ευρύτερα από την ορεινή περιοχή των Καραμπούρνων Ιωνίας.
Τραγουδούν οι: Μαρία Καραμπλάκα, Μαρίκα Καλαϊτζή, Λεμονιά και Θεοχάρης Πανταζής, Κατίνα και Μανώλης Βαγιανός από το συνοικισμό Μελί των Μεγάρων. Τους συνοδεύουν στα όργανα, ο Αλέκος ο Αραπάκης με το βιολί του και ο Μιχάλης Κλαπάκης με το τουμπερλέκι του.
(Ηχογράφηση στο στούντιο του Β’ Προγράμματος την 1η Ιανουαρίου 1982).
«Βασίλης βόσκει πρόβατα», στίχοι:
Βασίλης βο-, βόσκει πρόβατα, Βασί-, Βασίλης βόσκει γίδια,
στο ’να μαντρί-, μαντρί τυροκομά, στ’ άλλο-, στ’ άλλο στερφοχωρίζει,
στ’ άλλο χύνει-, χυνεί το τσίρο του, να μη- να μην πνιγούν τ’ αρνιά του,
Κλέφτες τον α-, τον απαντήσανε, σαρά-, σαράντα Σαϊμτζήδες!
-Βασίλη δέσε-. δέσε τα σκυλιά να μη-, να μη-, να μη μας χαραμίσουν.
-Πως να τα δε-, δέσω τα σκυλιά, που εί-, που είστε χαραμτζήδες;
και μένα θα με-, θα σκοτώσετε, να πά-, πάρετε τα γίδια!
-Στη πίστη μας, στο λόγο μας, Βασί-, Βασίλη στ’ άρματα μας.
Πιάνει και δε-, δένει τα σκυλιά, με δε-, με δεκαοκτώ αλυσίδες!
Δένει τη σκύ-, τη σκύλα την κακιά και τη-, και την ανθρωποφάγα,
και το τρεμo-, τρεμολοκούλουκο, με δε-, δεκαοχτώ αλυσίδες,
παίρνει και πα, και πα’ και δένει τα, σ’ ένα-, σ’ ενά ξερό πηγάδι!
Οι κλέφτες τονε-, τον συλλάβανε, πισθά-, πισθάγκωνα τον δένουν!
-Βασίλη πού ’ναι-, που ‘ναι τα χρυσά και που-, και πού ‘ναι τα φλουριά σου;
-Τα πρόβα-,ατα, τα κτήματα, τα γί-, τα γίδια, τα φλουριά μου.
-Περικαλώ-, λώ σας βρε παιδιά, περι-, περικαλιά μεγάλη,
για λύστε μου το χέρι μου να παί-, να παίξω το παγιαύλι,
ν’ αφήκω γεια-, βρε γεια στα πρόβατα και γεια-, και γεια εις τα καλά μου,
και γεροσύνη και χαρά ν’ αφή-, ν΄αφήκω στα παιδιά μου!
Και το παγια-, παγιαύλι ήλεγε, ανθρώ-, ανθρώπινη μιλίτσα:
- Για λύσου σκύ-, βρε σκύλα τζουβεργκιά και συ-, και συ ανθρωποφάγα,
και συ τρεμη-, τρεμηλοκούλουκο, σπάσε-, σπάσε τις αλυσίδες!
Και λύσαν όλα-, όλα τα σκυλιά και τους-, και τους εχαραμίσαν!
Χρόνια Πολλά!!! Και του χρόνου!!!
Διευκρινήσεις:
Τσίρος =τυρόγαλα,
Σαϊμτζήδες = αρματωμένοι κλέφτες,
Χαραμτζήδες = κλέφτες,που σκοτώνουν τα θύματά τους,
Κουλούκι = μαύρο σκυλί,
Τρεμηλοκούλουκο (ή τρεμολοκούλουκο) = μαύρο κουτάβι,
Παγιαύλι = φλογέρα,
Γεροσύνη = υγεία, να είναι γεροί,
Μιλίτσα = ομιλία,
Τζουβεργκιά = κακιά, άγρια, αιμοβόρα,
Λύσαν = λύθηκαν!
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ.
Το τραγούδι αυτό, που στις δυσπρόσιτες περιοχές των Καραμπούρνων Ερυθραίας Μικράς Ασίας αποτέλεσε τον μουσικό και ποιητικό κάλαντο υποδοχής του νέου έτους, μεταφέρει ένα βαρύ και ιστορικό παρελθόν, που χάνεται στα μέσα του 18ου αιώνα, όπου και στερεύουν οι πηγές άντλησης της προγονικής μας κληρονομιάς!
Χάρις στον ακάματο μόχθο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Βέροιας, έχουμε την ευτυχία να γινόμαστε γνώστες της καταγραφής του στο βιβλίο του Κωνσταντίνου Ν. Κανελλάκη ΧΙΑΚΑ ΑΝΑΛΕΚΤΑ, που εκδόθηκε το έτος 1890!
Έτσι, εντοπίζουμε το ποίημα αυτό (με μερικές διαφοροποιήσεις από τους στίχους του παρόντος τραγουδιού), σε δύο εκδόσεις:
α) στην σελίδα 105 του εν λόγω βιβλίου με τίτλο «Ο ποιμήν και οι λησταί» και
β) στην σελίδα 109 ομοίως με τίτλο «Ο Βασίλης και οι λησταί»!
Σας παραπέμπω στο το ψηφιακό αποθετήριο της εν λόγω Βιβλιοθήκης “ΜΕΔΟΥΣΑ” (ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΕΙΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ), όπου έχουμε την ευτυχία να γνωρίσουμε και να αποκτήσουμε ηλεκτρονικά (σε αρχεία pdf) τον θησαυρό αυτό της πολιτιστικής και πολιτισμικής μας εθνικής κληρονομιάς! Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον κ Γκαλίτσιο, τον Διευθυντή της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Βέροιας, γι’ αυτή την σημαντικότατη σκαναρισμένη καταγραφή όλου του περιεχομένου του βιβλίου που εκδόθηκε το έτος 1890!
medusa.libver.gr/iguana/www.main.cls?surl=search&p=2cafc322-e6e4-433a-9fcf-b8b0e4d5c7da#recordId=3.9125&srchDb=3
Σύμφωνα με τα αρχεία της Δόμνας Σαμίου, η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της ΕΡΤ, για την εκπομπή "Από παντού της Ελληνικής γης", σε επιμέλεια Δόμνας Σαμίου.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ ΣΤΗΝ ΜΕΛΙΩΤΙΣΣΑ ΜΑΡΙΚΑ ΚΑΛΑΪΤΖΗ.
Το μεγαλύτερο και πλέον εγκάρδιο ευχαριστώ ανήκει στην αγαπημένη μου φίλη από το Νέο Μελί των Μεγάρων, την Μαρίκα την Καλαϊτζή, έναν ανεκτίμητης αξίας θησαυρό που είχα την τύχη και την τιμή να γνωρίσω! Να ‘σαι πάντα καλά Μαρίκα και ένα μεγάλο ευχαριστώ από όλους μας για τα τόσα και τόσα πολιτιστικά και πολιτισμικά μας στοιχεία από τις αλησμόνητες πατρίδες των προγόνων μας, που μας μεταλαμπαδεύεις!
ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ.
Για μια ακόμη φορά, ένα μεγάλο ευχαριστώ στον αγαπητό φίλο συγγραφέα και σκηνοθέτη Αντώνη Παπαδόπουλο, που με το πλουσιότατο φωτογραφικό του έργο από το ιστορικό Μελί Καραμπούρνων Ερυθραίας, με τίτλο «ΜΕΛΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΟΧΩΡΙ», αποτέλεσε, αποτελεί και θα αποτελέσει και πολλές φορές στο μέλλον, τον καθοριστικότερο παράγοντα επιτυχίας κάθε μουσικού πονήματος με αναφορά στο Μελί!
ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΜΠΑΛΤΑ.
Ένα μεγάλο από καρδιάς ευχαριστώ στον αγαπητό φίλο, τον συγγραφέα και εκδότη Ανδρέα Μπαλτά, ο οποίος αμέσως και με ιδιαίτερη χαρά αποδέχτηκε το αίτημά μου, της «συνόδευσης» του παρόντος πονήματος με ένα μικρό μέρος από το πλουσιότατο φωτογραφικό υλικό του ιστορικού βιβλίου -λευκώματος «ΤΑ ΚΑΡΑΜΠΟΥΡΝΑ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΕΡΥΘΡΑΙΑΣ»!
Στο βιβλίο αυτό οι φωτογραφίες λήφθηκαν από τους Tahsin Isbilen,
Levent Duranli και Aydin Cetinbostanoglou, ενώ η επιμέλεια και ο πρόλογος ανήκουν στον επίσης αγαπητό φίλο, φιλόλογο και συγγραφέα Θοδωρή Κοντάρα!
Εδώ, στο παρόν πόνημα έχουμε την ευτυχία να υπάρχει για κάθε χωριό των Καραμπούρνων, από μία φωτογραφία του βιβλίου -λευκώματος!
Καλή Χρονιά Δημήτρη. Εξαιρετική δουλειά
:)))))))))