Тарых сабагы №17 Кыргыз элинин Кокон хандыгы менен мамилеси XVIII XIXкк2 бөлүк

Поделиться
HTML-код
  • Опубликовано: 3 янв 2025

Комментарии • 61

  • @ТынчтыкАйтиев
    @ТынчтыкАйтиев 3 года назад +2

    Туура айтат.

  • @АликсейИванвич
    @АликсейИванвич 4 года назад +2

    Чындыкт сууйлопрур чоон алым адам экен бирок ушуу кыргыздарда чоог иштерге кол салган болсо эмне учуун эн сонуун жайлар озбектерге тийген мисал самарканд

  • @turgunyurtseven6914
    @turgunyurtseven6914 4 года назад +1

    1709-жылы «миң» деген өзбек уруусунан чыккан Шахрух бийдин Фергана өрөөнүнүн батыш бөлүгүндө көзкарандысыз ээликти негиздеши, хандыктын негизделиши болгон. Ал анча чоң эмес Кокон шаарында чеп тургузган, кийин бул хандыктын борборуна айланган.
    Жергелик уламыштар боюнча, султан Бабур (Темирландын чөбөрөсү) Фергана өрөөнү аркылуу Самаркандан Индияга өтүп бара жатканда, аялдарынын бири Кожент менен Канибадам арасындагы жолдон уул төрөйт; Алтунбешик (1545-жылы өлгөн) деп аталган ал наристени аердеги көчүп-конуп жүрүүчү төрт уруу (анын бири, сулалеге атын берген миң уруусу) багып алат. Качан анын тектүүлүк жайы билингенде, Алтунбешик бий көтөрүлүп, Ахсыга жайланышат. Бий наамы анын урпактары үчүн тукум куума болуп калат. Алгач Фергана өрөөнүндөгү Дыйкан-Тоо деген жерди Ашыраалы бий башында турган миң уругу ээлеген. Кийин баласы Шахрух (Шоорук) бий Эски-Коргон, Чамаш, Чадак, Партак ж. б. кыштактарды өз ээлигине кошуп, Шахрух ибн Чамаш бий аталык деген ысым алган. 1721-22-ж. анын уулу Абд ар-Рахим Кокон вилайетин бийлеп, инилери - Абдыкеримге (Абд ар-Карим) Хожентти, Шадыга Маргалаңды башкарткан. Абд ар-Рахимдин тушунда Жаңы-Коргон кыштагы негизделип, кийин ал Кокон шаары деп атала баштаган. Хандыктын байтактысы ушул шаарга жайгашкандыктан ал тарыхта Кокон хандыгы деген ат менен калган. Алтунбешиктин урпактарынын бири - Абдурахим-бий - Дикан-Тода кыштагына жерлешип, бирок акырында анын негизги тура турган жери, 1732-жылдары өзү негиздеген жана алгач Эски-Коргон же Калааи-Раимбай (өз негиздөөчүсүнүн атынан) делинип жүргөн Кокон шаары болуп калган. Абдурахим Бухара хандыгына жортуул жасап, Самаркан, Катта-Курганды алгандай болуп, шахрисябзга чейин жеткен, бирок чектеги башкаруучу менен болгон тынчтык келишими менен чектелип, анын карындашына үйлөнүп, Кожентке кайтат.
    Абдурахимдин иниси жана ордун алуучусу - Абдукарим-бий - Эски-коргонго биротоло жайланышкан, ошол мезгилден гана тарта бул Кокон атала баштаган.
    Абдукаримдин өлүмүнөн кийин анын ордун улантуучу катары Абдурахимдин уулу - Эрдене бий жарыяланган. Ал 1778-жылы көз жумган. Андан кийинки башкаруучу анын аталаш тууганы Сулайман болуп, бирок ал 3 айдан кийин өлтүрүлөт. Ошондо Фергананын башкаруучусу болуп, Абдукарим бийдин небереси жана Абдурахман бектин уулу болгон Исфара шаарынын ээси Нарбото бий, башында анчалык коопсуз эмес мындай жүктөн баш тартып жатса дагы, жарыяланган.
    Абд-ул-Карим, Эрдене бий жана Нарбото бийлер Кокон хандыгынын аймагын кеңейтишкен. Бирок Эрдене дагы, Нарбото дагы Цин империясы менен дипломатиялык алакага кирүүгө мажбур болуп калган учурлар болгон.
    Түптөнүү доорунда калмактан сүрүлүп, Анжиянга келген кыргыздардын тийгизген таасири абдан күчтүү болгон. Алардын аркасы менен алгач Маргалаң, Хожент анан Анжиян, Наманган вилайеттиги түзүлгөн. Кокон хандыгынын күч алып баратканын көргөн калмактар 1734, 1745-48-ж. Фергана өрөөнүнө бир нече жолу жортуул жасап, Кокон шаарын камоого алышкан.

    • @rickhan4492
      @rickhan4492 2 года назад

      Сен айтып айткан Алтын бешик урпагы болобуз Тамаша айылында урпактары жашайт Тагаев Тайкара жездем калды билгендерден, Абдикарим бий Орозобий Абышкабий Абдурахим Эрденебий булар ичкилик кыргыз боо найман чоку уругунан болот,ото баалу информация билет экенсин,чон Рахмат,китеп чыгарсан андан да жакшы болот эле, Сен айтып аткан калмактардын камоосунда калган Ханды, Тамашалыктар Мык пааша дешкен,Амир Темирди Бакмал деп журобуз,Кок коз дегенибиз да бар ол кимдин лакап аты билбей атам,

    • @rickhan4492
      @rickhan4492 2 года назад

      Озбек ханга Минг уруусунун тиешеси жок, Мингдер туркилер ичкилик кыргыздар болот, Озбек хан Бабурдун соперниги, Озбек хан Бабурду кууп жиберген Орто Азиядан,

  • @aldos2795
    @aldos2795 8 лет назад +1

    SUPER AGA!!!!GLAZA OTKRYLO PRYAM

    • @СаматБеккулуев
      @СаматБеккулуев 6 лет назад

      кыргыздарга качан жакшы тарыхты келер экен, качан биз сарт калмактан кутулабыз яя

  • @АселЖоомартова-д5е
    @АселЖоомартова-д5е 6 лет назад +7

    Кыйын болсонор осмоновдой болуп алгылачы дооруй бербей силер мындан хуже малсынар

  • @janulakulbekova3496
    @janulakulbekova3496 6 лет назад +2

    мал эмес негизи озбектер бизди баш ийдиргенге аракет кылышкан бирок кыргыздар хандыкты тартып алып турушкан от уруш болуп турган

  • @zeynebnurgin5233
    @zeynebnurgin5233 7 лет назад +3

    тарыхчы байке да тарыхты айтып жатканда байкасанар анча кыйын эмес орустардын праграммасы менен суйлоп жатканы, себеби СССР друндагы тарыхчы экен биз жаныландык бирок кээ бирки леррррррррррр калып кеткен ....

  • @КемелбекМолдобаев
    @КемелбекМолдобаев 3 года назад

    Тарыхты озунор калагандай жаза бересинерби кыпчак кыргыздын хандыгы болгон озбек кече пайда болду

  • @змибекКамчыбеков
    @змибекКамчыбеков 4 года назад

    Чычалабагыла тарыхта Түркестан аттуу мамлекет болгон орто азияда ал хандыктардан туруп Ташкент эмиратына баш ийген.Кыргызстан Кокон хандыгы деп аталган.Ар бир хандык өз салт санаасы үрп адаттарына жараша ислам шарияты менен жашашкан.1860-жылдары түндүк кыргызстанды россия өзүнө каратып алган 10-20-жылдан кийин түштүк кыргызстан россияга каратып алынган.Россия боорукерлик саясат жүргүзүп Түркестан мамлекетин бөлүп жарып жок кылган.

  • @Бекзат-ц3ы
    @Бекзат-ц3ы 5 лет назад +4

    Кокон озу кыргыздыкы болгон бул киши эмне деп тантырап жатат

    • @rickhan4492
      @rickhan4492 2 года назад

      Хандар ичкилик кыргыздардан болгон,Алтын бешиктин 4 аялы болгон экен,аталаш бир туугандардын тайкелери Оз жээндерин бий кылганга аракетенип наргыларды тур тамыры менен жок кылганга аракетенген сыякту,

    • @rickhan4492
      @rickhan4492 2 года назад

      Анан тоо таштын арасында бекинип азырагы аман калган,качып кутулган тирик калган,же аркы дуйного бет алдырышкан,

    • @Abror_kamalov
      @Abror_kamalov Год назад

      чо там братан трамвая дверей папутал да? что совсем мозгов нету чтоле. коканское ханство ваше? ты братан супер вапше османские империя тоже ваше великой туран тоже ваше вы ево привезли оттуда из алтайсково края

  • @КалдарКарим
    @КалдарКарим 7 лет назад +1

    КоконХандыгында кыргыз дын ички урууларынан чыккан кыпчак, найман деген уруулары баштап турган, Коконхандыгынын кол астында коп улуттар жашаган озбек,тажик турк,Жана башка улуттар жашаган баш ийип. Билбей туруп аралаштырып айтпагыла.

  • @ulanzarlykov3769
    @ulanzarlykov3769 4 года назад +2

    ешек тарыхты бузбачы доорубой

  • @ZeboNematullayeva
    @ZeboNematullayeva Месяц назад

    Киргизларди тарихи борми узи ха деп Кукон хонлигини гапиради булардан хон чикмаган шекилли хон чикканида саройи булиши керак буларни Саройи Утов булган тугри гапирган булсам лайк😅😅😅😅😅😅

    • @ZeboNematullayeva
      @ZeboNematullayeva Месяц назад

      Киргизлар нега Кукон хонлигига Солик тулаган
      Киргизлар туркий халкмасми😂😂😂😂😂😂😂😂😂😂😂😂😂😂.

  • @НурсМурзалиев
    @НурсМурзалиев 4 года назад

    Про що

  • @КалдарКарим
    @КалдарКарим 7 лет назад

    Илимий туура архифий маалыматтарды окууп эле оозунан айтылып келгенде туура болгон нерсени айт Антип туура эмес нерселерди аралаштырып айтпа.

    • @luliwatavazbekova8952
      @luliwatavazbekova8952 3 года назад

      Мисалы кайсы жери туура эмес экен далил?

  • @baatirprelov4722
    @baatirprelov4722 4 года назад +1

    Сынган кылычты окучу историк вообще тура емес айтасын

  • @КыдырЭсенов
    @КыдырЭсенов 5 лет назад

    Башаламан экенсин тарыхты бузбай айтчы озун деле тушунгон жоксунго э

  • @ТастарАта
    @ТастарАта 5 лет назад

    Калмак эмеспи бу тарыхчы