Νεωτερικότητα καί Φιλοσοφία

Tίτλος Ὁμιλίας: «Νεωτερικότητα καί Φιλοσοφία»
(Παραδόθηκε στίς 8 Ἀπριλίου 2024 στό Λαϊκό Παν/μιο/Ἑταιρεία τῶν Φίλων τοῦ Λαοῦ)
Εἰσηγήτρια: Ἄννα Χ. Μαρκοπούλου, Δρ Ἐπιστημῶν τῆς Ἀγωγῆς Παν/μίου Σορβόννης Παρισίων (Paris V - Réné Descartes)
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΜΙΛΙΑΣ
Ὁ τίτλος τῆς σημερινῆς μας ὁμιλίας θά μποροῦσε νά χαρακτηριστεῖ ὡς μία εἰσαγωγή στήν «Νεωτερική Φιλοσοφία». Τί εἶναι, ὅμως, ἡ «Νεωτερικότητα» καί ποιά εἶναι τἀ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά της; Τό πρῶτο εἶναι ἡ «ρήξη μέ τήν παράδοση», δηλαδή ἡ ἄρνηση τῆς αὐθεντίας τῶν Ἀρχαίων, ἡ κατάφαση στήν «αὐτονομία τῆς σκέψης» καθώς καί ἡ ἀπαλλαγή τοῦ κόσμου ἀπό τήν μυστηριακή του διάσταση (ἡ «ἀπομάγευση τοῦ κόσμου»). Σύμφωνα μέ μιά δεύτερη προσέγγιση, τό ἰδιαίτερο χαρακτηριστικό τῆς «Νεωτερικότητας» εἶναι ἡ αὐτονόμηση ἀπό τήν φύση καί, περαιτέρω, ἡ «κυριαρχία πάνω στήν φύση». Ἐπίσης, ἡ παραγωγή τεχνολογίας ἀποτελεῖ μία ἀπό τίς σπουδαιότερες ἐνδείξεις τῶν Νέων Καιρῶν. Ἐπίσης, ἡ «Νεωτερική Φιλοσοφία» νομιμοποίησε τό πνεῦμα τοῦ «σχετικισμοῦ» πού ἦταν ἐπακόλουθο τῆς ὑπονόμευσης τοῦ ἀρχαίου θεοκεντρισμοῦ καί τῶν συνακόλουθων διακηρύξεων γιά τόν «θάνατο τοῦ θεοῦ». Ἔτσι, ἡ ἀλήθεια, σύμφωνα μέ τόν φιλοσοφικό «σχετικισμό», δέν βρίσκεται πλέον οὔτε στόν Θεό οὔτε στήν φύση. Ἔκτοτε, ἡ φιλοσοφική ἔρευνα προσανατολίστηκε πρός τήν «αἴσθηση», τήν «ἐμπειρία» καί, γενικότερα, στήν λογική ἐξήγηση καί τόν ἔλεγχο τῶν πραγμάτων. Ἡ ἀπάρνηση τῆς ὑπερβατικότητας τοῦ ἀνθρώπου ὁδήγησε στήν συγκρότηση μιᾶς ἐπιστημολογίας πού ἐστιάστηκε στούς τρόπους μέ τούς ὁποίους τό ὑποκείμενο μπορεῖ νά γνωρίσει τόν κόσμο. Μιά διαμετρικά ἀντίθετη πορεία ἀπό τούς «σχετικιστές» φιλοσόφους ἀκολουθοῦν οἱ διανοητές ἐκεῖνοι πού, ἐνῶ χαρακτηρίζονται ὡς «νεωτερικοί», καταγίνονται νά ἐξορκίσουν τόν σχετικισμό. Αὐτή ἡ ἀντίθεση ἐκφράστηκε στόν 20ο αἰῶνα, μέ τόν διαχωρισμό τῆς Δυτικῆς Φιλοσοφίας σέ δύο διακριτές παραδόσεις: Ἡ Μεγάλη Βρετανία καί οἱ ΗΠΑ ἀκολούθησαν τό πρῶτο ρεῦμα, αὐτό τοῦ «φιλοσοφικοῦ σχετικισμοῦ». Ἔτσι, συγκροτήθηκε ἡ λεγόμενη «Ἀναλυτική Φιλοσοφία», σύμφωνα μέ τήν ὁποία ὁ ρόλος τῆς φιλοσοφίας ἔγκειτο στό νά ἀποσαφηνίσει τά ὅρια καί τό εὗρος τῶν ἐπιστημονικῶν ἀξιώσεων, ἀλλά καί στό νά κατανοήσει τήν φύση καί τήν λειτουργία τῆς γλώσσας. Σέ ἀντίθεση μέ τήν «Ἀναλυτική Φιλοσοφία», πού ἀναπτύχθηκε στήν Μεγάλη Βρετανία καί στίς ΗΠΑ, ἡ Εὐρώπη ἀκολούθησε τό δεύτερο ρεῦμα, αὐτό τοῦ ἐξορκισμοῦ τοῦ «σχετικισμοῦ» ἀπό τό φιλοσοφικό στερέωμα καί τῆς συνακόλουθης ἀναζήτησης μιᾶς αὐτό-ὀργανωτικῆς ἀρχῆς τοῦ κόσμου πού, μέ τήν σειρά της, εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τήν οἰκοδόμηση μεγάλων φιλοσοφικῶν συστημάτων. Ἔτσι, ἡ δεύτερη φιλοσοφική παράδοση τοῦ 20ου αἰώνα κατέληξε νά ἀποκαλεῖται «Ἠπειρωτική», καθώς ἑστιάζει εἰδικά στά ἔργα πού ἔχουν γραφτεῖ στήν Γαλλία, στήν Γερμανία καί, σέ μικρότερο βαθμό, στήν Ἰταλία. Ἡ «Νεωτερικότητα», ὄχι μόνο δέν ξεπεράστηκε, ἀλλά ἀντίθετα, προκαλεῖ ἕνα ὁλοένα καί αὐξανόμενο ἐνδιαφέρον σέ ἕναν κόσμο πού βρίσκεται σέ κρίση καί ὅπου ἡ λογική τοῦ ἀνταγωνισμοῦ, ἡ παγκοσμιοποίηση καί οἱ πόλεμοι ξεδιπλώνονται τυφλά, χωρίς κανείς νά μπορεῖ νά ἀνακόψει τήν πορεία τους…
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ
drive.google.c...