🇵🇱 BESKID NISKI » Z Magury Małastowskiej do Bacówki w Bartnem

Po przyjemnym pobycie w Schronisku PTTK na Magurze Małastowskiej i pysznych pierogach serwowanych w nim wyruszamy do następnego schroniska. Jest nim Bacówka PTTK w Bartnem.
W niedługim czasie od schroniska osiągamy przełęcz z szosą Gorlice - Konieczna za którą znajduje się jeden z okazalszych cmentarzy wojennych z I wojny światowej (nr 60), projektu Duszana Jurkowicza. Ze względu na swe położenie przy szosie był jedynym ( w czasach komunistycznych) otoczonym opieką i odnawianym cmentarzem górskim w Beskidzie. Na cmentarzu spoczywa 174 żołnierzy armii austriackiej.
Zalesionym odcinkiem, przez Wierch Wirchne dochodzimy do szosy nad Banicą. Cały czas znakami szlaku niebieskiego docieramy do skrzyżowania dróg z Pętnej i Wołowca. Wygodną nową drogę wspinamy się na zbocza Magurycza Dużego. Trawersując szczyt, dochodzimy do przełęczy pod Mareszką, gdzie z prawej strony dochodzi czerwony Główny Szlak Beskidzki z Wołowca. Stąd już tylko 10 minut marszu do bacówki PTTK w Bartnem. Po zakwaterowaniu się w schronisku idziemy zwiedzać Bartne.
Wieś Bartne położona jest na prawym zboczu szerokiej doliny potoku Bartnianka. Mimo że w ostatnich latach zatraciło wiele ze swojego uroku, jest wciąż najciekawszą wsią w okolicy. Ma bardzo dobrze udokumentowaną historię ostatnich stu lat, stanowi ważny ośrodek kultury łemkowskiej. Bartne słynne było na terenie całej Łemkowszczyzny z kamieniarstwa. Kamieniarstwem zajmowało się tu wielu mężczyzn. W Bartnem zwykło się mówić, że każdy Łemko jest Kamieniarzem. Ponieważ wydobycie i obórka kamienia przekraczały możliwości jednego człowieka, kamieniarze pracowali w spółkach. Przed wojną były trzy spółki wyrabiające żarna i jedna wytwarzająca krzyże. Z wyrobami jeżdżono na targi, do Gorlic, Grybowa, Tarnowa, Nowego Targu, Nowego Sącza, Zakopanego, jak również na południową stronę Karpat. Takich pamiątek po bartniackich kamieniarzach jest w Beskidzie Niskim mnóstwo. A jednym z nich jest niedaleko bacówki w Bartnem, kamienna kapliczka, wysokości ponad dwa metry. Została wykonana z monolitu (jednego bloku kamienia) w 1885 roku. Nieżyjący już dziś mieszkańcy wsi pamiętali, że transport kapliczki odbył się z wielkim trudem, przy pomocy wielu par wołów. Krążąca opowieść mówi, że poprzednia drewniana kapliczka stała w inny miejscu, a gdy zbudowaną nową zapomniano ją poświęcić. Ikona z kapliczki wracała na dawne miejsce, dopóki ksiądz nie poświęcił nowej kapliczki.
W Bartnem znajduje się kilka dobrze zachowanych drewnianych chyż (chaty) z przełomu XIX i XX wieku. Schodząc do centrum wsi napotykamy cerkiew prawosławną, p.w. śś Kosmy i Damiana, zbudowaną w 1930 r. Niedaleko cerkwi stoi pomnik Dymitra Bortnińskiedo (1751-1825), jednego z najwybitniejszych kompozytorów muzyki cerkiewnej. Jego ojciec pochodził z Bartnego, on sam tworzył głównie w Petersburgu.
Znajduje się tu również pamiątkowy krzyż z 1933 r. poświęcony ofiarom Thalerhofu, austriackiego obozu internowania z lat I wojny światowej.
Niedaleko znajduje się druga świątynia, cerkiew greckokatolicka wzniesiona w 1842 r. Obecnie jest to obiekt muzealny. Za cerkwią wznosi się nieduża kamienna budowla, jest nią Spichlerz Plebański.
Na stoku powyżej cerkwi, znajduje się cmentarz z okresu I wojny światowej. Spoczywa na nim 28 Austriaków i 59 Rosjan.
Niżej cmentarz wiejski, a na mim krzyże roboty miejscowych kamieniarzy. Znajduje się tu ciekawy grób właścicielki młyna Walewskiej, z podstawą złożoną z ledwo obrobionych młyńskich kamieni.
2015.08.21