ΤΟΥΡΚΟΣ ΡΩΜΙΑ ΝΑΓΑΠΗΣΕ -ΘΡΑΚΗ- TOURKOS ROMIA NAGAPISE- Thrace- Domna Megga live- Της τάβλας

Καθιστικό τραγούδι Θράκης (Sitting song from Thrace).
Πρώτη εκτέλεση, Χρόνης Αηδονίδης, Θρακιώτικο τραγούδι- Βυζαντινό τροπάρι 1983 Minos EMI-SA.
Ζωντανή ηχογράφηση, Συναυλία Χρόνη Αηδονίδη Κόμαρα Ορεστιάδος,"Ορέστεια 1993" Αρχείο Ροδόπη TV.
ΣΤΙΧΟΙ
Τούρκος*, Ρωμιά* ναγάπησε* (Turk loved Romia *)
και θέλει να την πάρει. (and he wands her)
Ρωμιά ν' από το φόβο της (Romia feeling fear)
κι από την εντροπή της, (and shame )
την Παναγιά παρακαλεί, (prays to Panagia*)
τον Αη- Γιώργη τάζει: (prays to Saint George)
-Ανοίξτε τ' Άγια μάρμαρα, (-Open the Holly marbles)
ανοίξτε νά μπω μέσα, ( and hide me inside)
τάζω οκάδες το κερί,
και λίτρες το λιβάνι,
και με βουβαλοτόμαρα να κουβαλώ το λάδι.( I' ll brink oil for the candles)
Κι ανοίξανε τα μάρμαρα (and they open the marbles)
και κρύφτηκεν η κόρη. (and hide the young girl inside)
*Τούρκος= συνήθως δεν υποδηλώνεται εθνικότητα αλλά θρήσκευμα. Ο Ρωμιός που εξισλαμιζόταν αναγκαστικά ή με δική του θέληση, καθώς και ο οποιασδήποτε εθνικότητας, εθεωρείτο ότι "τούρκεψε".
*Ρωμιά= Rum στα τουρκικά, ο κάτοικος της Ρωμανίας, της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που ονομάστηκε από τους δυτικούς ιστοριογράφους "Βυζάντιο".
*ναγάπησε= παρατηρείται προσθήκη του ν μπροστά από φωνήεντα
*Romia= Greek woman
*Panagia= pano + agia = above all Saint people = Virgin Mary
Η παλαιότερη παραλλαγή:
Ένα παιδί Φραγκόπαιδο, του βασιλιά τ' αγγόνι
μια Ρωμιοπούλα αγάπησε και θέλει να την πάρει.
Πέντε χρόνια την αγαπά και κείνη δεν το ξέρει
κι ύστερα πως κατάλαβε γυρίζει και τον λέει:
-Λιανά κομμάτια γίνομαι, Φράγκον* άντρα δεν παίρνω.
-Και αν σφαγείς κι αν δεν σφαγείς, εμένα νε θα πάρεις.
Και παίρνει η κόρη τα βουνά, δίπλα τα κορφοβούνια,
τον Άη- Γιώργη σταύρωσε και τον παρακαλάει:
-Άγιε μου Γιώργη γλίτω* με τα φράγκικα τα χέρια
να φέρω λίτρα το κηρί και λίτρα το θυμιάμα
και με βουβαλοτόμαρο να κουβαλώ το λάδι.
Και άνοιξε η εκκλησιά και μπήκε η κόρη μέσα.
Να και ο νιός οπού' φθασε και τον παρακαλάει:
-Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου, μεγάλο τ' όνομά σου
αυτή τη νιά οπού 'κρυψες, δώσ' μου, φανέρωσέ μου,
να φέρνω αμάξι μάλαμα, αμάξι το ασήμι,
και με βουβαλοτόμαρα να κουβαλώ το λάδι.
Κι ανοίξανε τα μάρμαρα και φάνηκεν η κόρη.
*Φράγκος= Φραγκιά η Δυτική Ευρώπη, η Γαλλία
*γλίτω με = γλίτωσέ με
Βιβλιογραφία: Αστέριος Γούσιος, "Τα τραγούδια της Πατρίδος μου"
Εκδόσεις Καπάνι, Θεσσαλονίκη 1999
ΣΧΟΛΙΑ
Η διδασκαλία του Χ. Αηδονίδη στις λεπτομέρειες της εκτέλεσης του τραγουδιού είναι εμφανής.
Συμμετέχουν οι μουσικοί:
κλαρίνο: Θοδωρής Γεωργόπουλος, βιολί: Κυριάκος Πετράς, ούτι: Βαγγέλης Δημούδης, γκάιντα, καβάλι: Γιάννης Ντομπρίδης, λαούτο: Θανάσης Μουσμουλίδης, τουμπερλέκι: Γιώργος Παγκοζίδης.
Το ιστορικό υπόβαθρο του τραγουδιού ανάγεται την εποχή της Φραγκοκρατίας και της πρώτης Άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους. Στις 12 Απριλίου 1204 , η άλωση και κατάληψη της Πόλης αποτέλεσε την κορύφωση " αυτής της εγκληματικής και πειρατικής εκστρατείας που λέγεται Δ! Σταυροφορία"*.
Οι βαρβαρότητες των Σταυροφόρων τρομοκράτησαν και σκανδάλισαν τον Ορθόδοξο κόσμο, σε σημείο που αποτυπώθηκαν στη συλλογική μνήμη με την παροιμιώδη φράση:" Καλύτερα τούρκικο φέσι, παρά λατινική τιάρα".
Οι παλαιότερες καταγραφές του δημοτικού τραγουδιού, αναφέρονται σε Φραγκόπουλο, οι μεταγενέστερες σε Τουρκόπουλο. Κοινό μοτίβο, η καταφυγή της Ρωμηάς σε εκκλησάκι όπου ζητά την παρέμβαση του Αη -Γιώργη και της Παναγιάς για να γλιτώσει από τα φράγκικα ή τούρκικα χέρια, αντίστοιχα.
*Ν.H.Bayes "Byzantine Civilization" 1926

[@ΝικηΠαντελακη]

❤❤❤❤