Kenmerkend Aspect 44 - Vormen van verzet tegen West-Europees imperialisme

De grootscheepse expansie van Europese koloniale rijken die omstreeks 1870 begon. Naast de oude koloniale mogendheden als Frankrijk en Engeland wierpen ook België, Duitsland en Italië [en Rusland] zich in de strijd om het verwerven van koloniën. (...) na 1870 werd ook het hele achterland onderworpen en onder het politieke toezicht van het moederland gesteld.
J. VAN DIJK, J. LIMBURG, J VAN DE NIEUWENHUYZEN, Geschiedenis, 20 eeuwen geschiedenis van A tot Z (2002), Het Spectrum, 304
In deze periode [1870-1914] versnelde het tempo van de Europese expansie dramatisch. Vrijwel geheel Afrika en Oceanië en grote delen van Azië werden onder Europees bestuur gebracht. (...) in 1914 was nog slechts vijftien procent van de aarde nooit in Europees bezit geweest
P.A.J. CALJÉ, J.C. DEN HOLLANDER, de nieuwste geschiedenis 1870-heden (2009), Het Spectrum, 163.
TRADITIONEEL VERZET
Verzet tegen de Europeanen was er natuurlijk al vanaf het begin van de Europese expansie geweest, maar het traditionele verzet richtte zich meestal tegen de directe aantasting van bepaalde culturele, economische of politieke belangen en stond onder leiding van traditionele leiders.
‘NIEUW’ VERZET
Het nieuwe nationalistische verzet werd gekenmerkt door het gevoel door de Europese bezetting gekrenkt te zijn in de nationale waardigheid en streefde ernaar de positie van de inheemse bevolking onder de Europese heerschappij te verbeteren en later -in het Interbellum - onafhankelijkheid te realiseren. Dit verzet werd gedragen door de nieuwe elite die de Europeanen gecreëerd hadden.
P.A.J. CALJÉ, J.C. DEN HOLLANDER, de nieuwste geschiedenis 1870-heden (2009), Het Spectrum, 185.
De Eerste Wereldoorlog was op dat moment in volle gang en ook veel Indiërs vochten mee aan de zijde van de Britten. Velen hoopten dat ze hiervoor beloond zouden worden met enige mate van zelfbestuur. De Indiërs kwamen echter bedrogen uit. Na de oorlog namen de Britten zelfs de zogenaamde Rowlatt Wet aan die het mogelijk maakte om Indiërs vanwege politieke activiteiten zonder proces gevangen te zetten. Zelfbestuur leek verder weg dan ooit.
historiek.net/mahatma-gandhi-...
Bovendien had het verloop van de Tweede Wereldoorlog in Europa en Azië het gezag en de macht van de koloniale mogendheden ernstig ondermijnd. De traditionele machtsverhoudingen hadden vanzelfsprekendheid verloren. De dynamiek van het onafhankelijksstreven in de koloniën en de groeiende politieke weerzin tegen het kolonialisme in de moederlanden maakten uiteindelijk een einde aan de geschiedenis van de grote Europese rijken. Voortzetting van koloniaal bestuur bleek echter steeds moeilijker te rechtvaardigen. De ideologie van de koloniale overheersing was uitgeput geraakt. Traditionele argumenten als de verbreding van beschaving of geloof overtuigden niet meer.
L.H.M WESSELS, Nationalisme, naties en staten Europa vanaf circa 1800 tot heden (Nijmegen 2012), p. 609-610.