„Kolekcjonerstwo Potockich“: obraz „Zwiastowanie Najświętszej Maryi Pannie” (napisy, PJM)

„Zwiastowanie Najświętszej Maryi Pannie” wraz z bliźniaczym „Narodzeniem Chrystusa” ujmują prostotą i szczerością ujęcia tematu. Służy temu ograniczenie liczby postaci i skromność otoczenia. Maryja odziana w czerwoną suknię i narzucony na ramiona granatowy płaszcz klęczy na klęczniku pośrodku posadzki z kamiennych tafli ułożonych w szachownicę. Wyczekujące spojrzenie kieruje ku wyłaniającemu się spośród chmur archaniołowi Gabrielowi, który lewą ręką czyni gest pozdrowienia, a w prawej dzierży symbol czystości - lilię. Cud Wcielenia dokonuje się w obecności Ducha Świętego przedstawionego pod postacią gołębicy. Świadkami zdarzenia są uskrzydlone płótna.
W budowaniu nastroju sceny duża rola przypada niecodziennemu podłożu malowidła - kamieniowi. Naturalna kolorystyka i bogate użyłowanie agatu wpływają na kompozycję - diagonalne linie oddzielają strefę ziemską od niebiańskiej, a Gabriel pozdrawia Maryję dłonią lewą, choć zazwyczaj gest ten przynależy prawicy.
Malowanie na kamieniu nie tylko miało walor estetyczny, ale jest też głęboko zakorzenione w teorii sztuki. Tradycja wywodzi się z debat tzw. paragone - szczególnie rozpowszechnionych w renesansie, a sięgających antyku, na których w tonie polemicznym porównano sztuki w celu wyodrębnienia tej nadrzędnej. Wybór kamienia jako doskonałego nośnika warstwy malarskiej nawiązywać może do sporu między malarstwem a rzeźbą, a w szczególności do argumentu o większej trwałości wytworów tej ostatniej. Choć teoretycy poddawali go w wątpliwość, jako odnoszący się jedynie do trwałości akcydentalnej, nie istotnej, praktycy nie omieszkali podjąć prób zaanektowania tworzywa uznawanego za doskonałe do swej twórczości. Osiągano w tej sposób spektakularną żywość i trwałość kolorów, które nie ciemniały z biegiem lat (w przeciwieństwie do tych kładzionych na płótnie).
Na szczególną urodę obrazów na kamieniu nie pozostał obojętny Stanisław Kostka Potocki, który przed rokiem 1798 nabył do swej kolekcji dwa olejne obrazy na trawertynie: Ucieczkę do Egiptu i Ostatnią Wieczerzę.
___________________________________________________________________
Tekst: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Tłumaczenie: Dostępni.eu - Bernard Kinov
Napisy: Dostępni.eu - Karolina Szeląg
Zdjęcie: Archiwum Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
___________________________________________________________________
Tłumaczenie powstało w ramach projektu „Usunięcie barier komunikacyjnych na wystawie Kolekcjonerstwo Potockich celem poprawy dostępności w obszarze rozumienia i czucia” jest finansowany ze środków Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (POWER) 2014-2020 Działanie 4.3 Współpraca ponadnarodowa, realizowanego przez PFRON - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w partnerstwie z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Fundacją Kultury bez Barier, IfBK - Institut für Bildung und Kultur.