Muskarinik Reseptör Alt Tipleri

Asetilkolin’in muskarinik reseptörleri her biri farklı bir gen tarafından kodlanan 5 alt tipe sahiptir. Prof. Dr. Kemal BUHARALIOĞLU, bu derste muskarinik reseptör alt tiplerinin organlardaki dağılımını, aracılık ettikleri işlevleri ve ligantlarını açıklıyor. Bu derste değinilen noktalar ve genel ilkeler şunlardır:
1. Birbirlerinden yapısal, işlevsel ve farmakolojik olarak farklı muskarinik reseptör alt tipleri (M1-M5) G-protein-kenetli reseptörlerdir.
2. Bazı organlarda belirli muskarinik reseptör alt tipleri daha baskındır: M1 midenin paryetal hücrelerinde; M2 kalpte; M3 mesanenin detrusor kasında baskın olarak bulunur.
3. M1 alt tipi eski bir ilaç olan pirenzepin ile bloke edilir. H2 reseptör blokörleri ve proton pompası inhibitörleri gibi daha etkili ilaçların çıkması ile birlikte pirenzepin ülser tedavisinde önemini yitirmiştir.
4. Başlıca atriyumlarda bulunan M2 alt tipinin uyarılması kalp hızında ve kalbin kasılma gücünde azalmaya neden olur. Kalp krizi ağrısına eşlik eden vazovagal atak (vagus sinirinden aşırı asetilkolin salıverilmesi) sırasında kalp debisi bu nedenle azalabilir. Bu klinik durumda seçici olmayan muskarinik blokör atropin kullanılır.
5. M3 reseptör alt tipinin dağılımı daha geniştir:
a) Tükürük bezleri: Sialagog etkili sevimelin M3 reseptörlerini seçici bir şekilde uyarır ve Sjögren sendromunda tükürük ve gözyaşı bezi salgılarını artırmak için kullanılır.
b) Hava yolu düz kas ve epitel hücreleri: Kolinomimetik ilaçlar M3 reseptörleri aracılığıyla bronşiyal düz kaslarda kasılmaya ve akciğer epitel hücrelerinden mukus salgılanmasına neden olarak astım belirtilerini kötüleştirirler.
c) Mesane: M3 reseptörlerinin uyarılması mesanenin detrusor kasının kasılmasına neden olarak idrar kesesini boşaltır; idrara çıkmayı teşvik edebilir. Muskarinik antagonistler ise idrar kesesi boşalmasını önler (üriner retansiyonu). Darifenasin ve solifenasin gibi antimuskarinikler ise bir yandan mesane kapasitesini arttırırken diğer yandan mesane kasılmalarının sıklığını da azaltırlar.
d) Endotel hücreleri: Endotel hücrelerinde bulunan M3 reseptörlerinin aktivasyonu nitrik oksit NO salıverilmesine neden olarak damar düz kaslarını gevşetir. Kardiyak iskemi veya akut hipertansiyon tedavisinde NO üreterek etki gösteren organik nitratlar kullanılır.
6. İlaç piyasasında seçici muskarinik agonist ilaçlardan daha çok seçici muskarinik antagonist ilaçlar bulunur. Bu durumun nedeni muskarinik reseptör alt tipleri arasında agonist bağlama bölgesinin yüksek oranda benzerlik göstermesidir.

[@ilknurnur219]

Katarakt için neden göz damlası üzerine çalışmıyorsunuz ameliyatların ve merceklerin yüzde 99 unda şikayet var memnuniyet yok denecek az