Υπάρχει το Κακό; Απαντούν Νεοπυθαγόρειοι, Γνωστικοί, Φίλων ο Αλεξανδρεύς και Νεοπλατωνικοί Φιλόσοφοι

Κύκλος μαθημάτων με τίτλο: «Υπάρχει το Κακό; Φιλοσοφική Προσέγγιση» (Χειμερινό εξάμηνο 2022-2023 της Εταιρείας των Φίλων του Λαού/Λαϊκού Παν/μίου).
Τίτλος 4ου μαθήματος: «Υπάρχει το Κακό; Απαντούν οι Νεοπυθαγόρειοι, οι Γνωστικοί, ο Φίλων ο Αλεξανδρεύς και οι Νεοπλατωνικοί Φιλόσοφοι» το οποίο παραδόθηκε την 13η Δεκεμβρίου 2022.
Εισηγήτρια: ΑΝΝΑ Χ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Παν/μίου της Σορβόννης (Paris V - René Descartes).
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 4ου μαθήματος
Ο Nεοπυθαγορισμός πραγματοποίησε για πρώτη φορά, πριν από την πρώϊμη χριστιανική φιλοσοφία, την ρήξη στην ενότητα του Όντος που πρέσβευε το σύνολο των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και την συνακόλουθη αντίθεση στο εσωτερικό του, μεταξύ δύο αρχών: της αρχής του καλού και της αρχής του κακού. Επιπλέον, οι Nεοπυθαγόρειοι προσδίδουν για πρώτη φορά στο κακό θετικό πρόσημο, το θεωρούν δηλαδή ως μια από τις δύο αρχές που κυβερνούν τον κόσμο, εφόσον θεωρούν ότι ο κόσμος διέπεται από δύο αρχές, την «μορφήν» και την «ύλην», δηλαδή το καλό και το κακό, που με την σειρά τους προέρχονται από μια ύψιστη αρχή, το θεϊκό «Εν». Οι Nεοπυθαγόρειοι πρεσβεύουν ότι ο ύψιστος Θεός χρησιμοποιεί για την δημιουργία του κόσμου μια δεύτερη, δημιουργική θεότητα. Αυτή επιβάλλει την μορφή στην ύλη, δηλαδή την αρχή του καλού στην αρχή του κακού. Tο πρόβλημα της παρουσίας του κακού στον κόσμο, τίθεται με τρόπο ακραίο από τους Γνωστικούς, οι οποίοι, για πρώτη φορά, έδωσαν υπόσταση στο κακό και πρέσβευαν ότι κόσμος είναι δημιούργημα μιας κακής αρχής που επαναστάτησε ενάντια στην θεότητα και πραγματώνει τα σχέδιά της στην ύλη, την οποία κυβερνά μέσω των δαιμόνων, των διαβολικών του δημιουργημάτων.
Ο Φίλων ήταν ο μοναδικός Ελληνοϊουδαίος φιλόσοφος των αρχών του 1ου αιώνα μ. Χ. και η φιλοσοφία του επηρέασε βαθιά τους πρώτους χριστιανούς συγγραφείς. Ο Φίλων οικειοποιείται πολλά θέματα τόσο της πλατωνικής όσο και της στωϊκής φιλοσοφίας. Σύμφωνα με τον Φίλωνα ο Θεός είναι το «Εν» ή «Ταγαθόν» και είναι απολύτως υπερβατικός σε σχέση με τον κόσμο. Ο Φίλων αντιλαμβάνεται τον κόσμο, όχι όπως οι Γνωστικοί, που θεωρούσαν αυτόν τον κόσμο ως δημιούργημα μιας κακής αρχής, αλλά όπως οι Στωϊκοί φιλόσοφοι, δηλαδή ως έναν έλλογο κόσμο που διέπεται από την θεία πρόνοια, εφόσον αυτός ο κόσμος είναι δημιουργημένος από τον πρωτότοκο Θεό, τον «Λόγο», πριν από την δημιουργία. Ο Φίλων προβαίνει για πρώτη φορά, στην προσωποποίηση των δύο, έως τότε, απρόσωπων αρχών, δηλαδή της αρχής του υπερβατικού «Εν» ή του «Ταγαθόν», που ενσαρκώνεται στο πρόσωπο ενός υπερβατικού Πατρός και του «Λόγου», που ενσαρκώνεται για πρώτη φορά σε έναν δεύτερο και πρωτότοκο Θεό που δημιουργεί τον κόσμο. Τέλος, ο Φίλων, για πρώτη φορά, συλλαμβάνει και διατυπώνει την έννοια ενός «άρρητου Θεού», σύλληψη που θα αποτελέσει την βάση πάνω στην οποία θα συγκροτηθεί, αργότερα, η λεγόμενη «αποφατική» χριστιανική θεολογία.
Οι Νεοπλατωνικοί φιλόσοφοι διαφοροποιούνται από την στείρα ηθικολογία των Στωϊκών φιλοσόφων και θα δώσουν μία νέα πνοή στην ελληνική φιλοσοφία, με την καθιέρωση της μεθόδου του Σχολιασμού των Πλατωνικών κειμένων, την οποία εφάρμοζαν κατά την διάρκεια της διδασκαλίας τους. Ο νεοπλατωνισμός είναι, όπως άλλωστε και η φιλοσοφία του Πλάτωνος, μια αισιόδοξη φιλοσοφία, εφόσον πρεσβεύει την ανυπαρξία του κακού στον κόσμο, στο μέτρο που όλα εκπορεύονται από το υπερούσιο «Εν», που είναι αγαθό. Έτσι, σύμφωνα με τους Νεοπλατωνικούς φιλοσόφους το κακό δεν είναι αυθύπαρκτο, αλλά αποτελεί «στέρηση» του Αγαθού, ανυπαρξία και όχι, όπως πρέσβευαν οι Γνωστικοί, θετική παρουσία και ενεργητική αρχή. Η νεοπλατωνική αισιοδοξία στηρίζεται, λοιπόν, σε μία εξολοκλήρου φιλοσοφική άρνηση της ύπαρξης του κακού, ενώ αντίθετα, η απαισιοδοξία των Γνωστικών προερχόταν από την αποδοχή της απόλυτης παρουσίας του κακού στον κόσμο.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ
drive.google.c...