ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ • 1ο μάθημα • Πλάτωνος Ἀλκιβιάδης Α΄

Κύκλος μαθημάτων με τίτλο: «Πλατωνικοί διάλογοι: Φιλοσοφικές προσεγγίσεις των πρωτοτύπων κειμένων» (Εαρινό εξάμηνο 2020-2021 της Εταιρείας των Φίλων του Λαού/Λαϊκού Παν/μίου).
Τίτλος 1ου μαθήματος: «Ο θαυμασμός ως αρχή φιλοσοφίας» το οποίο παραδόθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021.
Εισηγήτρια: ΑΝΝΑ Χ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Παν/μίου της Σορβόννης (Paris V - René Descartes).
Η απόδοσις των χωρίων από τα αρχαία ελληνικά στα νέα ελληνικά έγινε από την εισηγήτρια με βάση το αρχαίο κείμενο των εκδόσεων Κάκτος.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 1ου μαθήματος
Ο θαυμασμός ως αρχή φιλοσοφίας, ήταν η αιτία για την οποία επιλέχθηκε ο διάλογος του Πλάτωνος με τίτλο: «Ἀλκιβιάδης Α´ ἢ περὶ ἀνθρώπου φύσεως».
Στον διάλογο αυτό ο Σωκράτης προσκαλεί τον Αλκιβιάδη να επιστρέψει στον εαυτό του και να αναλογισθεί την αιτία για την οποία τον θαυμάζει. Υπό αυτό το πρίσμα έγινε η επιλογή των χωρίων του έργου καθώς και η παρουσίασή τους σε τρεις διακριτές φάσεις.
Στην πρώτη φάση, ο Σωκράτης, μέσω ενός φαινομενικού επαίνου του σωματικού κάλλους καθώς και της ισχύος του Αλκιβιάδου, ασκεί κριτική στην άμετρη φιλοδοξία και αλαζονεία του τελευταίου και τον παρακινεί να επιστρέψει στον εαυτό του και να αναλογιστεί ποια είναι η αληθινή φύση του ανθρώπου.
Σε μια δεύτερη φάση, ο Σωκράτης αναδεικνύει αυτήν την αληθινή φύση του ανθρώπου, που δεν είναι ούτε το σώμα του ούτε το σώμα μαζί με την ψυχή· ο αληθινός άνθρωπος είναι η ανθρώπινη ψυχή, η οποία χρησιμοποιεί το σώμα ως όργανο. Με αυτήν την έννοια, ο Σωκράτης υπογραμμίζει την ανωτερότητα της ψυχής, η οποία κυβερνά και κατευθύνει το σώμα.
Τέλος, σε μια τρίτη φάση, ο Σωκράτης αναλύει διεξοδικά την αιτία για την οποία ο Αλκιβιάδης τον θαυμάζει: ο Σωκράτης, μολονότι επί μακρό χρονικό διάστημα δεν συναναστράφηκε τον Αλκιβιάδη, ωστόσο παρέμεινε δίπλα του έως ότου έρθει η κατάλληλη στιγμή για να του μιλήσει. Αυτό συνέβη, επειδή ακριβώς ο Σωκράτης, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους «εραστές» του Αλκιβιάδου, δεν ενδιαφερόταν για το πρόσκαιρο κάλλος του σώματος του μαθητού του, αλλά για το εσωτερικό κάλλος της ψυχής του.
Ο διάλογος κορυφώνεται με την ανάλυση του Δελφικού επιγράμματος «Γνῶθι σαὐτὸν», μέσω του οποίου ο Σωκράτης προσκαλεί τον Αλκιβιάδη να ομοιωθεί, μέσω του κατοπτρισμού του στην κόρη των οφθαλμών και στο ενάρετο μέρος της ψυχής του δασκάλου του, προκειμένου να αναγνωρίσει το θείο μέρος του εαυτού του και, περαιτέρω, να ομοιωθεί με τον θεό, προκειμένου η ψυχή του να ανυψωθεί στον θείο κόσμο των Ιδεών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Πηγές
Ἀθήναιος, Δειπνοσοφιστῶν ΙΒ´, 48-49.
Αἰλιανός, Ποικίλη ἱστορία Γ΄, 28.
Αἰλιανός, Ποικίλη ἱστορία ΙΑ΄, 12.
Πλούταρχος, «’Αλκιβιάδης», Βίοι Παράλληλοι.
Πρόκλου, Εἰς τὸν Πλάτωνος Πρῶτον Ἀλκιβιάδην, (Α΄ Μέρος: 1-140).
Πρόκλου, Εἰς τὸν Πλάτωνος Πρῶτον Ἀλκιβιάδην, (Β΄ Μέρος: 140 [συν.]-339).
Δευτερογενής Βιβλιογραφία (ελληνόγλωσση και ξενόγλωσση)
ANNAS, Julia (1985), «Self-knowledge in Early Plato», In Platonic Investigations, Catholic University of America, coll. Studies in philosophy and the history of philosophy, vol.13, Washington, pp.lll-138.
BRUNSCHWIG, Jacques (1996), «La déconstruction du «Connais-toi toi-même» dans ['Alcibiade Majeur», In Recherche sur la philosophie du langage, pp. 61-84.
GILL, Christopher (2007), «L'âme, l'homme et la connaissance de soi dans l’Alcibiade de Platon», In Etudes Platoniciennes, 4, pp. 153-162.
RΟΜΙLLY, Jacqueline de (2007), Αλκιβιάδης ή οι κίνδυνοι της φιλοδοξίας, Αθήνα.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ
drive.google.c...