ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΛΑΜΑΣ, ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ, 21Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ, Οἱ Χαλασοχώρηδες (1892), Α' μέρος

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ « ΧΑΛΑΣΟΧΩΡΗΔΕΣ».
Τὸ γλωσσάριο τῶν ἰδιωματικῶν λέξεων και φράσεων ποὺ ἀναφέρονται στοὺς «Χαλασοχώρηδες» προέρχεται ἀπὸ τὴν κριτικὴ καὶ φιλολογικὴ ἔκδοση τῶν ἁπάντων τοῦ Παπαδιαμάντη ἀπὸ τὸν Ν.Δ.Τριανταφυλλόπουλο (ἐκδόσεις «Δόμος»).
- Νὰ τὸ κάμῃ φόρα : νὰ κερνάει ἐλεύθερα ὅλον τὸν κόσμο
- Τραμποῦκος : φιλοδώρημα, ἰδιαίτερα σὲ ἐκλογέα ἢ κομματάρχη
- (μὲ τὰ μοῦτρα) στὴ λαδιά : στὸ ψητό
- Μούχτι : τὰ πολλὰ χρήματα
- Κοντραμπάντους : λαθρεμπόρους
- Μπουλούκια : κοπριὰ γουρουνιῶν, κοπριὰ στάβλου, σκουπίδια.
- (στὴν παρακατινὴ) σκάλα : κοινωνικὴ τάξη
- Κουρμπάνι (γίνομαι) : θυσιάζομαι
- Παρασούβλι : ἄσπρο πανὶ δεμένο στὸ ἄκρο τοῦ γάντζου τοῦ καλαμιοῦ, ποὺ το χρησιμοποιοῦν ὡς παραπλανητικὸ δόλωμα γιὰ νὰ βγαίνει τὸ χταπόδι ἔξω ἀπὸ τὸ θαλάμι του
- Ψυχαράκι : ἀθῶος, ἀπονήρευτος
- Φυσάω (ἐφυσοῦσε) : ἔχω λεφτά, εἶμαι πλούσιος
- Σμιγούς (ψήφους) : μεικτοὺς ψήφους, μὲ «ναὶ» καὶ «ὄχι»
- Γαλιός : γαλέος, σκυλόψαρο
- Ἀ-ρόδο : στὰ ἀνοιχτά
- Ἀ-πρόντο : ἕτοιμοι
- Γιοῦλος : τὸ ψάρι γῦλος
- Παλιοκαϊάσσα : παλιοκάικο. Μεταφορικά, τὸ χούφταλο
- Κουριόζος : περίεργος
ΠΕΡΙ ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΝ
Μέρος καίριο καὶ ἀποφασιστικῆς σημασίας τῆς δουλειᾶς μου ὡς δασκάλου εἶναι ἡ Ἀνάγνωση τῶν λογοτεχνικῶν κειμένων. (…).
Ὁλόκληρο τὸ κείμενο βρίσκεται ἐδῶ :
drive.google.c...
Ἡ γιαγιά μου ἡ Μαρία ἦταν ἕνας ἡμιεγγράμματος ἄνθρωπος, πού, ὅταν ἦταν μικρὸ κοριτσάκι, ἔμαθε νὰ διαβάζει μόνη της στὰ κρυφά, ἀφοῦ τῆς ἀπαγόρευαν στὸ φτωχόσπιτό της στὴν Βράχα τῆς Εὐρυτανίας ν᾿ ἀνάβει τὸ λυχνάρι, γιὰ νὰ μὴν ξοδεύει λάδι. Ὡστόσο, ἦταν μία γλαφυρότατη ἀναγνώστρια μὲ τὰ χίλια της κομπιάσματα, τὶς τόσες ἐπαναλήψεις τῶν λέξεων καὶ τὰ ἱερά της συλλαβίσματα γιὰ νὰ σιγουρευτεῖ πὼς διαβάζει τὴν σωστὴ λέξη. Εἶχε στὴν φωνή της ΤΟΝΟ, ΨΥΧΗ καὶ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ, ἀφοῦ, πολλὲς φορές, διέκοπτε τὴν ἀνάγνωση γιὰ νὰ σχολιάσει τὰ λεγόμενα μὲ τὸν παροιμιώδη της τρόπο!
-Ἄχ, προκόπα ἀλεποῦ, πόσο θὰ ξεγελᾶς τὸν κόσμο ; - π.χ., διαβάζοντάς μας (ἐμοῦ καὶ τοῦ ἀδελφοῦ μου) τοὺς Μύθους τοῦ Αἰσώπου.
Τὸ ἴδιο ἔκαμε διαβάζοντας ἀργότερα τὴν βιογραφία τοῦ Μακρυγιάννη: -Καημένε Γιάννη !... Ποιός σὲ ἄκουσε ποτές ;
Μὲ τὸν ἴδιο καημὸ ἀπευθυνόταν στὴν ψυχὴ τοῦ Ξυλούρη, ὅταν ἄκουγε ἕνα τραγούδι του:
-Ἄχ, καημένε Νῖκο, λεβέντη μου !...
Μὲ ὅλα τοῦτα δὲν μᾶς ἐμύησε ἁπλῶς στὴν ΑΚΡΟΑΣΗ τῆς ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ, (ποὺ μὲ αὐτὰ τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ λόγου της τὴν ἔκαμε ΑΦΗΓΗΣΗ) ἀλλὰ μᾶς μετέδωσε τὸ ΜΑΓΙΚΟ ΤΗΣ ΜΥΣΤΗΡΙΟ.
Ἡ φωτογραφία της ποὺ ἐπέλεξα νὰ συνοδεύσει τὸ ἀριστούργημα τοῦ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ ποὺ διαβάζω ἐδῶ, εἶναι ἀπὸ τὴν σειρὰ τῶν πορτραίτων ποὺ τῆς ἔκανα ἕνα μεσημέρι τοῦ Μαγιοῦ τοῦ 2004 (93 χρονῶν τότε), ὅταν τὴν τσίγκλισα (δὲν ἤθελε καὶ πολύ) νὰ μοῦ ἀφηγηθεῖ τὰ περασμένα, τὴν ἱστορία τῆς οἰκογένειας καὶ τοῦ σογιοῦ.
Νομίζω πώς, τόσο τὸ πάθος τῆς φλεγόμενης κι ὁλοζώντανης ψυχῆς της, ὅσο καὶ τὸ ΑΤΟΦΙΟ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟ ΤΗΣ ΤΑΛΑΝΤΟ, ΤΟ ΨΥΧΙΚΟ ΤΗΣ Ε Ι Ν Α Ι ποὺ ἔμεινε ἄσβηστο μέχρι τὴν τελευταία της πνοή, ἀπαθανατίστηκαν σ᾿ αὐτά τὰ πορτραῖτα. Κι εἶν᾿ αὐτὰ τὰ πορτραῖτα ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΕΓΟΝΗΣ ΚΑΙ ΣΦΡΑΓΙΣΜΕΝΗΣ στὸ εἶναι μου Οὐσίας της.
Αὐτὰ μοῦ ὑπέδειξαν καὶ τὸν τίτλο τοῦ συνόλου τους : « ΙΣΤΟΡΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΖΩΗ ».
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ : 1. Ἐνῷ ἔχω τὰ πνευματικὰ δικαιώματα τῆς ἠχογραφημένης ἀνάγνωσης, τὰ πνευματικὰ δικαιώματα τοῦ διηγήματος προφανῶς καὶ δὲν μοῦ ἀνήκουν.
2. Δηλώνω πὼς σὲ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ἡ παροῦσα ἠχογράφηση δὲν ἀποσκοπεῖ σὲ οἰκονομικὴ ἐκμετάλλευση (μὲ τὶς συνήθεις διαδικτυακὲς πρακτικὲς ποὺ ἐκπληρώνουν μία Χυδαία μόδα), καὶ ΜΟΝΟ της κίνητρο εἶναι ἡ ἄδολη λατρεία μου πρὸς τὴν ΜΕΓΑΛΟΣΥΝΗ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ αὐτοῦ ἔργου τῆς Τέχνης τοῦ Λόγου.