De bevrijding van Nederland 1944-1945 - animatie op de kaart - complete versie

Op 12 september 1944 begon de bevrijding van Nederland. Zuid-Limburg had de primeur. Maastricht was de eerste provinciehoofdstad die in geallieerde handen viel. Ook elders overschreden de bevrijders de Nederlandse grens. In het kader van operatie Market Garden begon het 30ste Britse Legerkorps op 17 september zijn opmars in noordelijke richting. Het doel was om via Eindhoven en Nijmegen naar Arnhem op te rukken. Om deze snelle doorstoot over onder meer de Maas, de Waal en de Neder-Rijn mogelijk te maken, moesten drie luchtlandingsdivisies een groot aantal bruggen veroveren. Een dag eerder, op 16 september, was de 1ste Poolse Pantserdivisie Oost-Zeeuws-Vlaanderen binnengetrokken. De bevrijding van dat deel van Nederland nam ongeveer een week in beslag.
Na het mislukken van operatie Market Garden breidden de Geallieerden de corridor stap voor stap in zowel oostelijke als westelijke richting verder uit. Vooral bij Overloon werd dagenlang zwaar gevochten. Het Canadese leger maakte een begin met de verovering van de monding van de Schelde met als doel het in gebruik nemen van de haven van Antwerpen. West-Zeeuws-Vlaanderen leed zwaar onder het oorlogsgeweld. Zo ook Walcheren. Om de Duitse verdediging van dit eiland te verzwakken, bombardeerde de Royal Air Force op vier plaatsen de dijken, waardoor vrijwel het gehele eiland onder water kwam te staan.
Begin november 1944 maakten de geallieerden zich meester van Walcheren, wat betekende dat zij nu de gehele Scheldemonding in handen hadden en bevoorrading via Antwerpen (vanaf 28 november) mogelijk werd. Tegelijkertijd stootten zij in West-Brabant door tot aan de Maas en de Moerdijk. Daarna konden zij het zwaartepunt weer meer naar het oosten verleggen. Begin december was heel Nederland beneden de Maas bevrijd. Vervolgens raakte de geallieerde opmars wat in het slop. Om een offensief in noordelijke richting onmogelijk te maken, zetten de Duitsers de Betuwe onder water. Op 16 december lanceerde de Wehrmacht in de Ardennen een groot tegenoffensief. De geallieerden waren voorlopig in de verdediging gedrongen. Noord-Nederland ging een barre winter tegemoet.
Op 8 februari 1945 ging operatie Veritbale van start, gericht tegen het Rijnland. De Britten en Canadezen trokken nu massaal Duitsland binnen. Het front kwam weer in beweging, maar de Duitsers boden nog steeds fel tegenstand. Twee weken later lanceerden de Amerikanen operatie Grenade, bedoeld om het Rijnland vanuit het zuiden te veroveren. Als gevolg van deze geallieerde tangbeweging werd in februari en begin maart ook een groot deel van de provincie Limburg ten oosten van de Maas bevrijd. Het waren vooral Schotse eenheden die plaatsen als Gennep en Afferden op de Duitsers veroverden. Op 1 maart wisten de Amerikanen door te dringen tot in Roermond en Venlo. Heel Nederland ten zuiden van de grote rivieren was nu in geallieerde handen. Maar het noorden, waar een groot tekort aan voedsel heerste, snakte nog steeds naar het einde van de bezetting.
Vanaf eind maart begon de bevrijding van Nederland ten noorden van de grote rivieren. De geallieerden staken in Duitsland de Rijn over. Het Eerste Canadese Leger trok vervolgens in westelijke richting en keerde ter hoogte van de Achterhoek terug op Nederlands grondgebied. De militaire operaties kwamen nu in een stroomversnelling. De Duitse tegenstand was minder hardnekkig dan voorheen. In snel tempo werden dorpen en steden bevrijd door de voorhoedes van een groot aantal divisies: Canadezen, Britten en Polen. De snelle opmars naar het noorden werd ondersteund door een kleine luchtlandingsoperatie van vooral Franse para’s. Medio april waren alleen de zogeheten Vesting Holland en een gebied rond Delfzijl nog in Duitse handen. De bezetters schuwden tot op het laatst drastische maatregelen niet: op 17 april zetten zij de Wieringermeer volledig onder water.
Medio april 1945 was een groot deel van Nederland, waaronder de gehele Randstad, nog altijd niet bevrijd. In het noorden van het land boden Duitse eenheden her en der nog fel tegenstand. Na dagenlange straatgevechten viel op 16 april de stad Groningen in geallieerde handen. Terwijl de rest van de provincie nu snel werd gezuiverd, hielden de Duitsers nog wel enige tijd stand in een klein gebied aan de Eems met Delfzijl als middelpunt. Pas op 2 mei hadden de Canadezen ook dat weerstandsnest volledig opgeruimd. Nadat de geallieerden eerder al begonnen waren voedseldroppings boven West-Nederland uit te voeren, gaf de Duitse troepenmacht in dit gebied zich op 5 mei gewonnen. Een dag later werd in Wageningen de capitulatie formeel bezegeld. Weer een dag later trokken de geallieerden West-Nederland binnen, waar zij door uitzinnige menigten werden begroet. Nederland was vrij, zij het dat de Waddeneilanden nog even moesten wachten voordat de mensen daar de eerste Britten en Canadezen konden verwelkomen.

[@joanneaugust1489]

Thank you so much for this! This map makes it much easier to grasp how exactly the country was freed than written sources.

[@nederlandsinstituutvoormil6616]

De animatie is bedoeld als een kort en globaal overzicht van de bevrijding van Nederland. Kies bij afspelen voor HD-kwaliteit. Er zijn diverse bronnen gebruikt voor deze animatie, met als belangrijkste het boek 'De bevrijding van Nederland 1944-1945. Oorlog op de flank', onder redactie van Christ Klep en Ben Schoenmaker (medewerker van het NIMH). Voor data van bevrijding van plaatsen is ook gebruikgemaakt van de 'Verslagen van burgemeesters van Nederlandse gemeenten' en ook van de NIMH-collectie '447: de bevrijding van Nederland', met onder andere Duitse kaarten over het front in Nederland in 1944/1945.

[@1697kt16]

Bijzonder dat Waddeneilanden tot half juni onder Duits bestuur viel, bevrijding voor heel NL is pas in juni.!

[@eentoffenaam]

Het zou misschien wel een goed idee zijn om de verschillende nationaliteiten van onze bevrijders op zo’n zelfde kaart in beeld te brengen. Welke delen van Nederland zijn bevrijd door Engelsen, welke door Amerikanen of Canadezen of Polen. Of misschien nog wel andere nationaliteiten?
Veel werk, maar best interessant denk ik.

[@davidpostma9862]

Wel gedaan

[@-mappernl-5423]

Goed gedaan!

[@NTac_Tic]

ooh de Geallieerden zaten vast onder de Waal in 1944. Koste veel tijd om dat te ontdekken...

[@angeloschellens]

Like als meneer van Roekel je lastigvalt met dit filmpje bekijken
JK het is best interessant

[@Tim_Buruma]

Evertjan van Roekel?

[@robinvivalavida]

konden we arnhem zuid maar weer onder water zetten

[@weggebruiker]

1:41 hacker joined the chat