"100 оба, Қыз бейіті қорымы" ескерткішінің ашылу салтанаты

ҚУДАЙНАЗАР батыр ескерткші
Ясын ҚАЛИӘКБАРҰЛЫ
Қазақстан республикасы жетісу әкімшілік және мәдениет мекемесінің жетекшілігімен зертеу, тексеру арқылы рухани жаңғыру нәтижесі тиянақ тауып 2023-18-қазан Құдайназар батыр қызылжар шайқасы өз мәресіне жетіп еңселі ескерткіші Матай алатау(әзіргі жуңғар) бөктері ойжайлаудың қызылжар асуында бой көтерді.
17- ғасырдың басынан басталған қазақ даласына болған жоңғар шапқыншыларының салған қанды қырғыны қаншама, қазақ даласында ғасрға жалғасқан жүгі түиеден түсбей қазаны теңнен шешілмей табанын жерге тіигізбеи әлекке салғаны бар, алайда әр жерде болған сан реткі күрделі күрестердің бірегейі Орбұлақ шайқасы болса содан кеиінгі үлкен оқиғалы шайқас 1698- жылдары болған Қазақ даласының шығыс қақбасында отырған Қазіргі Жетісу обылысының Найман Матай Аталық елінің ауылын жоңғарлардың қырғындауы еді. айтылып отрған осы Қызылжар шайқасы барсында Құдайназар батыр мен оның 18 жастағы батыр қызы Гүлайым, тағы 98 сарбазы Қызылжар асуында Жоңғар шапқыншылары жағынан мерт болды. бұл тәрихтан бері 100 оба қызбейті қорым атанып, аңыз-әңгіме, жыр-дастандар арқылы ел арасында ауызадан-ауызға тараған,
Бұл тақырыптың сырын ашу үшін көптеген тәрихшылар мен зерттеуші әрі әуесқоилар мен еліктеушілер жағынан көп қозғалстар болған. Өте-мөте 2015-жылдан бері қызықты тақырыпқа айланған, алайда
Қажет Анасұлы,
Имаш Әбдірақманұлы,
Ясын Қалиәкбарұлы,
Жанболат мағаз ұлы қатарлы азаматтардың ішкерлей зеттеуі арқылы көптің талқысына берілген,
бірақ бұл тақырыптың барсы мен уақиғасы, уақыты үйлесім тапсада орын мәселесі көптеген сурақтарға ұшырады,
басым орындамыз деп жүрген зертеушілер тақырыптың орны басқа аймақтарда деген кеңес кедергісін бергенмен, ашық орын көрсетіп бере алмаған.
2021- жылға келгенде
Сәулетбай сарқытбайұлының
бірқаншалаған адамдармен болған осы тақырып тұралы кеңесінің ішінде Талдықорғанда менімен өткізген сұқбатта айтылып отырған тақырыпты (желіге салынған) тәрихшы Тоқмұқамет Турсынұлы мен Қызырбаи ақсақал қатарлы адамдардың қолдауында көптеген адамдардың түсінігін алған еді, сондада орын мәселесіне қарсы тұрушылардың беті толық қайтпауы себепті
Қажет Андасұлымен Имаш Әбдірақманұлының құлшынысы арқылы Жетісу әкімшілігіне мәдениет мекемесі, тәрих зертеу кеңселеріне зерттеп зерделеп тексеріп тиянақтастырып беруіне усынылған болатын,
Осы барыста Жетісу әкімшілігі жағынан ҚУДАИНАЗАР батыр, батыр қызы ГҮЛАйЫМ 100 сарбаз Қызылжар туралы қаншалаған зертеу жүргізді қаншалаған мамандармен талқы мәжілісі ашлды деңізші,
менің өзім ұсыныс бойынша төріт реткі ғылыми талқы жиналсына қатнасып кезегінде тиісті ұсынстарыммен дәлелдерімді орталарына салдым,
міне бүгін жетсу әкімшілігінің зерделеумен мемілекет деңгеиінде анықталып тиянағын тауып мемілекет жағынан қаржы босатылып ескерткіші бой көтерді.
2023/10/18
Жетсу обылысынан