Schloß Kreuzbeil in Ujazd / Zamek Krzyżtopór w Ujeździe

Das Schloß Kreuzbeil ist eine Schloßruine aus der Barockzeit.
Das Schloß wurde von 1621 bis 1644 für den Wojewoden von Sandomierz, Krzysztof Ossoliński (1587-1645), einen Bruder von Jerzy Ossoliński, errichtet. Die Bauleitung hatte Lorenzo Senes.
Das Bauwerk steht auf einer fünfeckigen Befestigungsanlage, die an den Spitzen mit vier Bastionen (unbebaut und ursprünglich mit Kanonen bestückt) symmetrisch gegenüberliegend und einer fünften Bastion (mit einem achteckigen Turm bebaut) gegenüber dem Haupteingang bestückt ist. Die Befestigungsanlage wurde auf einem vorher abgeflachten, steinigen Hügel errichtet. Das gesamte Ensemble wurde aus lokal verfügbaren Natursteinen sowie Sand- und Ziegelsteinen gebaut.
Der trapezförmige Innenhof wird von zwei zweigeschoßigen Flügeln sowie dem viergeschoßigen Schloß umgeben. Das Schloß selbst umschließt einen weiteren, ellipsenförmigen kleineren Innenhof, der vermutlich zu Theateraufführungen genutzt wurde. Die vier Türme der Anlage sollen für die vier Jahreszeiten stehen, 12 Ballsälen die Anzahl der Monate und 52 Zimmer die Anzahl von Wochen im Jahr symbolisieren. Schließlich soll das Schloß 365 Fenster - wie Tage im Jahr - gehabt haben.
_____________________________________________
Zbudowany w latach 1621-1644 przez wojewodę sandomierskiego Krzysztofa Ossolińskiego. Jest to obszerny zamek w stylu włoskim typu palazzo in fortezza. W 1894 roku Stanisław Tomkowicz przypisał autorstwo projektu budowniczemu znanemu jako Lauretius de Sente (Wawrzyniec Senes). Od strony północnej przylegały do zamku ogrody w stylu włoskim.
Obiekt o cechach architektury typu palazzo in fortezza składał się z trzech podstawowych części: zespołu pałacowego z zabudowaniami gospodarczymi, założenia obronnego z fortyfikacjami typu bastionowego i z założenia ogrodowego typu włoskiego położonego poza obrębem fortyfikacji. Krzyżtopór wzniesiono na planie pięcioboku, z bastionami na narożach. Budulcami były kamień i cegła. Oś założenia stanowiły wieża bramna i bastion zwany Wysokim Rondlem z ośmioboczną wieżą. Trzypiętrowy pałac zbudowano na planie prostokąta z eliptycznym wewnętrznym dziedzińcem. Do głównego korpusu pałacu dostawiono na osi od strony północno-zachodniej skrzydło z wielką salą na piętrze, zakończone ośmioboczną wieżą. Skrzydła boczne pałacu - z czterema czworobocznymi wieżami na narożach - okalały wielki dziedziniec wjazdowy. Elewacja pałacu barwiona była na żółto. Na płaszczyznach między oknami wymalowano portrety Ossolińskich i przedstawicieli rodów spokrewnionych z umieszczonymi poniżej na marmurowych tablicach podpisami (były częściowo widoczne jeszcze w połowie XIX w.). Całe założenie warowne otaczała fosa.