Kürtlerin Gizemli Şehri / Kelhur-Lek-Yarsan Kürtlerinin Şehri
HTML-код
- Опубликовано: 10 сен 2024
- KELHUR, LEK ve YARSAN KÜRTLERİNİN ŞEHRİ: KİRMANŞAH
Size; Dört parça Kürdistanda ismi çok iyi bilinmesine rağmen sosyolojisi hakkında çok az bilgi sahibi olduğumuz ve Kürdistan coğrafyasının belki de en izole olan şehrinden bahsedeceğim.
Kirmanşah, 2 milyonu aşan nüfusuyla Rojhilat (Doğu Kürdistan) da bulunan tarihi bir Kürt şehridir.
Zagros dağlarının eteklerinde bulunan bu şehir; Neandertaller dönemine kadar geriye giden köklü bir tarihe ve zengin bir Kültüre sahiptir.
Şehrin her köşesinde bu tarihsel zenginliğin izlerine rastlayabilirsiniz...
Eğer Kürtçe'yi Kuzey (Kurmanci), Orta (Sorani, Gorani, Dimilî) ve Güney Kürtçesi (Kelhuri, Feyli, Leki, Şeybizînî) olarak üç ana lehçeye bölerseniz; Güney Kürtçesinin en yoğun olarak Kirmanşah ve İlam şehirlerinde konuşulduğunu görürsünüz. Her iki şehir Kürdistan coğrafyasının en güneyinde bulunur ve Güney Kürtçesinin de merkezidir.
Kirmanşah'ın tamamına yakınını Kürtler oluturduğu halde; Sine, Mahabat, Bukan gibi Doğu Kürdistanın diğer şehirlerindeki kadar Kürt ve Kürdistani duyguları terennüm edemedim.
Sebebine gelince;
Şehir Kürtlerden oluşmasına ve şehirde tamamen Kürtçe konuşulmasına rağmen kültürel olarak burada daha çok İran-Fars etkisi hissedilmektedir. Bu durum Kirmanşah Kürtlerinin büyük kısmının Şii olmasıyla ilişkilidir.
Şii Kürtlere karşı önyargılı olduğum düşünülmesin ama gözlemlemlerime göre; İran ve Irakdaki Şii Kürtlerin milli duyguları bu ülkelerde yaşayan Sünni Kürtlere göre görece daha zayıftır.
Bu sadece Kürtlere özgü bir durum değildir. Türk, Azeri, Arap gibi diğer Şii toplumlarda da durum aynıdır. Şiilik; genel olarak girdiği tüm toplumlarda milli duyguları azaltır ve mezhepsel aidiyeti güçlendirir. Çünkü Şiilik, güçlü siyasal aidiyet oluşturan bir mezheptir.
Tabi burada şunuda ifade etmeliyim ki; Bu haliyle bile Kirmanşah da Kürtçe konuşma oranı ve Kürt kültürünün yaşatılması biz Kuzey Kürtlerinden çok daha ileri seviyededir.
Asimilasyonun en belirgin olarak hissedildiği ve Kürtleri kuşa çevirdiği tek parça maalesef Kuzey Kürdistandır...
Kirmanşah'da 4 farklı Kürt gurubu var:
1) Şİİ KÜRTLER ( Kelhurlar, Lekler ve Feyli Kürtleri) Sayıca Kirmanşah'daki ezici çoğunluğu oluştururlar. Bunlar Doğu Kürdistandaki Sünni Kürtlerin aksine, Şiilik inancının tesiriyle hem Kürt milli duyguları daha zayıftır hemde İran devletine nispeten daha bağlıdırlar.
2) LOR / LURİ' ler: Daha yoğun olarak Loristan eyaletinde bulunmakla beraber seyrek de olsa Kirmanşah eyaletinde de varlar.. Tamamı Şii dir. Bunlar kendilerini Kürt olarak görmedikleri gibi, Şiiliğin tesiriyle de diğer Şii Kürtler gibi İran rejimine yakın durmaktadırlar.
3) KAKAİ KÜRTLERİ ( Ehl-i Hak, Yarsan veya Ali İlahîler)
Aşağıya sarkan kalın bıyıkları, sazlı cem törenleri ve diğer ritülleri ile bizdeki Dersim Aleviliğine çok benzeyen bir inanç ve kültür sistemine sahiptirler. Sanıldığı gibi bunlar Şii değiller. İnançları İran Şiiliği (İsna Aşeriye) ile ciddi olarak çelişmektedir. Bu nedenle İran devletinin sıkı baskı ve ayrımcılığına maruz kalmaktadırlar. Bu nedenle doğal olarak İran rejimine muhaliftirler. Fakat bunlarda etnik milliyetçilik değil, inanç milliyetçiliği daha ön plandadır. Dolayısıyla Kürt Ulusal bilinci bunlarda da nispeten azdırlar.
4) SÜNNİ KÜRTLER ( Soranlar, Goraniler ve Hewremaniler...)
Nüfus olarak Kirmanşahta azdırlar. Daha çok Hewreman bölgesinden buraya ekonomik sebeplerle göç etmiş olanlardan oluşur. Genel olarak güçlü milli duygulara sahiptirler ve İran rejimine hem milli ve hem dini nedenlerle tamamen muhaliftirler.
ENGİN YILMAZ
Dem baş Mamoste ☀️🌾
Dest xweş 👏🏻👏🏻
Spas dikim mamoste her hebî ☀️
@@kineembizkimiz
Spas xweş Mamostem.
Cejna we piroz û bimbarek bi be ☀️🍬🍬
LONG LİVE KURDİSTAN 💚❤️💛🖐️
KÜRTLER KADİM BÜYÜK BİR ULUSTUR. BUNDAN DOLAYI HER DİNDEN İNSANLAR VAR...
İnanç meshep kişilerin isteği ile değişebilen bir olgudur.Ama ırk dil kimliğin değişmez kökündür gen haritandır. Önce kimliğinle var olmalısın sonra inançını yaşayabilirsın. Her milletin kendini ifade edecek kültürünü dilini yaşatacağı ülkesi olmalı bu insani haktır…
Benim dilim inancımdan önce gelir dilim benim varlıxımdır
Yaşasın KÜRT dili ✌️✌️✌️
Önce inançtır bizi öbür dünyada dilimiz değil inançtır ALLAH'A iman etmek müslüman olmak bunlar bizim kurtuluşumuza vesile ola bilir elbette dilimiz de önemli ama önce iman etmektir
🤣🤣🤣
Slav rez sehet xaş mamoste tuherhebi biji❤
Mi kurdî lekim
Ej ostana kirmaşanim
Hime lekgel vijman her kurdim
Je xoday kelin xoazmî her kurd ser bilinga ba 🧿
Zonî kurdî lekî beşî je kurdî kurmanciye
Ama gelî ferxe kerî
Her bijêyayno kurdistana
Giyano serim ba xerî kurdistana✌🦅
Baverî kurgelî lek aêna yarsane 🐓
Aên yarsan vine eleviye
Fe nam bakur kurgelî şixbezinî je hozî lekino
Destê we keda we saxbee MAMOSTE ☀️
Cejna we pîroz û bimbarek be☀️
Êvar Xweş 🕊️
Slâw û rêz û serkeftîn mamoste, zor spas ji bo keda te ye bî kiymek.
Respekt...
Spas tû her hebî ☀️
Min du Kirmaşanî nas kir her dû jî xwe wek faris bi nav dikirin 😢
Mixabin ☀️
Herzamn heryerde Kürt halkının yanındayım ✌🦁
Her bijî des xoş !! 💐💐
Tesekurler.
Gelek spas👏👏
Spas xweş mamoste üyelik için teşekkürler ☀️🙏🏼
Hevreman kurdleri kardesĺerime helal olsyn.
Mamoste slav u rez wesan xes 10 10
Spas tû her hebî ☀️
❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤
Lûrî û Belûçî Kurdin
❤☀️💚✌️✌️💐✅️✨️👏🙏🏼✨️
Heta beri 40 000 sali NEANDERTAL dijiyan. Paşe, evna tunebun mixaben. Em, mirow, pirani ji HOMOSAPIENS hatinê, ema Neandertal ji di mirowahiya meda dijin.
Ez kurdê bakurê me tu rast dibêjî
Em kürd 70milyonun ey xudaye bı qedru u mezun tü vi geli jıbın destiye xelasbıki amin
❤❤❤
✌️✌️💚✌️❤️💛🌼👏🏻👏🏻
💚🕊️☀️🕊️♥️
✌️🕊️☀️🕊️✌️
Serkefın.
❤
Te go çî? neotanderler ew çiye an go to jî xu mırowa ya xu hêywana dı hesîbini hadi uxirbe jimîra hewal yame wera qeda .
✌️✌️💚✌️❤️💛🌼👏🏻👏🏻