ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ • 5ο μάθημα • Πλάτωνος Ίων

Κύκλος μαθημάτων με τίτλο: «Πλατωνικοί διάλογοι: Φιλοσοφικές προσεγγίσεις των πρωτοτύπων κειμένων» (Εαρινό εξάμηνο 2020-2021 της Εταιρείας των Φίλων του Λαού/Λαϊκού Παν/μίου).
Τίτλος 5ου μαθήματος: «Ποιητική έμπνευση και δημιουργία» το οποίο παραδόθηκε στις 21 Απριλίου 2021.
Εισηγήτρια: ΑΝΝΑ Χ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Παν/μίου της Σορβόννης (Paris V - René Descartes).
Η απόδοση των χωρίων από τα αρχαία ελληνικά στα νέα ελληνικά έγινε από την εισηγήτρια.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 5ου μαθήματος
Ο πλατωνικός διάλογος που επιλέξαμε να αναλύσουμε είναι ο «Ἴων ἢ περὶ Ἰλιάδος», ένας μικρός και όχι τόσο γνωστός διάλογος που εκτυλίσσεται μεταξύ του επαγγελματία ραψωδού Ίωνος από την Έφεσο και του Σωκράτους.
Ανήκει και αυτός, όπως οι τέσσερεις προηγούμενοι που αναλύσαμε, στους πρώϊμους διαλόγους του Πλάτωνος (γράφτηκε πιθανώς το 394 π. Χ. ή λίγο αργότερα).
Η σκηνοθεσία του έργου είναι απλή: Ο Ίων, ο οποίος ως ραψωδός, όχι μόνο απαγγέλλει τα ομηρικά ποιήματα, αλλά και τα ερμηνεύει, έχει μόλις επιστρέψει νικητής από την γιορτή του Ασκληπιού στην Επίδαυρο.
Βασικό θέμα του διαλόγου είναι η φύση της ποιητικής έμπνευσης και της συνακόλουθης ποιητικής δημιουργίας καθώς και η συμβολή των ποιητών και των ραψωδών στην δημιουργία αυτή.
Είναι αξιοσημείωτο ότι εδώ ο Όμηρος αναδεικνύεται από τον Σωκράτη σαν ο άριστος και ο πιο θεϊκός από όλους τους ποιητές, όχι μόνο για το μέτρο των επών του, δηλαδή την αμιγώς ποιητική δημιουργία του, αλλά και για το βάθος και τον πλούτο που ενέχουν οι σημασίες των λέξεων που χρησιμοποιεί.
Με αυτήν την έννοια, στο έργο αυτό ανατρέπεται η τρέχουσα και πολύ διαδεδομένη άποψη, σύμφωνα με την οποία ο Πλάτων εξορίζει τους ποιητές και, ειδικότερα τον Όμηρο από την «Πολιτεία» του, επειδή τους υποτιμά, εφόσον εδώ αναδεικνύεται θαυμαστής της ποιήσεως του Ομήρου.
Ο διάλογος αυτός, θα τολμούσαμε να πούμε ότι είναι η «Ποιητική» του Πλάτωνος, εφόσον εδώ διατυπώνονται όλες οι απόψεις του φιλοσόφου για την ποιητική έμπνευση και την ποιητική δημιουργία.
Οι απόψεις αυτές συνιστούν τομή σε σχέση με τις τρέχουσες αντιλήψεις της εποχής του φιλοσόφου, σύμφωνα με τις οποίες η «ποιητική έμπνευση» δεν είναι «έμφυτο χάρισμα», αλλά «σοφία», δηλαδή «δεξιοτεχνία» και «μαστοριά» στην «τέχνη».
Σε αυτό το έργο, αντιθέτως, ο Πλάτων, διά στόματος Σωκράτους, υποστηρίζει ότι οι ποιητές με κανέναν τρόπο δεν αποτελούν συνειδητούς «μάστορες», αλλά η ποίηση είναι θέμα «έμφυτου χαρίσματος», αλλά και, κυρίως, θεόπνευστης «έμπνευσης»· με αυτήν την έννοια, θα λέγαμε ότι πρώτος ο Πλάτων εγκαινιάζει τις δικές μας, τρέχουσες αντιλήψεις για τον «ποιητή» και για την προέλευση της «ποιητικής εμπνεύσεως».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
JAEGER W. (χ.χ.). «Οἱ ἐλάσσονες σωκρατικοὶ διάλογοι τοῦ Πλάτωνος: Ἡ ἀρετὴ ὡς φιλοσοφικὸν πρόβλημα» στὸ Παιδεία. Ἡ Μόρφωσις τοῦ Ἕλληνος Ἀνθρώπου, Μτφρ. Γεωργίου Π. Βερροίου, Πρόλογος Παναγιώτου Ι. Μπρατσιώτου, Τόμος Β΄, Ἐκδόσεις «Παιδεία», Ἀθῆναι, σσ. 146-166.
TAYLOR A.E., (2003). Πλάτων. Ὁ ἄνθρωπος καὶ τὸ ἔργο του. Μορφωτικὸ Ἵδρυμα Ἐθνικῆς Τραπέζης, Ἀθήνα, σσ. 63-66.
WILAMOWITZ-MOELLENDORF UL. V. (2005). Πλάτων. Ἡ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο του. Νεότητα - Ὥριμα χρόνια - Γῆρας, Ἐκδόσεις Κάκτος, Ἀθήνα, σσ. 155-159.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ drive.google.c...