Ρουμλούκι Β΄ μέρος 1/3 ~ Θυμάμαι τα Ρουγκάτσια / ΕΡΤ3

Τα «Ελλήνων Δρώμενα», συνεχίζοντας το ταξίδι στο ονομαζόμενο «Ρουμλούκι» της Ημαθίας, ένα τόπο συνδεδεμένο βαθιά με τις ρίζες της αρχαίας Μακεδονίας, παρουσιάζουν τα «Ρογκάτσια» ένα δρώμενο που κυριαρχούσε για πολλά χρόνια και αντιπροσωπεύει την περιοχή.
Οι κάτοικοι του Ρουμλουκιού κάθε χρόνο διοργανώνουν το έθιμο αυτό, τιμώντας έτσι μια παράδοση πολλών χρόνων. Αφορά τις ετήσιες αποδοχές των στρατιωτικών της Θεσσαλονίκης που προστάτευαν το Ρουμλούκι την εποχή του 900-1000μ.Χ, οι οποίοι αντί για μισθό εισέπρατταν απευθείας από τους καλλιεργητές της περιοχής ποσότητες δημητριακών με τη μορφή εράνου από ομάδα σπαθοφόρων ανδρών.
Ο φακός της εκπομπής καταγράφει αφηγήσεις και αναπαραστάσεις από κατοίκους της περιοχής.

[@ΔημήτρηςΠαππάς-τ6π]

Τα Γκραικοχώρια της Ημαθίας, όπως αναφέρονται, (ή Ρουμλούκι) είναι μια περιοχή με παλαιότατες παραδόσεις και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Τα Ρουγκάτσια είναι ένα έθιμο που συσχετίζεται και με άλλα έθιμα, παρόμοια ,άλλων περιοχών του ελληνικού χώρου(Μομόγεροι,Ρουγκατσάρια κτλ)
Το έθιμο ξεκινά από τις πανάρχαιες λατρείες της Γης και του Ουρανού(γονιμότητα ,χειμερινό ηλιοστάσιο)
Αργότερα παίρνει την μορφή της αρχαίας γιορτής των Κρονίων (γέννηση του Δία).Οι Κουρήτες, προστάτες του Δία(ή του Διονύσου), με τους ήχους τυμπάνων και αυλών χορεύουν χτυπώντας τα σπαθιά και τις ασπίδες τους για να κάνουν θόρυβο ώστε ο Κρόνος να μην ακούσει το κλάμα του θείου βρέφους(Δίας) και το βρει.
Στην Μακεδονία και ιδιαίτερα στο Ρουμλούκι (η καρδιά της αρχαίας Μακεδονίας, μια και είναι η περιοχή των Αιγών), μετά τα χρόνια του Μεγαλέξανδρου το έθιμο παίρνει την μορφή αναπαράστασης της μεγάλης εκστρατείας του Μ Αλεξάνδρου. Είναι πασιφανές ότι το έθιμο αναπαριστά εκστρατεία. Οι Ρουγκτσάριδες προσεύχονται στον ναό και ξεκινούν την ''εκστρατεία'' τους. Για 12 ημέρες περιοδεύουν στα χωριά. Στο κάθε σπίτι που σταματούν χορεύουν τους ΄΄ρουγκατσάρικους΄΄ χωρούς με συγκεκριμένη σειρά. Οι χοροί αυτοί αναπαριστούν μάχη στα διάφορα στάδια της. Στο τέλος παίρνουν τα ''λάφυρα'' ,τα κεράσματα δηλαδή και τα γεννήματα που τους προσφέρουν οι νοικοκυραίοι. Όταν συναντιούνται δύο ομάδες γίνεται μάχη, εκτός κι αν υπάρχουν φίλοι και συγγενείς μεταξύ των δύο ομάδων οπότε μπορεί το θέμα να λυθεί ειρηνικά ακολουθώντας τους πανάρχαιους κανόνες στρατιωτικής τιμής ανταλλάσοντας δηλαδή δώρα και οπλισμό (βλέπε Ομήρου Ιλιάδα ,ανταλλαγή Γλαύκου Διομήδη)
Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους στο έθιμο ενσωματώνεται η είσπραξη της ΄΄Ρόγας΄΄ του μισθού δηλαδή των στρατιωτών φρουρών του κάμπου.
Κατά την Τουρκοκρατία οι Ρουγκατσάριδες μαζεύουν χρήματα και γεννήματα για της ανάγκες της κοινότητας τους(ανέγερση Ναών και σχολείων κτλ).Οι κλέφτες εκμεταλλεύονται το έθιμο για να μαζέψουν τρόφιμα κάτω από την μύτη των Τούρκων μπαίνοντας μέσα στις ομάδες των Ρουγκατσάριδων. Οι κλεφταρματολοί που ενδεχομένος να ήταν μισθωμένοι από τοπικές κοινότητες(κρυφά ή φανερά από τους Τούρκους) έπαιρναν και αυτοί την ΄΄ρόγα΄΄ τους.
Σε κάποια στιγμή με παρέμβαση της εκκλησίας έγινε αντικατάσταση των σπαθιών με ξύλινα.Αυτό έγινε γιατί η σύγκρουση των ομάδων μπορούσε να οδηγήσει και σε ολοκληρωτική σφαγή.Ιδιαίτερα μάλιστα αν προϋπήρχαν διαφορές και ανταγωνισμοί μεταξύ χωριών ή προσωπικές διαφορές. Σε όλο το Ρουμλούκι υπάρχουν ακόμη τοπωνύμια όπως ΄΄Ρουγκάτσι΄΄ ή ΄΄Ρουγκάτσια΄ ΄όπου έγιναν τέτοιες συγκρούσεις.Οι ΄΄επίτροποι΄΄ πάντως προκαθόριζαν τα δρομολόγια και γινόταν πάντα συνεννόηση ώστε να μην ανταμώνουν τα Ρουγκάτσια .Παρόλα αυτά η διαχείριση της κατάστασης σε περίπτωση συνάντησης ήταν πολύ δύσκολη αφού είχαν να κάνουν με νεαρούς άντρες, οπλισμένους πού για 12 ημέρες πίνουν και χορεύουν εκστασιασμένοι από τον ζουρνά και το νταούλι κάτω από οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες πράγμα πού τους έκανε ιδιαίτερα ευέξαπτους.Ακόμη το ενδεχόμενο της πραγματικής μάχης ήταν ένα από τα κύρια στοιχεία του εθίμου, αφού ανέβαζε την αδρεναλίνη των συμμετοχόντων και έκανε το έθιμο να γίνεται έκφραση ανδρισμού και παλικαριάς.
Σήμερα το έθιμο συνεχίζεται από τους πολιτιστικούς συλλόγους των χωρών του Ρουμλουκιού για την δική τους οικονομική ενίσχυσή .Σε άλλο βεβαία επίπεδο χωρίς μάχες και 12ήμερη πεζοπορία, χορό και οινοποσία αφού πλέον γίνεται για μια ή δύο μέρες χωρίς να διανύονται μεγάλες αποστάσεις.΄
Το έθιμο αυτό είναι ιδιαίτερα αγαπητό στην περιοχή γιατί έχει να κάνει με την ιδιοσυστασία των κατοίκων.Οι σύγχρονοι ρουμλουκιώτες είναι οι απόγονοι των καλλιεργητών- στρατιωτών που φρουρούσαν τον κάμπο ο οποίος έτρεφε την πρωτεύουσα του μακεδονικού κράτους(Αιγές ,Πέλλα,Θεσ /νίκη) και αργότερα την συμβασιλεύουσα του Βυζαντίου(Θεσσαλονίκη)

[@AxilleasNatasa]

Με τον Τάκη Λιάπη αρχηγό!!!!!