නුවර ආවොත් අමතක නොකර යන්න - උඩවත්ත කැලේ | Udawaththa Kele

උඩවත්ත කැලේ, නුවර නගරයේ සිට කිලෝමීටරයක් පමණ දුරින් නුවර වැවට උතුරු දෙසින් පිහිටා තිබේ. මෙම උඩවත්ත කැලේ රාජකීය වන උයන වර්තමානයේ දී හෙක්ටයාර් 104 ක් පමණ ආවරණය කරමින් පිහිටා තිබේ. මෙය අද දිනයේ ඉතාම සුවිශේෂී වනාන්තරයක් ලෙස සැලකේ. මන්දයත්, ඉතා ඉහළ ජනගහනයකින් යුක්ත නිරතුරු හැලහැප්පීම්වලට ලක්වන ඉතාම කාර්යබහුල නගරයක් මධ්‍යයේ මෙම සාරවත් වන පියස පිහිටා තිබෙන බැවිනි. බ්‍රිතාන්‍යයන් කන්ද උඩරට රාජධානිය අත්පත් කර ගැනීමත් සමඟම හමුදා බැරැක්ක ඉදිකිරීමේ අවශ්‍යතාව පැන නැඟුනි. මෙසේ වූයේ උඩරැටියන් සැඟවී පහරදෙතැයි කියා ඇති වූ භීතිය හේතුවෙනි. කෝපි වගාව ව්‍යාප්ත වීම සහ වැඩි වැඩියෙන් ප්‍රවාහන පහසුකම් සැපයීමට කටයුතු කිරිම යන හේතු නිසාවෙන් වැඩි වැඩියෙන් නොඉඳුල් වනාන්තරය එළිපෙහෙලි වන්නට විය.
උඩවත්ත කැලේ, පෙර රජ දවසේ පැවති පෞඩ ශ්‍රී විභූතිය නැවත ඒ ආකාරයටම පවත්වාගෙන යෑම සඳහා වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව විශාල වැඩ කොටසක් ක්‍රියාත්මක කර තිබේ. නැවත වන වගා කිරීමේ දැවැන්ත වැඩසටහන්වල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස උඩවත්ත කැලේ පැවති එම අතීත ශ්‍රී විභූතිය බොහොදුරට අදටද පවත්වා ගැනීමට හැකි වී තිබේ. අනාදිමත් කාලයේ පැවති වනාන්තරයේ ඉසුරුමත් බව අදට ද උඩවත්ත කැලය තුළ ඇතැම් ප්‍රදේශවල දැකිය හැකිය.
බ්‍රිතාන්‍ය ජාතිකයින් විසින් රක්ෂිත වනයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද ප්‍රථම වනාන්තරය උඩවත්ත කැලයයි. 1897 දී එවකට පැවති රජය විසින් උඩවත්ත කැලේ රක්ෂිත වනාන්තරයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත්කරන ලදි. නුවර නගරයට මෙම වනාන්තරය මඟින් එකතු කරනු ලබන සුන්දරත්වය හේතුකොට ගෙන මෙලෙස මෙම වනාන්තරය රක්ෂිත වනාන්තරයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත්කළ බව කියැවේ. 1938 දී මෙය අභය භූමියක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත්කරන ලදි.
ඉතා ඉහළ ජනගහනයක් වෙසෙන නුවර නගරයේ ජල මාර්ගවල ඉතාමත් වැදගත් ජලාධාරයක් ලෙස උඩවත්ත කැලේ වනාන්තරය ක්‍රියා කරයි. අති රමණීය නුවර වැවට ජලය සපයන ජල මූලාශ්‍ර පෝෂණය වන්නේ ද උඩවත්ත කැලයෙනි. පරිසර දූෂණය පාලනය කරන්නා වූ පාලකයෙක් වශයෙන් සහ නුවර නගරය වටා සිසිල්, සෞම්‍ය ක්ෂුද්‍ර පාරිසරික තත්වයක් සඳහා දායකයෙක් වශයෙන් උඩවත්ත කැලේ වැදගත් වේ.
මෙම වනාන්තරයේ වෘක්ෂලතා දී දර්ශ ප්‍රධාන වශයෙන් වන වගා සහ ද්විතියික වනාන්තර යන මේවායේ සංකලනයෙන් ඇති වූ තරමක ඝන වනාන්තරයකි. ඇතැම් ස්ථානවලදී මෙම වනාන්තරය කෙතරම් ඝනකම් ද යත්, එම ස්ථානවලදී වනාන්තරය හරහා ගමන් කිරිමට නොහැකි වන පරිදි වැල් මෙන් වර්ධනය වන උණ විශේෂයකි.
මෙම වනාන්තරය තුළ ශාක විශේෂ 460 ක් පමණ හමු වී තිබේ. මේවා අතර, ශාක විශේෂ 135 ක් සහ වැල් වර්ග 11 ක් පමණ වන අතර, ඉන් විශේෂ 09 ක් ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණිකය. මෙම වනාන්තරය තුළ මැහෝගනී, ගිනිසපු, නා සහ කට්ටකුමංජල් යන ශාක විශේෂ ප්‍රමුඛ ශාක ලෙස දැකිය හැකිය. කට්ට කුමංජල් ශාකය, මෙම රටට හඳුන්වා දුන් විදේශීය ශාකයක් වන අතර, පසු කලකදී ආක්‍රමණශීලී ශාක විශේෂයක් ලෙස වනාන්තරයේ ජෛව විවිධත්වයට තර්ජනයක් වී තිබේ. "වෙසක් ඕකිඩ්" යනුවෙන් හඳුන්වන ඉතාම දුර්ලභ ආවේණික ඕකිඩ් විශේෂයකට උඩවත්ත කැලේ ස්වභාවික වාසස්ථානයක් වී තිබේ. යෝධ පුස් වැල මෙම වනාන්තරය තුලදී දැකිය හැකි ඉතාම සුවිශේෂී දසුනකි. මෙම පුස්වැලේ අඩි පහකට වඩා වැඩි දිගකින් යුක්ත කරල් හටගත් බවත්, මෙම කරල් පැරැණ්නන් විසින් යම් යම් ද්‍රව්‍ය අසුරා තැබීමට පෙට්ටි ලෙස / මංජුසා ලෙස යොදාගත් බවත් කියැවේ. වසර 200 - 300 ක් පමණ වයසැති යෝධ පුස්වැලක් "කොඩිමලේ" නැමති ස්ථානයේදී දැකිය හැකිය.
මෙම රක්ෂිතය තුළ උසම ස්ථානය වන "කොඩිමලේ" මුහුදු මට්ටමේ සිට අඩි 1800 ක් පමණ ඉහළින් පිහිටා තිබේ. පැරණි රජවරු විශේෂ අවස්ථාවලදී කොඩි එසවීම සිදුකරන ලද්දේ මෙම ස්ථනයේය.
Udawattakele Forest Reserve often spelled as Udawatta Kele, is a historic forest reserve on a hill-ridge in the city of Kandy. It is 104 hectares (257 acres) large. During the days of the Kandyan kingdom, Udawattakele was known as "Uda Wasala Watta" in Sinhalese meaning "the garden above the royal palace". The sanctuary is famous for its extensive avifauna. The reserve also contains a great variety of plant species, especially lianas, shrubs and small trees. There are several giant lianas. Many of small and medium size mammals that inhabit Sri Lanka can be seen here. Several kinds of snakes and other reptiles might be seen. Udawattakele was designated as a forest reserve in 1856, and it became a sanctuary in 1938.
The Sri Lanka Forest Department has two offices in the reserve, one of which (at the southeastern entrance) has a nature education centre with a display of pictures, posters, stuffed animals, etc. Being easily accessible and containing a variety of flora and fauna the forest has a great educational and recreational value. Groups of school children and students regularly visit the forest and the education centre. The forest is also popular with foreign tourists, especially bird watchers. Scientific nature research has been carried out in the forest by researchers. The forest is of religious importance as there are three Buddhist meditation hermitages and three rock shelter dwellings for Buddhist monk hermits.
(විකිපීඩියා ඇතුළු අන්තර්ජාල සටහන් ඇසුරිනී)