Αρχαίο Λέπρεο, Ηλεία / Ancient Lepreo, Ilia Greece

Η Ακρόπολη των Κλασσικών χρόνων:
Οι πρώτες έρευνες στην ακρόπολη έγιναν από τον Dorpfeld το 1891 και στη συνέχεια οι ανασκαφές του Knell το 1978 στο νότιο τμήμα της ακρόπολης που αποκάλυψαν τον δωρικό περίπτερο ναό της Δήμητρας.
Η πόλη των ιστορικών χρόνων γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση και εκτεινόταν από το ύψωμα της ακρόπολης στα βόρεια του σημερινού χωριού έως τον λόφο του προϊστορικού οικισμού. Στο εσωτερικό της κλασικής και ελληνιστικής ακρόπολης που καταλαμβάνει το παραπάνω ύψωμα κτίστηκε κατά την κλασική εποχή ναός αφιερωμένος στη Δήμητρα.
Ο Ηρόδοτος εντάσσει το Λέπρεο των ιστορικών χρόνων, στην εξάπολη που ίδρυσαν οι Μινύες στην Τριφυλία, στην οποία, σύμφωνα με τον Καλλίμαχο, κατοικούσαν έως τότε Καύκωνες ("Καυκώνων πτολίεθρον").
«Λεπρεάται μεν εκ της Τριφυλίας μόνοι» συμμετείχαν στη μάχη των Πλαταιών και το όνομά τους γράφθηκε στο βάθρο του αγάλματος του Ολυμπίου Διός.
Η οχύρωσή της σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση και μαρτυρεί την ακμή της πόλης κατά τις περιόδους αυτές. Είναι κτισμένη με εξαιρετική επιμέλεια, κατά το μεικτό ισόδομο και πολυγωνικό σύστημα, και είναι εφοδιασμένη με τετράγωνους πύργους. Στο εσωτερικό της ακρόπολης διατηρούνται λείψανα οικοδομημάτων, καθώς και ο κλασικός δωρικός περίπτερος ναός που αποδίδεται στη Δήμητρα, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Παυσανία.
Όλος ο χώρος του Αρχαίου Λεπρέου και της ακρόπολης υπολογίζεται σε 25 στρέμματα.
Η βορινή πλευρά του κάστρου ήταν πιο ασφαλισμένη, αφού κάτω αμέσως από τα τείχη υπάρχει απότομη κατηφόρα και φτάνει κάτω χαμηλά στη χαράδρα που την λένε «κακόρεμα».
Πύλες της Ακροπόλεως δεν σώζονται, αν και αναφέρετε πως ήταν δυο, μια στον ομαλότερο τόπο προς τα δυτικά και η άλλη στη νοτιοανατολική γωνία κοντά στο Ναό της Δήμητρας. Στη γωνία αυτή, λένε οι παλιότεροι πως υπήρχε και πέτρινη σκάλα που κατέβαινε στο σημερινό χωριό Στροβίτσι ή Λέπρεο.
Το Λέπρεο υπήρξε η σημαντικότερη πόλη της Τριφυλίας και πρωτοστάτησε στους αγώνες ανεξαρτησίας των Τριφυλιακών πόλεων εναντίον των Ηλείων. Η διεκδίκηση του Λεπρέου από τους Ηλείους, τους οδήγησε τελικά σε ανοιχτή σύγκρουση με τους Σπαρτιάτες, οι οποίοι εισέβαλαν και ερήμωσαν την Ηλεία, στα τέλη του -5ου αιώνα.
Το -219 το Λέπρεο παραδόθηκε στο βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Ε΄ και το -196 εισήλθε ως ανεξάρτητο κράτος στην αχαϊκή συμπολιτεία.
Από την κατάκτηση των Ρωμαίων το -146 αρχίζει η παρακμάζουσα πορεία της πόλης.
Αν και σε παρακμή, η πόλη του Λεπρέου υπήρχε τουλάχιστον μέχρι το +170, την εποχή του περιηγητή Παυσανία, ο οποίος τη χαρακτηρίζει ως πρωτεύουσα της Τριφυλίας και μνημονεύει ναό του Δία Λευκαίου ή Λυκαίου, τάφους του Λυκούργου και του Καύκωνα, καθώς και το ιερό της Δήμητρας.
Φαίνεται πως υπήρχε επίσης κατά τη Βυζαντινή εποχή, ενώ κατά την επικρατέστερη άποψη ερημώθηκε μετά τις πειρατικές και βαρβαρικές επιδρομές, το +800 έως το +1000.
Ανατολικά της κλασικής ακρόπολης σώζονται τα ερείπια μεσαιωνικού κάστρου (Παλιόπυργος), στο οποίο είναι εντοιχισμένο αρχαίο οικοδομικό υλικό.
Στην περιοχή όπου αναπτύσσεται η πόλη της ιστορικής εποχής οι περιηγητές του 18ου και 19ου αιώνα είδαν πολυάριθμα λείψανα κτηρίων.
Στην περιοχή έχουν βρεθεί τάφοι, οι οποίοι τοποθετούνται στην περίοδο από τους αρχαϊκούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους.
Ο ναός της Δήμητρας είναι κτισμένος στο νότιο τμήμα της κλασικής ακρόπολης του αρχαίου Λεπρέου, πάνω σε ένα άνδηρο που βρίσκεται στο πιο χαμηλό σημείο αυτής και που εποπτεύει στα δυτικά τη θάλασσα, ενώ στα νότια και ανατολικά την κοιλάδα του ποταμού Νέδα και την οροσειρά με το ναό του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες. Μνημονεύεται από τον Παυσανία, ο οποίος αναφέρει πως ήταν κτισμένος από ωμές πλίνθους και πως δεν είχε λατρευτικό άγαλμα.
Ο ναός είναι δωρικός περίπτερος με 6 x 11 κίονες. Έχει πρόναο με κίονες εν παραστάσι, σηκό χωρίς εσωτερική κιονοστοιχία, ενώ δεν υπάρχει οπισθόδομος. Είναι κατασκευασμένος από κογχυλιάτη λίθο, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε και για τη νεώτερη φάση του τείχους της πόλης. Από το ναό σώζεται η ευθυντηρία της περίστασης, το θεμέλιο του σηκού και αρκετά αρχιτεκτονικά μέλη (σπόνδυλοι κιόνων, κιονόκρανα, τμήματα του θριγκού). Η είσοδος στο ναό γινόταν από τρία σκαλοπάτια. Οι σπόνδυλοι των κιόνων φέρουν είκοσι ραβδώσεις και μερικοί σώζουν ίχνη λευκού επιχρίσματος. Οι μετόπες ήταν ακόσμητες, ενώ η κεράμωση από πηλό.
Στο εσωτερικό του σηκού έχουν αποκαλυφθεί θεμέλια που ανήκουν προφανώς σε παλαιότερο ναό. Σε απόσταση 7 μ. περίπου από την πρόσοψη του ναού έχει αποκαλυφθεί ορθογώνιο θεμέλιο διαστάσεων 4,90 x 1,46 μ., που είναι επίσης κατασκευασμένο από κογχυλιάτη λίθο και ανήκει προφανώς στο βωμό.
Η χρονολόγηση του ναού βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στην αρχιτεκτονική του, καθώς δεν είναι γνωστά άλλα ευρήματα. Μπορεί να συγκριθεί με ναούς που βρίσκονται στη γειτονική περιοχή και συγκεκριμένα με το Μητρώο της Ολυμπίας και με το ναό στο Μάζι. Θα πρέπει να χρονολογηθεί στις πρώτες δεκαετίες του -4ου αιώνα.