วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร

วัดประยุรวงศาวาส เป็นวัดเก่าแก่ที่อยู่คู่กับสังคมคนฝั่งธนบุรีมายาวนาน สร้างขึ้นด้วยกำลังศรัทธาของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ชาวบ้านมักเรียกว่าวัดรั้วเหล็ก ซึ่งเล่ากันว่า รั้วดังกล่าวสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ส่งเข้ามาจากประเทศอังกฤษ เพื่อน้อมเกล้าฯ ถวายรัชกาลที่ 3 เพื่อใช้ล้อมเป็นกำแพงในพระบรมมหาราชวัง แต่พระองค์ไม่ทรงโปรด จึงขอพระราชทานมาล้อมใช้เป็นกำแพงวัดแทน ภายในวัดมีโบราณสถานและโบราณวัตถุที่สำคัญมากมาย อาทิ
พระบรมธาตุเจดีย์ เป็นเจดีย์ทรงระฆังกลมองค์ใหญ่ ตั้งอยู่บนฐานสูงล้อมรอบด้วยเจดีย์บริวารจำนวน 18 องค์ ภายในองค์เจดีย์ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ ความพิเศษของการมาสักการะพระบรมธาตุเจดีย์ คือนักท่องเที่ยวสามารถเข้าไปชมเสาแกนกลางขององค์เจดีย์ที่ก่อด้วยอิฐโบราณ ได้ด้วย แต่พิเศษกว่านั้นคือทางออกนี่แหละครับที่ดูมีขนาดเล็กนักท่องเที่ยวต้องทำตัวให้ต่ำด้วยการคลานถึงจะออกทางช่องทางนี้ได้ มีโอกาสต้องไปลองนะครับ
ด้านหน้าของพระบรมธาตุเจดีย์ มีศาลาที่ก่อสร้างตามแบบสถาปัตยกรรมโบราณแบบตะวันตก ทั้งรูปทรงอาคารที่มีหลังคาเอียงลาดเพียงเล็กน้อย ลวดลายคิ้วบัวประดับส่วนคานและกรอบจั่ว รวมถึงช่องประตูหน้าต่างที่มีรูปวงโค้ง ศาลาแห่งนี้สร้างโดยพระยาภาสกรณ์วงศ์ (พร บุนนาค) ร่วมกับท่านอินทร์ผู้เป็นมารดา ด้วยเจตนาให้เป็นอาคารปริยัติธรรมแก่ภิกษุสามเณร โดยใช้ชื่อว่า พรินทร์ปริยัตติธรรมศาลา ปัจจุบันใช้เป็นแหล่งรวบรวมความรู้ในพุทธศึกษาและพุทธศิลป์ จัดแสดงพระกรุและโบราณวัตถุมีค่าที่ค้นพบภายในพระบรมธาตุเจดีย์ และได้เปลี่ยนชื่อเป็น ประยูรภัณฑาคาร รวมทั้งได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานแห่งชาติ
นอกจากนั้นยังมีพระอุโบสถ ที่มีลักษณะสถาปัตยกรรมแบบไทย หน้าบันเป็นลายดอกพุดตานที่มีความสวยงาม ภายในพระอุโบสถเป็นที่ประดิษฐานของพระประธาน “พระพุทธธรรมวิเชษฐศาสดา” พระพุทธรูปปางมารวิชัยที่มีพุทธลักษณะที่งดงาม
ส่วนพระวิหาร มีลักษณะสถาปัตยกรรมแบบไทยเช่นเดียวกัน ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัย สมัยสุโขทัย มีพระนามว่า พระพุทธนาคน้อย ซึ่งเป็นพระพุทธรูปคู่กับพระศรีศากยมุนีที่เรียกกันว่า “พระพุทธนาคใหญ่” ซึ่งเป็นพระประธานในพระวิหารวัดสุทัศนเทพวราราม
อีกอย่างที่ไม่ควรพลาดเมื่อมาที่วัด คือ อุทยานเขามอ เป็นภูเขาหินจำลองขนาดใหญ่ที่อยู่กลางสระน้ำ มีลักษณะยอดเขาที่ลดหลั่นกันไปตามลำดับ โดยมีชะง่อนผาที่คล้ายคลึงกับหยดน้ำตาเทียน บนยอดเขาเป็นที่ประดิษฐานของโบสถ์และเจดีย์ขนาดเล็ก ประดับด้วยต้นไม้ประเภทพันธุ์ไม้หายากและตุ๊กตาจีน นอกจากนั้นยังมีสิ่งก่อสร้างสำคัญอีกมากมาย เช่น อนุสาวรีย์ปืนสามกระบอกซึ่งสร้างขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์รำลึกถึงผู้เสียชีวิตจากเหตุการณ์ปืนใหญ่ที่นำมาทำไฟพะเนียงแตกในงานฉลองสมโภชพระอาราม และในครั้งนั้นหมอบรัดเลย์ได้ทําการผ่าตัดผู้ได้รับบาดเจ็บจากสะเก็ดระเบิด นับเป็นครั้งแรกของการผ่าตัดใหญ่ในเมืองไทยด้วย , พระมณฑปทรงโกธิคเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปที่มีพุทธลักษณะแบบอินเดีย ศาลาฝรั่งที่สร้างแบบตะวันตก อุทยานเขามอแห่งนี้เต็มไปด้วยเต่าและตะพาบ จึงเป็นที่รู้จักกันทั่วไปว่า เขาเต่า