"Τσέλιος" - οι "ΙΣΟΚΡΑΤΙΣΣΕΣ" στην Μεγάλη Γιορτή Πολυφωνικού Τραγουδιού 2017

Το "νεανικό πολυφωνικό σχήμα ΙΣΟΚΡΑΤΙΣΣΕΣ" στην πρώτη του εμφάνιση σε Μεγάλη Γιορτή Πολυφωνικού Τραγουδού. Κορίτσια με καταγωγή από την Πολύτσανη Άνω Πωγωνίου να σημαίνουν με τον όμιλό τους μια τάση που μόλις ξεδιπλώνεται στον χώρο των αποδήμων - την εστίαση ξανά στην τοπικότητα, την αποφυγή ενός "Πανηπειρωτικού ρεπερτορίου" στο πολυφωνικό τραγούδι, την ανάδειξη του ιδιαίτερου τοπικού ύφους που υπηρετείται με όρους καταγωγής και βιωματικής μνήμης. Όπως εδώ, στον "Τσέλιο".
΄Ο "Τσέλιος" ήταν άλλοτε τραγούδι στον εθιμικό κύκλο του γάμου. Μια στιχουργική αναφορά συναντάμε στο βιβλίο του Γρηγόρη Κατσαλίδα "Δημοτικά τραγούδια Βορείου Ηπείρου", με παραπομπές και σε άλλες συμμογές:
ΛΥΣΤΕ, ΔΕΣΤΕ ΤΑ ΠΟΥΓΓΙΑ ΣΑΣ
Ήρθε ο Τσέλιος μεθυσμένος, λεβεντάδες.
Λύστε δέστε τα πουγγιά σας, αφεντάδες (δις).
Ν’ ασημώσετε τ’ αλεύρι(ν) αφεντάδες (δις).
Το κορίτσι μεθυσμένο(ν), αφεντάδες (δις).
Θα σας κόψει με την πάλα(ν), αφεντάδες (δις),
και θα σας ματώσει όλους,(ν), αφεντάδες (δις).
Πάρτ’ αλεύρι κι αλευρώστε(ν), αφεντάδες (δις),
κι αλευρώστε το «κοράσιο»(ν) αφεντάδες (δις).
Για να γίνει η κουλούρα(ν), αφεντάδες (δις).
Να την φαν τα παλικάρια(ν), αφεντάδες (δις).
Πωγώνι.
451. Μπόλ. 45 (παραλ). Φώτ. - Λύτ. 361 (παραλ).
Εδώ τραγουδήθηκαν οι στίχοι:
"Ψες εχόρευαν εδώ - μωρέ Τσέλιο - μιριζότι (επωδός)
Όλο χήρες παπαδιές / και κορίτσια απάρθενα
και στη μέση στο χορό / χρυσος αητός καθότανε
και περκαλιότανε / - Θεε μου δως μου δύναμη
δύναμη και αποξουσιά, / να ριχτώ ν' αρπάξω μια
και αν δεν την εδιάλεγα / να πεφταν τα νύχια μου
τα μισα μου τα φτερά / κι δεξιά μου η πλευρά
Σε εξαίρετη δημοσίευση του Ιστορικού Λαογράφου Χρήστου Γιάννη διαβάζουμε ανάμεσα σε άλλα:
ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ «ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΟΥ ΤΣΕΛΙΟΥ»
Το τραγούδι του «Τσέλιου» είναι ένα παλιό τραγούδι που τραγουδιόταν το Σάββατο βράδυ στο σπίτι της νύφης από τους κοντινούς συγγενείς της, που όλη την εβδομάδα έκαναν τις δουλειές της προετοιμασίας του γάμου και το βράδυ αυτό ήταν αφιερωμένο αποκλειστικά για την διασκέδαση τους.
Αφού όλες οι προετοιμασίες τελείωσαν τώρα απομένει να προετοιμάσουν τον «Τσέλιο» και να το διασκεδάσουν γιατί το Σάββατο κατά το έθιμο είναι αφιερωμένο στην διασκέδαση όσων εργαστήκαν όλη την εβδομάδα για την προετοιμασία του που και την επόμενη μέρα της Κυριακής του γάμου θα είναι πάλι στο καθήκον τους ο καθένας με την δικιά του ιδιότητα.
Το τραγούδι το χόρευαν και την Κυριακή το πρωί με το ξεκίνημα του γάμου.
«Τσέλιο» φορούσαν ένα κορίτσι με την στολή του τσολιά και είχε καθήκον κατά την διάρκεια του γάμου να ήταν ο φύλακας της νύφης.
Το εθίμο του «Τσέλιου» επικράτησε στην περιοχή της Δερόπολης ως την δεκαετία του 1930.
Ίσως να υπάρχουν πληροφορίες και από άλλους λαογράφους αλλά γνωρίζω πως το έθιμο του «Τσέλιου» αναφέρεται σε δυο ιστορικά λαογραφικά βιβλία της περιοχής της Δερόπολης.
1-Στο Ιστορικό-λαογραφικό βιβλίο του Γεωργίο & Χρήστου Καλυβόπουλο «Βουλιαράτι-Δερόπολη Βόρειο Ηπείρου» σελ: 247.
2- Στο ιστορικό λαογραφικό βιβλίο του Χρήστου Γιάννη «Ο χορός που μέριαsε τη λύπη» σελ:155 διαβάζουμε:
«ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΟΥ ΤΣΕΛΙΟΥ
Το Σάββατο ήταν η μέρα των τελευταίων προετοιμασιών. Οι άντρες έχουν μαζέψει τάβλες και μιντέρια από το χωριό και τα έχουν τοποθετήσει στο καθορισμένο μέρος για το φαγοπότι.
Η αλληλοβοήθεια ήταν υπαρκτή. Σε όποιο σπίτι του χωριού κι αν πήγαινες σου έδιναν ποιος ένα μιντέρι, ποιος μια τάβλα, πέντε πιάτα, δέκα κουτάλια και πιρούνια, κλπ.
(Τσέλιο φορούσαν ένα κορίτσι με μαύρο τσόχινο καπέλο, με άσπρη φουστανέλα, με κάλτσες, με πόχες που είχαν φούντες πάνω στις μύτες και μαύρο γελέκι. Στο τέλος του ‘φερναν το σπαθί και του τραγουδούσαν το τραγούδι του. Καθήκον του ήταν να φύλαγε τη νύφη και να έβαζε τάξη στο γάμο).
Φέρτε του Τσέλιου καλή αρμάτα,
φέρτε του Τσέλιου καλό ζωνάρι,
φέρτε του Τσέλιου καλό καπέλο,
φέρτε του Τσέλιου καλό γελέκι,
παπούτσια, κάλτσες κ.λ.π.
και την υπόλοιπη στολή του.
Φέρτε του Τσέλιου και το σπαθί του.
Ενώ την Κυριακή το πρωί του τραγουδούσαν πάλι:
Εδώ χορεύαμε εψές μωρέ Τσέλιο,
εδώ χορεύαμε εψές μιριζότι.
Και χορέψανε καλά μωρέ Τσέλιο,
και χορέψανε καλά μιριζότι.
Ποιος δε χόρεψε καλά μωρέ Τσέλιο,
ποιος δε χόρεψε καλά μιριζότι.
Ποιος δεν χόρεψε καλά μωρέ Τσέλιο,
ποιος δεν χόρεψε καλά βγάλτον έξω»
Σημείωση : Όπως και σε πολλά άλλα παραδοσιακά τραγούδια και στο τραγούδι του Τσέλιου από περιοχή σε περιοχή υπάρχουν παραλλαγές.
Χρήστος Γιάννης
Ιστορικός Λαογράφος
Αθήνα 1/7/2017
πηγή: photogli.blogs...
Θερμές ευχαριστίες στν ερευνητή Χρήστο Γιάννη για το δικαίωμα αναδημοσίευσης.
Μεγάλη Γιορτή Πολυφωνικού Τραγουδιού
Σάββατο 10 Ιουνίου 2017, θέατρο Πέτρας
διοργάνωση: "Άπειρος", Πολυφωνικό Καραβάνι
με κυρατζή τον Αλέξανδρο Λαμπρίδη
[e-mail], www.polyphonic.gr

[@user-te5sk8wk5o]

Εξαιρετικό τραγούδι, υπέροχες ανατριχιαστικές φωνές!!

[@panosdelis2860]

Συχαρητηρια πολυ ωραιο

[@vaskuvasku7439]

Bravo🍓🍑🍒🍑🍓

[@djembe301]

μμμμμμμμμμ τελειεςςςςς ευγεεεεεεεεεεεε σαςςςςςςςς