Albaniya Sassani İmperiyasının Tərkibində, Azərbaycan Tarixi 6.23 və 6.24
HTML-код
- Опубликовано: 3 окт 2024
- Parfiya dövlətinin süqütu ilə bu torpaqlarda yaranmış sassanilər dövlətidə özündən əvvəlki dövlətlər kimi Roma imperiyası ilə müharibələr aparmışdır, eramızı 260-cı ilində Sasani hökümdarı I Şapur Roma ordusunu məğlub etmiş və, öz qələbəsi barədə qonşu ölkələrə xəbər göndərərək onlardan itaət göstərmələrini tələb etmişdi. Bu zaman Albaniyada hakimiyyətdə I Vaçe sassanilərin bu tələbini qəbul etməsədə, daha sonralar digər ölkələr kimi Albaniyada Sasanilər dövlətinin tərkibinə qatıldı. İndiki İran İslam Respublikasının ərazisində, Əhəmənilər və Sasanilər dövrünə aid kitabələrin qorunduğu Nəqşi Rüstəm adlanan məbəd vardır, bu məbəd divarlarında 262 ci ildə I Şapur tərəfindən yazdırılmış, Sasanilərə tabe olan 27 ölkənin içərisində Azərbaycanın Atropatena və Albaniya dövləti ilə yanaşı Balasakan vilayətinində adı çəkilir .O zamanlar Kür və Araz çaylarının qovuşduğu ərazilərdə türkmənşəli saklar yaşayırdı və onların adı ilə bu ərazilər Balasakan adlanırdı, daha sonralar bu ad Paytakaran, və Beyləqan kimi dəyişmişdir I Şapurun ölümündən sonra Albaniya qismən müstəqilliyini bərpa etsə də, Sasanilər dövlətindən siyasi asılılığı davam edirdi. IV əsrin sonuna yaxın bütün Cənubi Qafqaz Roma ilə Sasani dövləti arasında bölünmüşdü. Bu bölgüdə Albaniya Sasanilərin payına düşmüşdü. Sasani şahından asılı olduğuna görə Albaniya bu müharibələrdə Sasani ordusunu həm hərbi qüvvə, həm də ərzaqla təmin etməli idi.
371-ci ildə Roma və Sasanilər arasında baş verən Dzirav döyüşünün nəticəsi Albaniya üçün ağır olmuşdu. QBu döyüşdən sonra Albaniya Uti, Sakasen, Girdman vadisi və Kolt vilayətlərini itirmişdi.387-ci ildə Roma ilə Sasanilər arasında sülh müqaviləsi bağlandıqdan sonra Albaniya yenidən itirdiyi vilayətlərinə sahib olmuşdu. Albaniyada əhali bütpərəstlik və zərdüştiliyə etiqad edirdi. Bütpərəstlər daş heykəllərə sitayiş edirdilər.IV əsrin əvvəllərindən etibarən Albaniyada xristianlıq yayılmağa başlamışdı. Lakin əhali xristianlığa qarşı ciddi müqavimət göstərirdi. Alban hökmdarı Urnayr 313-cü ildə xristianlığı qəbul etmişdi. O, xristianlığı dövlət dini elan etdi. Lakin bu din ölkədə ümumi dinə çevrilə bilmədi. Hökmdar və əyanların bir hissəsi xristianlığı qəbul etsə də, sadə əhali bütpərəstliyə və atəşpərəstliyə etiqad edirdi. Albaniya V əsrin 1-ci yarısında . Albaniya Arşaki hökmdarı Asuagenin dövründə ölkənin mədəni həyatında ciddi irəliləyişlər olmuşdu. Bu dövrdə köhnə alban əlifbası üzərində yeni alban yazısı yaradıldı. Alban uşaqları təhsilə cəlb olundu. Hökmdar vilayətlərdə uşaqlara yazını öyrətməyi, onları məktəblərə göndərməyi əmr etdi. Əlifba qəbul edildikdən sonra dini kitabları və başqa əsərləri Suriya və yunan dilindən alban dilinə tərcümə etməyə başladılar. V əsrin ortalarında Albaniyada II Vaçe hakimiyətə gəldi, o sasanilərlə qohumluq əlaqələrinə malik idi. II Vaçe xristianlıqdan imtina etmiş və atəşpərəstliyi qəbul etmişdi. Qohumu Sasani şahı II Yezdəgirdin vəfatından sonra o, zərdüştilikdən imtina edərək Sasani hakimiyyətindən çıxdı. II Vaçe hətta Dərbənd keçidini tutmuş, massagetləri öz tərəfinə çəkmiş və Qafqazın on bir hökmdarı ilə ittifaq yaratmışdı. Hakimiyyətdə olan şahənşah Firuzun II Vaçenin bu siyasətindən xəbəri olsa da, qohumluq əlaqəsinə görə ona qarşı ciddi tədbir görmürdü. II Vaçe də Firuza qarşı düşmən münasibət bəsləmirdi. O, hətta Firuzun şərəfinə Firuzabad adlanan şəhər saldırmışdı. Həmin şəhər onun hakimiyyəti illərində ölkənin paytaxtına çevrildi.Şimaldan qonşu tayfaların hücumları ilə bağlı ölkənin paytaxtı Kür çayının sol sahilindən sağ sahilinə keçirildi. Lakin bu sabitlik uzun sürmədi. II Vaçenin sərbəst siyasəti Firuzu narahat etməyə başlamışdı. Albaniyada xristian dininin yayılmasına, sasanilər kimi hunlar da qarşı idilər. Şahənşah Firuz II Vaçeyə qarşı, bu amildən istifadə etdi. Münasibətlər kəskinləşəndə Firuz hunları alban hökmdarına qarşı müharibəyə qaldırdı. Haylandur hunları 462-ci ildə Albaniyaya soxuldular. Müharibə bir il uzandı və II Vaçenin hakimiyyətdən əl çəkməsi ilə nəticələndi. II Vaçenin xahişi ilə atasından miras qalan mülkü şahənşah Firuz ona verdi. II Vaçedən sonra 30 il ərzində Albaniya öz müstəqilliyini itirdi və sassani mərzbanı tərəfindən idarə olundu. Sasani şahı Balaşın dövründə yerli hakimlərdən olan Vaçaqanın Albaniyada hakimiyyətə gəlməsi üçün şərait yarandı. O, III Vaçaqan adı ilə hakimiyyəti ələ aldı. Onun hakimiyyəti dövründə xristianlar 488-ci ildə dini məclis çağırıb xristian dininə aid qanunlar qəbul etdilər. Lakin bu din müxtəlif tədbirlərə baxmayaraq, Albaniyada kök sala bilmədi. III Vaçaqan əhaliyə zorla xristianlığı qəbul etdirməyə çalışırdı. Bütpərəstlər, atəşpərəstlər və başqa dinlərə etiqad edənlər təqib olunurdular. Xristianlığı təbliğ edən məktəblər açılır, məbədlər tikilirdi.
Amaras alban abidəsi Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunda yerləşir. Bir zamanlar burada alban din xadimi dəfn olunmuş və məbəd albanların ziyarətgahına çevrilmişdir. III Vaçaqan Albaniyanın son Arşaki hökmdarı oldu.
![KAYTRANADA - Witchy (feat. Childish Gambino) [Official Video]](http://i.ytimg.com/vi/jGK3YVmGZ3Y/mqdefault.jpg)
Nə gözəl kanalsız 🇦🇿🇦🇿🇦🇿
Təşəkkürlər:)
Çox yaxşı izah edirsiz😊mənim ən sevdiyim dərsdi tarix ❤❤😊
Çox çox sağolun tarix dersimi bele öyreneceyem 👍👍
Çox gözəl kanaldı Azərbaycan da önə çəkiləsi bir kanaldı məncə😊
Çox gozel ! Olduqca etrafli ,savadli daniwdiniz ! Çoxlari daniwmiwdir ,ancaq Sizin kimi daniwan olmamiwdir ! Doģrudanda daniwmaģa bawlayan annan esl Tarixçi olduģunuz derhal hiss olundu . Arzum budur ki, Sizin kimi savadli Tarixçilerimizin sayi çox olaydi ! Size mòhkem can saģliģi arzu edirem ! Amin !!!
Çox sağolun Təranə xanım minnətdaram...
Eşq olsun. Bizim millətin tarixi müqəddəsdir
rus sektoram anlamağa çalışıram çox yaxşı başa salırsınız, teşekkürler! 😊
Çox sag olun müellim 🤗
Şəkil üzərində izah çox yaxşı bir ideyadır. Dərsi aydın bir şəkildə anlamaq olur.
Firuzabad Bərdə ❤
Əla kanal❤
Çox yaxşı izah edirsiz😊
Mükəmməl izah
Çeşqe uzun vidyolar hazırlasanız 😊
👍👍👍
👍😊
Çox çox gözəl
gürgülərin həmişə sakilər qarşısına çıxıb və məğlub edib gürgü çarları xristianlığı yaymaq istəyiblər sakilərə heç vaxt qalib gələ bilməyiblər hələdə şəkidə oların gözu var
Ən sonuncu sülalə hansı olmuştur?
Albaniyada hakimyətdə olmuş sonuncu sülalə mehranilər olub, videonun davamı növbəti dərsdə var, playlist bölməsindən seçib baxa bilərsiz👍
@@tarixduskunu6515 Çox Təşəkkür O Zamanlarda Olmaq İstəyərdim
@@tarixduskunu6515salam sasanilər və şumerlər nə vaxt yarandı
Bu dərs çox çətindieee😢😮
Dzirav döyüşün də kim qali gəldi
Romalılar qalib gəlib, sassalilərlə birlikdə romalılara qarşı müharibə edən Albaniya sassanilərin məğlub olması ilə o da məğlub olmuş ərazilərinin bir hissəsini itirmişdir:)
@@tarixduskunu6515 çox sağolun
Roma
@@tarixduskunu6515 Sonrasındada 387 ci ildə müqavilə bağlandı və bu müqaviləyə əsasən Uti,Sakaşen,Girdiman,Kolt vilayətləri geri qaytarıldı və yenə Albaniyada Sasanilərin tərkibində qaldı
Şapurun şəkil portreti düz deyil nu Əhemenidir
Medler leri yıkan Persler perslerden sonra sasasinler geldi çook sonradan her gün van hakkari ağrı ığdır gibi iller sasanilerde savaş halinde idi çok meşhur şarkı var xane leverin şerê gel şahen eceman (acem demek Kürtçe) dımdım kelhâ merane
Albaniya⚜🖤
Çox sağol əmi❤❤
Sən kimsən müəllimə əmi deyirsən , heç kəsin ixtiyarı yoxdur müəllimə əmi desin 😢
Çox yazık , heç gözləməzdim ☹️
😮
Sən nə deyirsən, özünsən pis, anladın? Tərbiyəsiz 😡
Hələ bir təəccüblənir utanmaz kimi
Albanlar yox. Alban adlanirdi azerbaycan. Azerbaycanin yuzdene adi olub onda biz xurremiyik? Yoxsa ve saire?
Balasakan Balakəndə qalıb adı indi Beyləqan deyilir ora lekilərdir türklər yox Alban kilsələridə qalmışdır
Balasakan saka türklərinin adından götürülüb,necə yəni türk deyil?beyləqan,balasakan,leki,saki,şəki,bakı,saki
@@kenanqedimov8035 türkün tarixi manqollar gələndən yazılır 11 ci əsirdən
@@hamzaaslan5960 türkün tarixini monqollar yazmayıb,monqollardan qabaq,11 ci əsrdən də qabaq burada saka suvar sabir türkləri yaşayıb,saka türklərinin adı ilə yer adları da var,elə monqol hücumlarının qabağını da türklər alıb ,özü də monqol yox moğol,monqol sonradan uydurulub,monqol min qol deməkdir
@@kenanqedimov8035 yazdıgların türk olmuyub sasan olub sakasena olub türklər manqoldur 11 ci əsirdən peyda olub
@@kenanqedimov8035 sakasenanın manqollara adiyatı yoxdur qaldıkı mogullara onlarda hindustan qaraçılarıdır mogullar hindustandan gəlib
Ama o dövürde bu coğrafiyada türkler mövcut deyildi saxtakarliq etmeyin.
Ay bləəə. Sozə tək tək demək lazımdıır? O dövrdə hunlar qafqazların şimalındaydı. O zamanlarda gələn türklər, və əvvəldəndə iskit dönəmində gələn, iskit və sakalar, ondan əvvəllər köçərək gələn yüzlərlə türk qəbiləsi var idi. Addəm addım xalqla qarışmışdılar.
@@objektivtarih8321Yəni türklər yerli deyildilər. Onlarda sonradan gəlmə idilər. Digər tayfalar kimi
Medes, Ahamanish,,parthia,Sasanid,ve s, PERSİA İRAN.
👍👍
Bizim Atalarımız o vaxti GökTürklerin içindeydi
Ala vaxtıykən iskitlərdən və hətta ondan belə əvvəllər bu torpaqlara türk irqi gəlmişti.
@@objektivtarih8321Scythians were iranic not turk🤦♂️
Sasani sən uçdun saatda 100lə üzündəki eybəcərliyə qara porsux.