Eustachy Sanguszko o bitwie pod Zieleńcami
HTML-код
- Опубликовано: 12 дек 2024
- Znowu wydałem pamiętnik masona. Po Niemcewiczu, przyszła kolej na Eustachego Sanguszkę, wojewodzica wołyńskiego, pana z panów, który do loży wolnomularskiej należał. Był ponadto chorobliwym optymistą, co widać na każdej stronie jego pamiętnika.
Eustachy urodził się w Radzyniu Podlaskim. Wszystkim polecam odwiedzenie tamtejszego pałacu, w którym miało powstać muzeum sarmatyzmu, ale niestety PiS nie zdążył go utworzyć, a obecna władza prędzej zrobi tam obóz koncentracyjny niż jakieś muzeum.
Eustachy miał prezencję co się zowie i widać do dobrze na jego portrecie reprodukowanym w wiki. Śniady, czarniawy, o orlim wzroku, kombinował przez całe życie tak, by zwrócić na siebie uwagę, ale jednocześnie niczego nie stracić. Człowiek odważny, ale nie do szaleństwa, przytomny, ale nie do granicy zdrady. Dobrze obeznany z realiami i rozumiejący potrzebę zachowania tak zwanej substancji.
Wziął udział w Insurekcji Kościuszkowskiej. Opis armii powstańczej, który nam zostawił, każe jeszcze raz przemyśleć kwestię agentur i dowodzenia. Sanguszko zachwyca się artylerią, którą wszyscy krytykowali. Pisze, że żołnierz i oficerowie prezentowali się jak spod igły, armaty strzelały celnie, każdy wiedział co robić. Propaganda jednak nie spała i my dziś wiemy, że armia kościuszkowska była słaba i źle uzbrojona.
Śmiałym szczęście dopomaga - napisał Eustachy, dając nam fantastyczny zupełnie opis bitwy pod Zieleńcami, niczego przy tym nie tając. Zaczęło się od zdrady. Wicebrygadier Rudnicki, zapewne oczytawszy się druków propagandowych moskiewskich, kolportowanych szeroko, a dotyczących artylerii koronnej, zbiegł do wroga. Wziął ze sobą ordynansa, który tam - w moskiewskim obozie - żadną miarą nie chciał podpisać się pod aktem, konfederacji targowickiej. - Ponoć go mocno sieczono - napisał Eustachy. Obiecywano mu też awans na oficera, ale dzielny ordynans nie złamał się i nie podpisał. Jego dowódca zaś gotów był do wszelkich usług dla wroga, ale odsunięto go od działań bojowych obawiając się, że jego postawa może zdemoralizować żołnierzy.
Rosjanie wykonali manewr oskrzydlający. Huzarzy przeprawili się przez Horyń i zamierzali uderzyć na tyły armii księcia Józefa. Brygadier, który dostał rozkaz powstrzymania ich, odmówił wykonania polecenia, zmieszał żołnierzy, doprowadził do furii generała Mokronowskiego. Wywołał jednym słowem poważnych kryzys w obliczu wroga, który gęstymi szeregami, w dobrej dyscyplinie przekraczał rzekę. Eustachy stanął na czele swojego batalionu, doprowadził morale żołnierzy do porządku, za nim poszli inni. Mokronowski na czele brygady wraz z Sanguszką poprowadzili szarżę powstrzymując pułki moskiewskiej jazdy. Trupy huzarów rosyjskich zaległy nadrzeczne łąki.
Młoda armia, zaciekawiona poległymi huzarami i kozakami, którym jeszcze nie zdążyła się przyjrzeć z bliska zablokowała możliwość dokończenia szarży. Trzystuosobowy oddział narodowej kawalerii majora Baniewskiego uderzył jednak na huzarów z flanki i zmieszał ich szyki zupełnie. Było zwycięstwo, pisze Eustachy, ale niepełne. Wojsko roznosił entuzjazm, który przeradzał się w brak karności. Mimo wszystko na polach pod Zieleńcami powiało optymizmem. Eustachy zaś dostał krzyż za odwagę, kilku innych oficerów także.
Ten młody Jabłonowski umarł w 1790 w wieku 21 lat. Ani chybi zakatrupili go. należał do najbardziej majętnych posiadaczy ziemskich. W Kijowskim miał chyba z 20 wsi. A dzisiaj ja o nim dowiedziałem się od Pana. Masakra z naszą pamięcią. To jest zgroza.
W sam środek łba, tak jest.
😀
No to szach mat
Czy książka będzie dostępna na targach w Krakowie?
Tak
🙃
Panie Gabrielu, bitwa pod Zieleńcami to wojna w obronie konstytucji 3 maja
No dobra, pomyliłem się. Każdemu może się zdarzyć.
@gabrielmaciejewski4978 Jasna sprawa. Szacuneczek za wydawanie pamiętników z epoki. Contreras był cudowny