Πέτρος Κόκκαλης για την Παγκόσμια Ημέρα Νερού

Το νερό δεν έρχεται από τη βρύση
Οι πρωτοφανείς καταστροφές από τις πλημμύρες στη Θεσσαλία τον περασμένο Σεπτέμβριο πρέπει να μας κάνουν να αλλάξουμε το πώς συζητάμε και σχεδιάζουμε σχετικά με το νερό.
Η κλιματική αλλαγή θα εκδηλώνεται κυρίως με αλλαγές στον κύκλο του νερού: πόσο νερό θα πέφτει, πού, πότε, με τι ένταση. Θα έχουμε όλο και εντονότερα και συχνότερα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα, κυρίως όμως θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε αυξανόμενες λειψυδρίες, ακόμα και ξηρασίες, πολύ πιο επιτακτικά από τις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες.
Κι όμως, διαχρονικά ο δημόσιος διάλογος και οι εθνικοί σχεδιασμοί δεν
ανταποκρίνονται σε αυτήν την επιτακτικότητα. Πριν μόλις λίγες μέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε την Ελλάδα στο Δικαστήριο της ΕΕ επειδή ακόμα δεν έχουμε ολοκληρώσει την αναθεώρηση των σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών και των σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας. Είναι απαραίτητο να περάσουμε από μια «εργολαβική» νοοτροπία σε έναν διεπιστημονικό, διατομεακό
και πολυλειτουργικό σχεδιασμό με προτεραιότητα τις λύσεις βασισμένες στη φύση, την αποκατάσταση φυσικής ροής και πλημμυρικών πεδίων, τη μετεγκατάσταση υποδομών όπου είναι απαραίτητο.
Ιδιαίτερα απουσιάζει η συζήτηση για την περιβαλλοντική σημασία του νερού. Από τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες υγροτόπων, ποταμών, λιμνών, υδροφορέων, μέχρι τη μεταφορά ιζήματος σε παράκτιες ζώνες. Σε ό,τι αφορά την ποτάμια βιοποικιλότητα ίσως η μεγαλύτερη απειλή είναι η κατασκευή μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών. Ο ΚΟΣΜΟΣ συντάσσεται με τις περιβαλλοντικές
οργανώσεις της Ευρώπης που ζητούν σταμάτημα των νέων υδροηλεκτρικών έργων, ιδίως εκείνων που σχεδιάζονται στα μικρά παρθένα και ελεύθερα ποτάμια που έχουν απομείνει κυρίως στη γειτονιά μας, στα Βαλκάνια. Αναγνωρίζοντας το πρόβλημα, το
Μαυροβούνιο και η Ομοσπονδία της Βοσνίας Ερζεγοβίνης έχουν ήδη απαγορεύσει την κατασκευή μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών. Δεν υπάρχει λόγος να καταστρέψουμε 50-100 μικρά ποτάμια για να παράξουμε όση ενέργεια παράγει μια μεγάλη ανεμογεννήτρια στη θάλασσα και μάλιστα με πολύ χαμηλότερο κόστος.
Στη γεωργία, που ευθύνεται για τα ¾ της κατανάλωσης νερού στη χώρα, επείγει η στροφή στις «κλιματικά έξυπνες» καλλιέργειες με εξοικονόμηση νερού για άρδευση, μείωση χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, επιτόπια χρήση ΑΠΕ (πχ αγροφωτοβολταϊκά σε θερμοκήπια και αρδευτικά κανάλια) και επιλογή κατάλληλων καλλιεργήσιμων ειδών. Είναι άραγε τόσο απαραίτητο να παράγει η Ελλάδα το 80% του βαμβακιού της Ευρώπης;
Γενικότερα πρέπει να επανεξετάσουμε το πώς και από πού εξασφαλίζουμε παροχή νερού. Δεκαετίες τώρα έχουμε συνηθίσει στην βολική μεταφορά τεράστιων ποσοτήτων νερού από άλλες λεκάνες απορροής. Είναι απλά μη βιώσιμο το ότι το χιόνι και νερό που πέφτει στους ορεινούς όγκους από τη δυτική Γκιώνα και τη νότια Οίτη μέχρι ανατολικά της Τριχωνίδας (λεκάνες απορροής Μόρνου και Εύηνου
συνολικής έκτασης πάνω από 2,5 εκατομμυρίων στρεμμάτων), αντί να εκβάλλει στη Ναύπακτο και στον Πατραϊκό, το μεγαλύτερο μέρος του μεταφέρεται εκατοντάδες χιλιόμετρα ανατολικά στην Αττική, ακόμα και στην Αίγινα και τη Σαλαμίνα! Είναι κρίσιμο να δώσουμε προτεραιότητα στην εξοικονόμηση αλλά και στην επαναχρησιμοποίηση νερού. Η επεξεργασία αστικών λυμάτων πρέπει καταρχάς να καλύψει το σύνολο του πληθυσμού αλλά και να συνοδευτεί από χρήση του επεξεργασμένου νερού για άρδευση, τουλάχιστον στις περιοχές με το υψηλότερο
υδατικό στρες. Η αφαλάτωση είναι αναγκαστικά μέρος της λύσης στα νησιά, αλλά με σωστό σχεδιασμό και κλίμακα, και σε κάθε περίπτωση αποκλειστικά με ενέργεια από ΑΠΕ, όχι από πετρέλαιο όπως συμβαίνει τώρα.
Ο ΟΗΕ αφιερώνει τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Νερού στο «Νερό για την Ειρήνη» τονίζοντας τη σημασία της διακρατικής συνεργασίας στη βιώσιμη διαχείριση διασυνοριακών υδατικών πόρων. Αυτό είναι κάτι που αφορά ιδιαίτερα την Ελλάδα με τα 5 μεγάλα διασυνοριακά ποτάμια και τις 3 διασυνοριακές λίμνες της. Θετικό παράδειγμα προς μίμηση ήταν η συνεργασία περιβαλλοντικών οργανώσεων από Ελλάδα, Αλβανία και Ευρώπη που οδήγησε στη θέσπιση καθεστώτων προστασίας για τον Αώο/Vjosa και στις δύο χώρες.

[@makisapostolatos1797]

Σε αγαπάμε πολύ!