EP.4 บวงสรวงนางนาค (นาค) บรรพบุรุษชาวขอมโบราณ ที่ปราสาทพิมานอากาศ

“ปราสาทพิมานอากาศ” (Phimeannakas) ภายในพระราชวังหลวง ช่างขอมเริ่มจะมีความกล้าที่จะออกแบบโครงสร้างหลังคาระเบียงคดให้มีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น โดยขยายความกว้างของระเบียงให้กว้างมากขึ้น โดยใช้เทคนิคการก่อสร้างเป็นสันเหลื่อม แต่ยังพบว่าการสร้างระเบียงคดที่ปราสาทแห่งนี้ยังมีขนาดที่ไม่กว้างมากนัก ปราสาทพิมานอากาศ อยู่ในศิลปะสมัยคลัง นี้สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นโดย “พระเจ้าสุริยวรมันที่ 1” (Suryavarman I) พบจารึกของพระองค์ที่ปราสาทหลังนี้ โดยข้อความของจารึกจะกล่าวถึงการสาบแช่งตำรวจที่คิดกบฏต่อพระองค์ให้มีอันเป็นไป
คำว่า “พิมานอากาศ” อาจมาจากคำว่า “วิมานนากา” คือเป็นสถานที่ประทับของนาค ที่สร้างขึ้นภายในพระราชวังที่เมืองพระนคร ตัวปราสาทยกพื้น 3 ชั้น มีทางขึ้นทั้ง 4 ด้าน ที่บริเวณมุมจะประดับด้วยประติมากรรมรูปช้างทั้ง 4 มุม ปัจจุบันส่วนตัวปราสาทประธานสร้างจากศิลาแลง และหินทราย ก่อเป็นฐานซ้อนชั้นขึ้นไปจากลานด้านบน ส่วนเรือนธาตุและส่วนยอดได้พังทลายลง ปราสาทพิมานอากาศถือเป็นปราสาทที่มีความสำคัญต่อกษัตริย์ขอมในสมัยเมืองพระนครอย่างยิ่ง คือ เมื่อกษัตริย์ที่จะทรงขึ้นครองราชย์จะต้องมาประทับที่ปราสาทพิมานอากาศในช่วงยามต้นของแต่ละคืน ตามคติคือกษัตริย์จะต้องมาบรรทมกับนางนาคที่จะแปลงลงมาเป็นหญิงสาวที่ปราสาทพิมานอากาศ ชาวขอมโบราณเชื่อกันว่านางนาคนั้นคือบรรพบุรุษของตน จากบันทึกของโจวตากวน ได้กล่าวถึงปราสาทพิมานอากาศไว้ว่า
“...ส่วนที่เกี่ยวกับปราสาททองคำภายในราชวังนั้น พระเจ้าแผ่นดินเข้าที่พระบรรทมในยามราตรีบนยอดปราสาท พวกชาวพื้นเมืองพากันกล่าวว่า ในปราสาทนั้นมีภูตงูเก้าศีรษะซึ่งเป็นพระภูมิเจ้าที่ทั่วทั้งประเทศ ภูติตนนี้เป็นร่างของสตรี และจะปรากฏกายทุกคืน พระเจ้าแผ่นดินจะเข้าที่พระบรรทมและทรงร่วมสมพาสด้วยก่อน แม้แต่บรรดามเหสีทั้งหลายของพระเจ้าแผ่นดินก็ไม่กล้าเข้าไปในปราสาทนี้ พระเจ้าแผ่นดินจะเสด็จออกจากปราสาทนั้นเมื่อเพลายามที่ 2 แล้ว จึงจะเข้าที่พระบรรทมร่วมกับพระมเหสีและพระสนมได้ ถ้าหากราตรีใดภูตตนนี้ไม่ปรากฏกาย ก็หมายความว่าเวลาสวรรคตของพระเจ้าแผ่นดินของชาวป่าเถื่อนพระองค์นั้นใกล้เข้ามาแล้ว ถ้าพระเจ้าแผ่นดินของชาวป่าเถื่อนมิได้เสด็จไปเพียงราตรีเดียว ก็จะต้องทรงได้รับภัยอันตราย...”
ที่มาข้อมูล วิโรจน์ ชีวาสุขถาวร, 2564, หนังสือประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมตะวันออก, มหาสารคาม: อภิชาติการพิมพ์.

[@PhumKaobinStudio]

ฝากผลงานของ Phum Kao bin Studio อีกหนึ่งช่องทางนะครับ สำหรับท่านที่สนใจครับ www.thaibookfair.com/seller/phum-kao-bin-studio

[@sasiwansaithong9679]

การบรรยายน่าจะหลบไปแล้วนำภาพขึ้นมาจะดีกว่านี้เพราะการเห็นภาพมันน้อยมาก มันไม่ได้อรรภรส เห็นแต่พิธีการ แต่ก็ขอบคุณนะ

[@evetj2581]

พระราชวังขอมโบราณฟูนันเจลละปาปวนบายนปราสาทเขมรโบราณเมืองพระนคานครวัดนครธมอังกอร์

[@เตเต้-ฆ8ภ9ธ]

แปลยังไงให้วิมานอากาศ เป็นวิมานนาคา😅