Μωμοέρια - Σκήτη Κοζάνης 26. 12. 2023

Μωμοέρια, ένα έθιμο του Δωδεκαημέρου (english below)
Ευετηριακό και ψυχαγωγικό έθιμο του Δωδεκαημέρου (Χριστούγεννα έως Θεοφάνια) με χορευτική, θεατρική και μουσική ομάδα σε παράλληλη δράση, προερχόμενο από την ορεινή Τραπεζούντα, που επιβιώνει σε οκτώ χωριά του Νομού Κοζάνης (Τετράλοφος, Άγιος Δημήτριος, Αλωνάκια, Σκήτη, Πρωτοχώρι, Κομνηνά, Ασβεστόπετρα, Καρυοχώρι).
Το έθιμο εγγράφηκε:
- στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2015.
- στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO (Representative List of Intangible Cultural Heritage of Humanity) το 2016
Οι Μωμό΄εροι, αποτελούνται από τη χορευτική (κορυφαίος-αρχηγός και χορευτές), τη θεατρική(αυτοσχέδιοι διάλογοι) και τη μουσική ομάδα(λύρα, αγγείον, νταούλι), όλοι μεταμφιεσμένοι.
Όλοι μαζί, με φωνές, κραυγές, θορύβους από κουδούνια, βήματα χορού, μουσική, τραγούδια και παράλληλη δράση όλων των θεατρικών προσώπων, όχι μόνο προκαλούν το ενδιαφέρον του κοινού που τους ακολουθεί από σπίτι σε σπίτι, αλλά επιδιώκουν και τη συμμετοχή του κοινού στις πολλαπλές παράλληλες δράσεις.
Οι Μωμό΄εροι, ντυμένοι με περικεφαλαίες, φουστανέλλες και κρατώντας ξύλα στα χέρια, χορεύοντας και τραγουδώντας επισκέπτονται ένα προς ένα τα σπίτια του χωριού. Ανάμεσά τους και σε επικοινωνία με τους θεατές είναι η θεατρική ομάδα, αποτελούμενη μόνο από άντρες: δύο νύφες που προσπαθεί να τις κλέψει ο κόσμος πληρώνοντας ένα αντίτιμο με την επιστροφή τους, ο γέρος, η γραία (γριά), ο διάβολον, ο άρκον (αρκούδα), ο γιατρός που εξετάζει τη νύφη και διαπιστώνει συνήθως την κακοποίησή της, ο τσανταρμάς (χωροφύλακας επί τουρκοκρατίας) κ.ά.. Τα μουσικά όργανα που τους συνοδεύουν είναι λύρα, αγγείον (γκάιντα) και νταούλι. Το σύνολο της χορευτικής, θεατρικής και μουσικής ομάδας κάθε χωριού είναι περίπου 30 άτομα και η πομπή τους θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα θέατρο δρόμου (streettheatre) που χορεύοντας και τραγουδώντας σατιρίζει πρόσωπα και καταστάσεις.
Για περισσότερες πληροφορίες:
ich.unesco.org/en/RL/momoeria...
------- ---- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- ---- ---- --- --- --- -- -- --- --- -- --- --- --- - --- --- --- -- --
Η συγκεκριμένη καταγραφή έγινε στις 26/12/2023 στο πλαίσιο συμμετοχικής παρατήρησης του εθίμου ως μέρος της διδικασίας εκπόνησης της Διδακτοριοκής μου Διατριβής.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Δ.Σ. του Μορφωτικού Λαογραφικού Συλλόγου Τετραλόφου και το σύνολο των ανθρώπων που μας υποδέχθηκαν στο Τορταλί.
Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους φίλους μου Άγγελο, Πολυνίκη και Αλίκη που συνέβαλλαν ηθικά και πρακτικά σε αυτό το ταξίδι.
Με εκτίμηση,
Μάρη Κάτια
----------------------------
Momoeria is a common New Year’s celebration among many Greeks of Pontian (Black Sea) origin. The bearers of the specific Momoeria tradition are eight communities (villages) of Pontian origin in northwestern Greece, in the area of Kozani -West Macedonia Region. They are organized in teams that call themselves “Momoeri”, “Momoeria”, “Momoer’”, “Kochamania”. Each team includes both a dancing and a theatrical group.
Momoeria is held in the streets, in the yards of the houses, at the crossroads and the central squares of the eight villages of the ex-Kozani Prefecture (Region of West Macedonia) where refugees from Matsouka (Maçka) settled in the 1920s: Tetralofos, Agios Dimitrios, Alonakia, Skiti, Protohori, Komnina, Asvestopetra, Karyohori.
It’s extremely important that Momoeri visit, one by one, all the houses of their respective village. This could take one or two days a year, between Christmas day (25th December) and Epiphany (6th January).
For more information:
ich.unesco.org/en/RL/momoeria...
The audiovisual recording was conducted on December 26, 2023, as part of my fieldwork which involved participatory observation for my doctoral dissertation research "Traditional Music in UNESCO: representing, safeguarding and repositioning Music as Cultural heritage".