24 ความพิเศษที่ซ่อนอยู่ ของเมืองโบราณศรีเทพ

24 ความพิเศษที่ซ่อนอยู่ ของเมืองโบราณศรีเทพ มรดกโลก รวบรวมโดย วิศัลย์ โฆษิตานนท์ ประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบูรณ์
เมืองโบราณศรีเทพ เป็นพื้นที่ทางประวัติศาสตร์ที่มีความเป็นพิเศษยิ่งกว่าพื้นที่อื่น ๆ กล่าวคือ มีร่องรอยทางโบราณคดีหลายยุคหลายสมัยอยู่ในสถานที่เดียวกัน นั่นคือ โครงกระดูกมนุษย์ปลายยุคก่อนประวัติศาสตร์ประมาณพุทธศตวรรษที่ 5-10 จนมาเป็นสมัยที่ก่อตั้งเป็นรัฐแรกเริ่ม ที่ปรากฏมีศิลาจารึกอักษรปัลลวะและเทวรูปฮินดูรุ่นเก่าพุทธศตวรรษที่ 11-12 และมีโบราณสถานทางพุทธศาสนาสมัยทวารวดีประมาณพุทธศตวรรษที่ 12-16 จนกระทั้ง มีโบราณสถานศาสนาฮินดูสมัยขอมประมาณพุทธศตวรรษที่ 16-18 แล้วจึงล่มสลายกลายเป็นเมืองร้างไป ซึ่งเมื่อนับระยะเวลาที่ปรากฏร่องรอยที่มีมนุษย์มาตั้งหลักแหล่งอาศัยอยู่บริเวณนี้ จะมีเวลาต่อเนื่องทางวัฒนธรรมกันมายาวนานนับ 1000 ปี
คุณค่าโดดเด่นอันเป็นสากลของเมืองโบราณศรีเทพนั้น คือ นอกจากจะมีโบราณวัตถุและโบราณสถานที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์เป็นอย่างยิ่ง เช่น เขาคลังนอก เขาคลังใน ปรางค์ศรีเทพ ปรางค์สองพี่น้อง และเขาถมอรัตน์แล้ว ยังเป็นการแสดงถึงภูมิปัญญาความชาญฉลาดของคนสมัยโบราณ ที่เลือกเอาบริเวณเมืองโบราณศรีเทพ ที่มีคุณลักษณะของพื้นที่ที่เหมาะสมเป็นพิเศษและเป็นศูนย์กลางการติดต่อกันของชุมชนโบราณระหว่างฝั่งตะวันออกและฝั่งตะวันตก ให้เป็นที่ตั้งหลักแหล่งต่อเนื่องกันมาช้านาน จนปรากฏหลักฐานทางโบราณคดีว่า มีอารยธรรมหลายยุคหลายสมัยซ้อนทับต่อเนื่องกันมาในสถานที่เดียวกัน จึงสมควรเป็นอย่างยิ่งที่จะอนุรักษ์ให้เป็นมรดกโลกของมวลมนุษยชาติต่อไป
เมืองโบราณศรีเทพ ที่ได้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกของ UNESCO นั้น เป็นเฉพาะตัวแทนของวัฒนธรรมทวารวดี อันมี 3 บริเวณด้วยกัน คือ
1. บริเวณภายในเมือง ที่มีคูน้ำคันดินล้อมรอบ ทั้งเมืองในและเมืองนอก ซึ่งจะมีโบราณสถานที่สำคัญคือ เขาคลังใน ปรางค์ศรีเทพ ปรางค์สองพี่น้อง โรงอุโบสถ และหลุมฝังศพมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ฯลฯ
2. บริเวณเขาคลังนอก มหาสถูปทวารวดี รูปแบบมณฑลจักรวาล และเจดีย์บริวาร ที่อยู่นอกเมือง
3. เขาถมอรัตน์ ที่มีผนังถ้ำด้านบน แกะสลักเป็นพระพุทธรูปและพระโพธิสัตว์ สมัยทวารวดี
แต่สิ่งที่เป็นความพิเศษของเมืองโบราณศรีเทพนั้น นอกจากโบราณสถานที่ใหญ่โตงดงาม และสะท้อนถึงวัฒนธรรมหลายยุคหลายสมัยแล้ว ยังมีเรื่องราวน่ารู้ที่ยังซ่อนอยู่อีกมากมาย ซึ่งหลาย ๆ คนอาจจะยังไม่ค่อยรู้ จึงต้องรอให้สำรวจพิสูจน์ทราบและเรียนรู้กันต่อไป