Абу Райҳон Беруний - Тарих тан олган энг ақлли инсонлардан бири | Buyuk yurt allomalari

Поделиться
HTML-код
  • Опубликовано: 11 сен 2024
  • "Буюк юрт алломалари" кўрсатуви
    "Маданият ва маърифат" телеканали
    Ал Беруний - Хоразмнинг буюк алломаси, тарих, география, филология, астрономия, математика, геодезия, минералогия, фармакология, геология ва бошқа кўплаб фанларда оид қомусий асарлар муаллифи. Беруний Ўрта Шарқда илк бора Ер Қуёш атрофида айланиши мумкинлигини айтиб, Ернинг айлана ўлчамини аниқлаган.
    Берунийни чинакам ўрта асрлар Шарқининг илм-фан қомусий олими десак муболаға бўлмайди. Америкалик тарихчи Дж.Сартон буюк олим ҳақида: “Астрономия ва математика, астрология ва жўғрофия, антропология ва этнография, археология ва фалсафа, ботаника ва минерология унинг буюк номисиз қашшоқлашиб қолган бўларди” деган.
    Унинг тўлиқ исми Абу Райҳон Муҳаммад ибн Аҳмад ал-Беруний. 973 йил 4 сентябрь куни Хоразмнинг қадимий пойтахти Кот шаҳрида дунёга келган. Беруний ҳаётининг эрта дамлари ҳақида маълумот кам, фақат чин етим бўганлиги маълум. Бурни катта бўлганлиги сабабли уни “Бурунли” дея аташган. Бироқ, кўримсиз ташқи кўриниши остида зийрак ақл эгаси яширинган бўлиб, вазири ва амакиваччаси Хоразмшоҳ Ироқ назари остига тушади. Қариган чоғида Беруний шундай ёзади: “... Ироқлар оиласи менга нон-чой бериб, одамлар орасига олиб чиқди...”
    У мукаммал математик ва фалсафий билим эди. Берунийнинг биринчи устози астрономия, математика ва тригонометрия бўйича таянч асарлар муаллифи Абу Наср Мансур ибн Ироқ ал-Жадий бўлган.
    Берунийнинг фикрича, табиатда барча нарса табиат қонунияти асосида ўзгаради, бу қонуниятларни эса фақатгина илм-фан ёрдамида англаш мумкин. Унинг асосий асарлари математика ва астрономияга бағишланган бўлиб, Хоразмнинг хўжалик ҳаётида улкан амалий аҳамиятга эга бўлган - ер суғорилиши ва савдо сайёҳатлари ҳақида ёзилган.
    У даврда астрономия фани олдидаги масалалар солномани мукаммаллаштириш ҳамда осмондаги юлдузлар орқали Ернинг жойлашувини аниқлашдан иборат бўлган. Қуёш ва Ойнинг осмондаги аниқроқ жойлашувини белгилаб, эклиптикнинг экваторга энгашиши, қуёш ва юлдуз йилларининг узунлиги ва бошқалар каби астрономик доимийликларни ўлчай олиш муҳим бўлган. Бу эса ўз ўрнида, математика фани ривожини, хусусан, бир тарафадан ясси ва сферик тригонометрия, бошқасидан аниқроқ белгилаш учун асабобларни талаб қилар эди.
    Берунийнинг бу соҳалардаги ютуқлари бир неча асрлар давомида тенгсиз ютуқ бўлиб хизмат қилди. Беруний Ер радиусини унинг айлана шаклга эгалигидан келиб чиққан ҳолда, деярли аниқ белгилаган (6000 км дан ортиқ). Беруний айрим астрономик муаммолар асосида қадим юнон ва қадим ҳинд файласуфларининг тараққийпарвар ғояларини қабул қилиб, уларни такомиллаштирган: тўқ жисмлар, яъни сайёралардан фарқли ўлароқ, Қуёш ва юлдузларнинг бир хил оловли табиатини маъқуллаган; юлдузлар ҳаракатини аниқлаб, Ерга нисбатан уларнинг баҳайбат ўлчамини белгилаган; Ернинг тортиш кучини ўрганган. Беруний Қуёш Ер атрофида эмас, балки Ер унинг атрофида айланишини тасдиқлаб, Птоломейнинг дунё геоцентрик тизимини маъқуллашга доир барча гумонларга нуқта қўйган.

Комментарии • 83

  • @husniddibhakimov4513
    @husniddibhakimov4513 Год назад +5

    ABU RAYHON BERUNIYBOBOMIZGA KATTA RAHMAT

  • @zafarqorabekov2017
    @zafarqorabekov2017 3 года назад +4

    Mana shunday malumotlar biz uchun zarur

  • @amurtemur3386
    @amurtemur3386 3 года назад +5

    Men Beruniy tumanidanman💪💪💪

  • @mehriddinadilov4885
    @mehriddinadilov4885 7 месяцев назад +5

    Buyuk TURON zamini dunyoga kuplab buyuk allomalarni yetkazib berda.Movarounnahrdek aziz va uluģ yurt qayda bor? ÒZBEKISTON ana shunday allomalar yurti BUYUK zamindir.

    • @akmalsaidov2007
      @akmalsaidov2007 2 месяца назад

      beruniy o'zbek deb o'ylaysizmi? unda asarini bir o'qing qani tushunarmikinsiz?

    • @user-wf8qh7ox3o
      @user-wf8qh7ox3o Месяц назад

      ​@@akmalsaidov2007То время было научных язык арабский по этому написал по арабский потом при Советской власти и управления все написано по русскому языку И. Каримова все книги написал по русскому языку через 20 лет его узбекски школьники не может читать сейчас в Узбекистане латинице и английском языках много дело ведёт. Теперь поняли

  • @mehriddinadilov4885
    @mehriddinadilov4885 7 месяцев назад +3

    Òzbekiston-dunyo ilm-fan taraqqiyotiga ulkan hissa uluģ yurt. Tarixi nihoyatda boy yurt. Insoniyat taraqqiyotiga uning rivojiga yuzlab minglab allomalarni yetkazib bergan aziz va buyuk òlkadir. Naqadar guzal jannatmakon òlka. Òzbek xalqi dunyodagi tarixi boy dunyoqarashi keng tafakkuri yuksak baģri keng -MILLAT.

    • @akmalsaidov2007
      @akmalsaidov2007 2 месяца назад

      beruniy o'zbek deb o'ylaysizmi? unda asarini bir o'qing qani tushunarmikinsiz?

    • @user-pp5xv7mm5s
      @user-pp5xv7mm5s 14 дней назад

      ​@@akmalsaidov2007Ислом Каримов китоблари рус тилида чоп этилган лекин у рус эмас. Калтафахмлик килма

  • @user-ed7yz6zs2l
    @user-ed7yz6zs2l 3 месяца назад +1

    АЛОХА ШУКР,АБУРАЙХОН БЕРУНИ ОЧИК!

  • @user-ot6yh7rf7k
    @user-ot6yh7rf7k 6 месяцев назад +3

    Хакики узбек олимлари бухори беруний улгугбек вабошкалари

  • @user-sg7mq3ci3c
    @user-sg7mq3ci3c 7 дней назад

    Точикистон бапеш

  • @abrorshokirov8802
    @abrorshokirov8802 Год назад +2

    Афсус узбеклао шундай олими билан фахрланишни хам билмайди. Килган мехнатига нон пули берган урисларга сигиниб кетишган.

    • @bahadiraliev2209
      @bahadiraliev2209 11 месяцев назад

      Онангни Махмуд Газнидан гелиб хабарини олса, додингни Газнавийни козисига айтармидинг, мавлоно?!
      У вактлари юрт бошкариш учун диплом суралмаган, Ким куп бош кесиб конхур булса шу одам подшо булган, жумладан Газнавий хам...

  • @sheldon1509
    @sheldon1509 3 года назад +1

    🙌👍

  • @user-ot6yh7rf7k
    @user-ot6yh7rf7k 18 дней назад +2

    Одам ота момо хова хам тажик буган😮😮

  • @zafarqorabekov2017
    @zafarqorabekov2017 3 года назад

    Diktorga gap yoq ovozi zo'r.

  • @user-ot6yh7rf7k
    @user-ot6yh7rf7k 18 дней назад +2

    Ленин гетлир екатирина путин гарбачиёов байдин булар хаммаси тажик булган😮😮😮😮

  • @user-ng5zo8uq8h
    @user-ng5zo8uq8h 3 дня назад

    Бобомизни гоясини оммага замоновий куринишда, яьни табият конуни куринишда эълон килиш даври келди. Эьлон килинаетган гояси маблаг куринишда турт триллион Акш пул куринишда булади. Бу 0,45секунд видеодаги фотоси куринишдаги асаридан олинган.

  • @Anvar5
    @Anvar5 4 месяца назад

    Абу Райхон Беруний билан Ибн Сино замондош булишганми

  • @zafarqorabekov2017
    @zafarqorabekov2017 3 года назад

    Shunday olim fuzololarimizni kitoblarini ozbek tilida boganda jondilim bilan oqiyardim

    • @user-gw3qx8ok5o
      @user-gw3qx8ok5o Год назад

      Вы читали книгу Аль- Беруни с переводом с Таджикского языка. Оригинальные сраницы книги которые Вы показываете в ролике везде написана на Таджикском языке. Таджикский учёный Аль-Беруни не знал Тюркский язык, поэтому когда после Саманидов Хорезма и Бухару захватили Тюрки, Абурайхон Беруни и Абу Али Ибн Сина спасаясь свои жизни от Тюрков , сбежали в Иран где там их родная язык. Если они были бы Тюрки то не сбежали бы от Тюрков или сбежали бы сторону Казахстан или в Турцию.Поэтому не надо обманывать людей своим абсурдным роликам.

    • @user-mj4kn3og3q
      @user-mj4kn3og3q Год назад

      Братья валахи Он был таджик фарси но мы мусульмане мы все можем гордиться спасибо всем

    • @Docci-o6h
      @Docci-o6h Год назад

      Бор акахон изленг

    • @bahadiraliev2209
      @bahadiraliev2209 11 месяцев назад

      @@user-gw3qx8ok5o Упал что-ли ты, дружище?! Беруний был схвачен с войсками Махмуда Газневи и взял его Махмуд в г. Газни с собою, понимани или билмес?!
      Так как жили в Газни авганцы и пуштуний, и Государственным языком в Империи Газневидов был "парси"... конечно Беруни пришлось писать и рекламировать своих книг по "фарси", - когда кругом в Газни одни персики...
      Если он писал бы по Хорезмски, то он сам и читал бы этих книг и все...
      Вес Мир знает что Беруний это - Хорезмиец!!!
      И Темур Малик тоже - Хорезмиец, так как после порожений от монголов он присоединялся к Жалоладдину, он родной дядя Джалола, так как его, Жалола мама было туркменкой, то Темур Малик был от туркмен, из рода Бекдили, да что вы таджики, упали что ли крепко, Хорезмшах вам в Ходжант назначает таджика или персика, это же приграничны фор. пост - город Ходжанд, что в древнем Хорезме не нашёлся что-ли
      Губернатор в Ходжент, чтобы вам поверить - продажным судьбу города?! Хорезмшах вам на помощь и войск отправил с гвардии Шаха, и что, вы - продажные, вес Ходжанд вместе с подкреплением из Хорезма - разложили, или я вру что-ли?!
      Подкрепление в 80 000 Хорезмийцев пришли же в Ходженд, и это факт, вы же таджики всех и здали монголам...
      А сегодня взяли Темур Малика - Хорезмийца - туркмена и объявили национальным героем - Таджикистана, позорище!
      Скоро учёные определяют шажара - Темур Малика, и вы останетесь в дураках... Полнейший дурдом...

    • @tolibsaidov900
      @tolibsaidov900 8 месяцев назад

      ​@@user-gw3qx8ok5oА.Р.Беруний Хоразмнинг Кат шахприда тўғилган,уша даврда адабиёт форсий тилда,илм араб тилида,харб тили туркий тилда олиб борилган.Хоразмда яримта ҳам форсий тилда гапирадиган одам йўқ😊.Ким бўлса ҳам осиёлик бўлган,лекин,афсус қабри қаровсиз ҳолда Авғонистонда шолипоя билан ўралган жойда жойлашган,ўзр.

  • @user-zy4rh8om6w
    @user-zy4rh8om6w 3 года назад

    Хаммаларинг шундай санлар бор вакти кадирламай, улгандан кейин бир неча йиллардан сонг шуна спитакил уйлаб чикарасанлар😂😂😂😂😂

  • @user-xs7pp6wu7c
    @user-xs7pp6wu7c 6 дней назад

    ГДЕ. НАПИСАННО. ЧТО А БЕРУНИ. УЗББАК. У. ВАС. ЕСТ. ФАКТ. ЧУЖОЙ. ЗЕМЛИЯ. И. ЧУЖОЙ. НАЦИЯ. ГОВАРИТЕ
    НАШ. ЛИЧНО. МНЕ. ОБИДНОООООООООО

  • @SurayyoBozorova-qw5eb
    @SurayyoBozorova-qw5eb 11 месяцев назад

    🎉😮😅😢😂❤

  • @zafarqorabekov2017
    @zafarqorabekov2017 3 года назад

    Asarlari ozbek tilida bormikan

    • @user-mj4kn3og3q
      @user-mj4kn3og3q Год назад

      Он был таджик

    • @bahadiraliev2209
      @bahadiraliev2209 11 месяцев назад

      ​@@user-mj4kn3og3qДруг, вот был Советский Союз, такая же великая империя - как и Хорезм, но только в настоящем времени, от величие России люди не стали же "русскими", хот и разговоривали на "русском", а русский язык стало языком меж национального общение, начиная с19 века и по сей день!
      Таково было в 9-10 веках, языком межнационального общение было "фарси", к примеру :вот возьми якута или китайца в 10 - веке они на русском языке не будет общаться же, ещё в 10 веке самой Москвы то не было как город, и история само избирала "фарси" как язык межнационального общение, но кажды у себя дома разговаривал по своему, кыпчак по кыпчакски, татарин по татарски...
      После нашествие Чингизхана "международным" языком стало - "уйгурский", "фарси" уже потеряло свою значение, так как Чингизхан объявил "уйгурский язык" в пределах своей Империи - Государственным! Теперь персидская гегемония ушло в глуб истории, то есть появился в истории новая сила - Орда...
      Всё время история - повторяется, нынче уже Советского Союза нету, но русский язык и поныне действует, при помощи которого мы с тобою общаемся, а так я по таджикски - билмес, а ты по туркменски - билмес, ясно?!
      А у Хорезмийцев в историческом контексте был свой язык - хоркезмский язык! У нас история одинаково с туркменами вместе мы были исторически - Великий Хорезм и Великие Селджуки или Парфия - это одно и тоже Страна!... Только с 1932 года Хорезм по приказу Сталина переподчинен Ташкенту, до этого мы - Хорезмийцы жили с туркменами в одной Государственной системе... Учись, студент...

    • @akmalsaidov2007
      @akmalsaidov2007 2 месяца назад

      beruniy o'zbek deb o'ylaysizmi? unda asarini bir o'qing qani tushunarmikinsiz?

  • @user-ed7yz6zs2l
    @user-ed7yz6zs2l 3 месяца назад +1

    Алоха шукр Абу Райхон Беруни точик.

    • @user-wf8qh7ox3o
      @user-wf8qh7ox3o Месяц назад +3

      Аллохга шукурки Абу Беруни Каландар булмаган у киши Хораэмлик узбекдир.

    • @SirojiddinSharopov
      @SirojiddinSharopov Месяц назад +3

      Точиклар деназаврлардан хам олдин булганда кайси улуг одам булса у точик дейди точиклар

    • @user-wf8qh7ox3o
      @user-wf8qh7ox3o Месяц назад

      @@user-ed7yz6zs2l Нимага унда уни авлодлари ва избосарлари йу́қтожикларда. Демак у киши тожик бўлмаган.

    • @SirojiddinSharopov
      @SirojiddinSharopov Месяц назад

      Таджики даже раньше динозавров на земле бьль

    • @user-ed7yz6zs2l
      @user-ed7yz6zs2l 18 дней назад

      Гузбак ваша столица Улунбатор.

  • @user-xs7pp6wu7c
    @user-xs7pp6wu7c 6 дней назад

    С. КАКИ. ЯЗИКОМ. НАПИСАЛ
    СВАИ. ПРОИЗВИДЕННЫЙ
    СТИДНОООООООООО
    ОБИДНОООООООООООООООО😂😂😂😂😂😂😂😂😂😂😂😂

  • @user-xs7pp6wu7c
    @user-xs7pp6wu7c 6 дней назад

    А. НАВОИ СПАШИВАЙ. КТО
    ТВОЙ. УЧИТЕЛЬ😂😂😂😂

  • @user-cd5kw2zn5s
    @user-cd5kw2zn5s Месяц назад

    🇹🇯🇹🇯🇹🇯🤝🇮🇷🇮🇷🇮🇷💪💪💪💪👍👍👍

  • @user-xs7pp6wu7c
    @user-xs7pp6wu7c 6 дней назад

    А. БЕРУНИ. ЧИСТОКРОВНЫЙ. ПЕРС. ТАДЖИК. ЕСЛИ. НИВЕРИТЕ ЗВАНИТЕ. ЕМУ. ОН СКАЖИТЬ. ИЗ. КАКОГО. РОДА. 😂😂😂😂😂😂😂😂😂😂

    • @DND481
      @DND481 2 дня назад

      Ты циган лули персик унитазик кади😂😂

    • @Abdulla_904
      @Abdulla_904 День назад

      ​@@DND481 а почему так говоришь если они лули тогда и Абу Райхон Беруни тоже лули 😂 почему потому что Беруни таджик он же не одна слова по узбекский не говорил почему потому что он не знал почему не знал потому что он родился в Сомонидском государства тогда тебе не было 😅

  • @user-cn8hd1ve5q
    @user-cn8hd1ve5q 2 месяца назад

    БЕРУНИ ТОЖИК ТИЛИДА ТАШКАРИ БУЛАДИ У ХОРАЗИМГА АФГОНИСТОН ДАН КЕКГАН ШУ УЧУН БЕРУНИ ЛАКАБ БЕРГАН У ТОЖИК УЗИ АСЛИ

    • @user-wf8qh7ox3o
      @user-wf8qh7ox3o Месяц назад +2

      УЗИ асли тожикистон 1929 Йил УЗБЕКИСТАННИ Автоном Области булган. Каердан олдин буни 😂😂😂😂😂

    • @user-cn8hd1ve5q
      @user-cn8hd1ve5q Месяц назад

      @@user-wf8qh7ox3o ТОЖИК ХАЛКИ СУГД АВЛОДИБИЛАН 4000 ОЛДИН ЯШАГАНДА СЕН МОНГОЛ ОПАННГНИ АМИДАЯМ ЮГИДИНГ БУ КУТ ПОСТАЯНИЙ КЕЧАГИ КОМУНИСЛАРНИ АЙТАДИ СУГДЛАРДАН ЧИКАН СЕНИ ХОРОМ НОМИНГНИ КУТАРГАН ОЛИМЛАРНИ ХЕЖ АЙТМАЙСАН ОНАНГВП ОТАНГНИ 20 МАРТАЛАБ СИКАЙ
      АБУАБДУЛЛО ЖАФАР РУДАКИ
      АБУАБДУЛЛО ЖАФАР ХОРАЗМИ
      АБДУРАХМОНИ БЕРУНИ
      АБУАЛИ СИНО
      КАМОЛИ ХУДЖАНДИ
      ИМОМ БУХАРИ
      МУСЛИМ ТЕРМИЗИ
      АД САМАРКАНДИ БУЛАР НЕ ТОЛЬКО КАМУНИСТ БАЛКИ МОНГОЛДАНАМ ОЛДИН БУГАН ЯНА 5 АСР МАНА СЕНГА ТОЖИК

    • @user-cn8hd1ve5q
      @user-cn8hd1ve5q Месяц назад +1

      @@user-wf8qh7ox3o э Кут тожиклар 29 или дунёга.кеганми

    • @user-cn8hd1ve5q
      @user-cn8hd1ve5q Месяц назад +1

      @@user-wf8qh7ox3o КУТИНГА КУТОК ТАРИХНИ УК

    • @SirojiddinSharopov
      @SirojiddinSharopov Месяц назад +1

      Канака тожик у туркий , Ким кузга куринган булса точиклар бирдан тожик дейди. Точиклар диназаврданам олдин булган шекилли

  • @MuslimHanif-uh3du
    @MuslimHanif-uh3du 6 месяцев назад

    Беруни этот Персидский имя! Слова Берун переводится уличный или улица! Никакой отношения неимет к узбекам или туркам, увас имена то время ХАНСТВО БЫЛО, если былобы турком онбы создал турко Литературный язык !

    • @DilshodMasharopov-zl8is
      @DilshodMasharopov-zl8is 6 месяцев назад +1

      Тот времена запомни ? Я скажу тебе . все учёные ал. Хоразми .. Ал беруный . юнон араб хинд персидский языки писали письма . тогда не было слова таджик или узбек йибан . это не язык означает их нация . я по русски пишу значит я русский чтоли . нет я узбек хорезмский понял?

    • @MuslimHanif-uh3du
      @MuslimHanif-uh3du 6 месяцев назад

      @@DilshodMasharopov-zl8is Uzbek mullo , tojiklar kimlar? Кто такие таджики

    • @user-nu2bq7tb1i
      @user-nu2bq7tb1i 5 месяцев назад

      Аль-Беруни Аль-Хорезми все хорезмийцы.
      Вы даже Ат-Термизи Аль-Фаргони Аль- Фороби Ат-Турки прихапали думаеш узбеков учённых не было?
      Это у вас не было ученных Абу-Али Ибн Сино перс Умаи Хаям перс не было чисто тажикских ученних

    • @MuslimHanif-uh3du
      @MuslimHanif-uh3du 5 месяцев назад

      @@user-nu2bq7tb1i После прыбытя Арабов , потом назвали Тоджи, потому что Государство Саманиди не починиляли Халифату, отдельные Государство было! Вес мир знает а вы только тупые вопросы задаётесь

    • @user-nu2bq7tb1i
      @user-nu2bq7tb1i 5 месяцев назад

      @@MuslimHanif-uh3du Весь мир? Негры в Африке немцы англичане амеры кореейцы знают а мы не знаем? Никогда не читал такой тупой комментарии.