Test, Ayar ve Dengeleme

TAD süreci, tasarlanmış olan mekanik sistemlerin ve ekipmanların dizayn koşullarına uygunluğunun ölçüm ve doğrulanmasını içeren bir kalite kontrol sürecidir.
▶Test: Test, tesisatın devreye alınmasının ardından kalibre edilmiş aletler aracılığı ile, mekanik tesisat ekipman ve sistemlerinin nasıl çalıştığını görmek için sıcaklık, basınç, devir sayısı, voltaj ve akım gibi elektriksel karakteristikler, su ve hava akış miktar ve hızlarının ölçülmesini içeren süreçtir.
▶Ayar: Bu süreçte, tasarımın hedeflendiği konfor şartları dahilinde sistemin optimum çalışma koşullarına getirilebilmesi için damper, vanaların ayarı ya da fan ve pompaların devirlerinin değiştirilmesi sürecidir.
▶Dengeleme: Dengeleme, tasarımda belirlenmiş olan hava veya su debilerini elde edebilmek için belirli prosedürlerle sistemdeki mevcut debilerin metodolojik olarak düzenlenmesi işidir. Debilerin artı-eksi %10 toleransla tasarım debisine yaklaştırılması sağlanmaya çalışılır.
İLGİLİ KURUMLAR
▶AABC: Associated Air Balancing Council, ABD’de 1965’te kurulmuştur. Kurum, TAD firmasının bağımsız bir firma olmasını ön şart görür.
▶NEBB: National Environmental Balancing Bureau da 1971'de ABD’de kurulmuştur. NEBB sertifikasına sahip firmalar, TAD, Commissioning, Ses ve Titreşim Ölçümleri, Bina Kabuğu Testi, Çeker Ocak Testleri ve Temiz Oda Performans testlerini yapabilmektedirler.
▶İSKAV: Ülkemizde 1997 yılında kurulmuştur. Vakıf amacı "Türkiye ısıtma, soğutma, klima sektörünü geliştirmek, Avrupa Birliği’ne uyumunu sağlamak ve üniversite-sanayi iş birliğini gerçekleştirmek"tir. olarak belirtmiştir.
Mekanik tesisat için TAD ölçümleri iki ayrı başlıkta toplanmaktadırlar:
▶Hava tarafı başlığı altında, hava kanal dağıtım sistemlerindeki debi, basınç, hava hızı, kanal kaçak testleri, fan ve motor devri, fana ait elektriksel ölçümleri içermektedir. Bu ölçümler için; pitot tüpü, manometre, anemometre ve balometre gibi ölçüm cihazları kullanılmaktadır.
▶Su tarafı başlığı altında, hidronik sistemlerindeki debi, basınç, pompa ve motor devri, pompa sistemine ait elektriksel ölçümleri içermektedir. Bu ölçümler için; debimetreler, fark basınç manometresi gibi ölçüm cihazları kullanılmaktadır. Hem hava hem su tarafı sistemlerine ait ekipmanların elektriksel ölçümleri içinse Volt-ampermetre, multimetre, RMS ölçer gibi cihazlar kullanılmaktadır.
TASARIM-TAD İLİŞKİSİ
İlk olarak projeler, proje ölçeğine de bağlı olarak test, ayar ve dengeleme yapılacağı düşünülerek de ele alınmalıdır. Bu sebeple, örnek olarak; hava tarafı açısından hava kanal sistemlerinde gerekli yerlere hava ayar damperleri eklenmeli, su tarafında ise eğer kontrol vanalarının balans özelliği yok ise bu vanalardan veya branşlarda da bir dengeleme söz konusu ise gerekli tüm branşlara sistemin çalışmasına uygun özellikte balans vanaları eklenmelidir. Seçilmiş balans vanaları ile ilgili özellikler projelerde veya şartnamelerde mutlaka belirtilmelidir. Balans vanalarının hat çapında seçimi doğru bir yaklaşım değildir, mutlaka balans vanaları seçimleri yapılmalıdır.
TAD ekibi proje başlangıcında projeye dahil olabilirse, projenin gelişmesi aşamasında TAD süreci için gerekli olan eksik damper, vana bilgileri, debi kontrollerini yaparak projeciden bu gerekli bilgileri temin edebileceği bir ön rapor hazırlayabilmekte; projede, test-ayar-dengeleme süreçleri için gözden kaçmış olabilecek konuları bu süreçte ortaya çıkarabilmektedir.
FAYDALAR
Test, ayar ve dengeleme süreci, ilgili mekanik tesisat sistemlerde hem tasarım hem ürün hem de uygulama açısından bir kalite kontrol sürecidir ve bazı uluslararası projelerde şartnamelerde belirtildiği gibi tasarım sürecinin içerisine TAD ekibi de dahil olabilmektedir.
TAD uzmanları projecilerin hazırlamış olduğu projeleri TAD açısından inceleyerek TAD tasarım değerlendirme raporu hazırlar. Bu sayede projelerde eksik olabilecek hava ayar damperleri, balans vanaları veya TAD sürecini etkileyecek önemli konuları bu raporda belirtirler. Böylece TAD sürecinin düzgün yapılabilmesinin önünü açmaktadırlar.
TAD tasarımın doğrulanmasını sağlar, ürün ve uygulama açısından bakarsak, sahaya gelmiş olan cihazların ve vanaların hava ve su tarafı performansı açısından gerçekten tasarımda belirtilen özellikleri karşılayıp karşılamadığı da yine TAD sayesinde kontrol edilmiş olur.
Belirttiğimiz bu avantajlar sayesinde, test ayar ve dengelemenin projedeki hedeflenmiş değerleri sağlarken ayrıca bu hedeflere yaklaşırken enerji tasarrufu da sağlanmış olur. Pandemiyi yoğun şekilde yaşadığımız son yıllarda, iç hava kalitesinin herkesin hayatında oldukça önemli bir yere geldiği tartışılmaz bir gerçektir ve mahallere doğru miktarda havanın erişmesinin ne kadar önemli olduğu konusunda hepimiz hem fikiriz. Hem iç hava kalitesi, hem konfor, hem enerji tasarrufu TAD sürecinin düzgün bir şekilde projelerde yer alması ve uygulanması ile mümkündür.
Yeni videolarımızdan haberdar olmak için abone olmayı unutmayın ► bit.ly/Buderus-...