Architektura mieszkaniowa. Osiedla społeczne | Rzeczpospolita modernistyczna. Odc. 3

Film dokumentalny opowiada o architektoniczno-społecznych próbach rozwiązania kryzysu mieszkaniowego w przedwojennej Polsce, poprzez budowę modernistycznych budynków i osiedli społecznych.
Po odzyskaniu niepodległości palącym stało się rozwiązanie problemu braku mieszkań. Najtrudniejszą sytuację mieszkaniową mieli najubożsi. Przybywający ze wsi do miast robotnicy gnieździli się w małych izbach. Brakowało funduszy na wspieranie inwestycji mieszkaniowych, szczególnie w okresie kryzysu gospodarczego przełomu lat 20. i 30. Boom budowlany nastąpił dopiero w połowie lat 30. i objął zarówno inwestycje społeczne dla niezamożnych jak i te luksusowe we wszystkich większych polskich miastach.
Mieszkaniówkę społeczną w filmie reprezentują osiedla z Warszawy, Łodzi i Gdyni, których projekty pokazano przed wojną na międzynarodowym kongresie architektury nowoczesnej we Frankfurcie w 1929 roku. Historyk sztuki prof. Marta Leśniakowska opowiada o powstawaniu, założeniach projektowych i zróżnicowanych formach architektonicznych warszawskich kolonii żoliborskiego WSM, dr Błażej Ciarkowski o osiedlu Montwiłła-Mireckiego w Łodzi, dr Marcin Szerle przedstawia budynki Gdyńskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Architekt Maciej Miłobędzki zwraca uwagę na bogaty program społeczny i edukacyjny jaki wprowadzali dla mieszkańców osiedla lewicowi działacze spółdzielczy Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Ważną rolę pełniły przestrzenie wspólne: podwórka, ogrody, świetlice, w których nawiązywały się więzi społeczne.
Osiedla społeczne projektowali przede wszystkim architekci wywodzący się ze środowisk awangardowych, którzy inspirowali się teoriami i dokonaniami „papieża modernizmu” Le Corbusiera i przenieśli na polski grunt głoszone przez niego założenia nowoczesnej architektury. Do tej grupy należeli tworzący grupę „Praesens”: Stanisław i Barbara Brukalscy, Szymon i Helena Syrkusowie, Bohdan Lachert i Józef Szanajca.
Dzisiaj mieszkańcy przedwojennych osiedli społecznych zaczynają się konsolidować i budować swą tożsamość odwołując się do historii osiedli i ich modernistycznej architektury. Tak jest w przypadku społeczności łódzkiego osiedla Montwiłła-Mireckiego, o której w filmie opowiada jego mieszkanka - Dorota Fornalska.
Zdaniem prof. Marii Leśniakowskiej architekci, którzy zaprojektowali osiedle takie jak przedwojenny WSM byli dalekowzroczni, bo stworzyli atrakcyjną przestrzeń do życia nawet dziś, czyli w XXI wieku.
_______________________________________________________________________
reżyseria: Joanna Fido, Ewa Rozwadowska
scenariusz: Joanna Fido, Ewa Rozwadowska
współpraca reżyserska: Elżbieta Leszczyńska
zdjęcia: Karol Lindholm
zdjęcia lotnicze: Michał Wiślicki, Paweł Pawłowski
fotografie obiektów architektury: Guy Ferrandis
grafika i animacje: Marcin Władyka
montaż: Julia Muszyńska
montaż dźwięku: Krzysztof Chodkiewicz, Arron Amo Travers
montaż dźwięku na planie: Mariusz Bielecki, Wojciech Cwyk, Kajetan Zakrzewski
dokumentacja: Natasza Rączka, Michał Pieńkowski
producent: Joanna Fido, kierownik produkcji: Jan Piotrowski
Sfinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022.
FidoFilm/NIAiU 2019, 32 min