I remember our professor in Filipino 1 talking about the word _kapalaran._ According to him, it can mean that your fate is written on your hands, thus, kapalaran. Or the other meaning, which I liked more, that it's up to you how you determine your life with what you can do with your hands.
I've tried researching about dalamhati before because I listen to Indonesian songs. A good chunk of the Filipinos are of Austronesian descent/genetics. In a lot ofAustronesian cultures/languages, the liver is the seat of human emotions. Sa tagalog, atay. In Maori (as well as Hawaiian), "ate" means liver. If you read the Maori dictionary, it says there that it also means the seat of emotions. In Bahasa Indonesia and Malay, "hati" is the word for liver. Interestingly, the term for the heart is also hati in indonesian. Even in Taiwan, the place where there is strong historical, genetic, and cultural evidence as the origin of the Austronesian people, around half of the languages there use a variant of ake/ate/ati as their word for liver. I suspect the main reason why Filipinos no longer use the word for liver to represent feelings is because of the arrival of the Spanish. In western cultures, the heart is the seat of emotions, not the liver. We have other terms like Lualhati (literally meaning outside the liver but is defined as glory) and salaghati (resentment). Even in Visayan languages, they still use "giatay" which is an expletive that uses the Filipino version of hati (atay) as the root word.
Hanapbuhay means “job,” but its rough literal translation is “to look for life.” There's a reason why it's not "hanap pera." I've got this from Tita Anna Oposa.
One of the Filipino words I love the most is the word, "kasaysayan", that was derived from two words, "Salaysay" at "Saysay". Kaya ang sarap pakinggan ng "Ang ating kasaysayan". 😊
One of my favorite word is not Filipino but Kapampangan. it's PALSINTAN which is like MINAMAHAL but we use it more for ONE SIDED LOVE and i read somewhere that for the Kapampangans Palsintan is the most painful kind of Love.
my favorite filipino word is hiraya. it pertains to imagination, and it actually came from ancient filipino languages. it is also originated from sanskrit word "hrdaya". when deepened, its meaning is "one's power to create supernatural and extraordinary ideas using only their imagination"
SInce I'm watching some malaysian content videos, I noticed that "dalam" means "in", "within", or "inside". Thus, "dalamhati" means "within the heart", however, it somewhat changed semantically in tagalog which now means "deep sorrow". p.s. Kara, I too love knowing the origins of words, especially those that were used by our ancestors that we still use today
ang galing naman. ngayon ko ito nabigyan pansin na at napag isipan ang tungkol sa bahagi ng katawan natin na ito. ang palad bow. na malaki ang kaugnayan sa ating buhay at minsan nagagamit din ang mga guhit nito na gabay para sa hinaharap na buhay. salamat po🙂
Para naman saakin, ang salitang pamahalaan ay isa sa mga paborito kong salita. Hindi siya ganoon kalalim, pero ang ugat pala nito ay bahala. (Pam+bahala+an) Nakaka-intriga dahil "disturbing" ang kahulugan nito sa salitang "nakababahala" habang "preside/take over" naman sa salitang "pamahalaan"
I'm watching this after learning that today is Ms. Kara David's mom's birthday. Buti na lang, ipinanganak ang nanay nya, buti na lang ipinanganak nya si Ms. Kara. So much respect.
Hello ma'am Kara, you could've gone over _luwalhati_ as well while going over words with "hati" in them. Happy you're back with the videos! I am eager to learn more ^^
@@EhrisVeraYT Galing po sa Bahasa Melayu ang hati, ibig-sabihin, “emosyon”( ang literal na kahulugan nila ay “atay”! ), sa dalamhati, meron ding _dalam_ , ibig-sabihin “loob” (galing din sa bahasa melayu) kaya... dalam + hati, damdamin sa loob... ang iba naman luwalhati = luar(galing sa Bahasa Melayu, “labas”) + hati = glorya (“damdamin sa labas”) pighati = lupig + hati = matinding lungkot salaghati = salag (“ilag”) + hati = resentment (google mo nalang) (“inilagan na damdamin”)
Hello po Maam Kara! Ako po ay isang Socstud major dito sa Batangas City pero kahit ganun malaking tulong po ang mga video niyo dahil mas napapalalim niya yung pagka unawa ko sa wikang Filipino at iba pang paksang nakapaloob sa sariling wika natin. Maraming salamat po.
Bago po ako dito sa channel nyo. Grabe! In just 1 day bigla nyo ko naging faney. Sobrang na amaze po ako sa laki ng puso nyo sa lahat ng nkakasama nyo sa i-witness. Saludo po ako sa inyo. Idol!!! Sana po mapansin nyo ako. 😊🙌🙌
I recently discovered your channel and I truly love your posts! Having lived most of my life in the US, I feel like I missed out on learning about these subjects. So I am really excited about the topics you undertake. It helps me understand my first language even more. Like you, I feel like language is a gift from our ancestors, and we should treasure it. Maraming salamat for all your efforts. I look forward to more interesting episodes. ❤
Hello po Ma'am Kara. "Paalam" ay isa sa mga salitang paborito ko. Kung iisipin parang malungkot talaga yung word. Sana po sa next na part nitong vlog nyo masama to sa mahanapan ninyo ng etymology kasi pag nadidinig parang ang sarap pakinggan parang may positibong dala siya. Thank you very much po!
Maraming salamat po ma'am kara. Grabe di ko lam ba't ako naiyak sa etymology ng word ng malasakit. Lalim pala nun. E ang favorite word ko sa English ay 'empathy'. This is so insipiring po. Narealize ko rin na may fave word ako in english pero never paid attention if ano nga rin fave words ko in tagalog. Thank you!
My favorite Filipino word is "sokoro". It originates from the Spanish "socorro", which means "help in time of trouble" or "relief". It is near-equivalent to "saklolo", but can be used for matters that do not require much urgency. That being said, "sokoro" is a word that is very seldom used.
Yeyyy my Idol Miss Kara David. New subscriber here from Cebu po. Glad i found your own personal channel. Dami kong natutunan from you po ,Hoping to see more of your vlogs po Miss Kara.
Sa'twing nanunuod ako ng Vlog mo tungkol sa ating wika o kahit anong paksa na may kinalaman sa ating bansa at pagka-pilipino nakakapulot ako ng karagdagang kaalaman at natututuhan ko pa lalo ng malalim ang pinagmulan ng ating wika at salita. Maraming salamat po Ma'am Kara David, ikaw po ang idolo ko pagdating sa mga Dokumentaryo tungkol sa ating lipunan at sa mamamayan na UNFORTUNATE o Marginalized people pero dahil sa pagsusulat mo ng Dokumentaryo tungkol sa kanila nagkaroon ulit sila ng pag-asa. God bless po
Ang aking kapalaran at tadhana sa Mindanao na! Sa ingles "catamaran" ay isang barko. May siya ang dalawang katawan ng barko. Sa Tagalog "katamaran" ay "laziness, idleness". Easy easy lang na nga malayag ka sa ang catamaran!
Grabe mis kara dami ko na naman natutunan. Isa pa share ko lang idol ni papa si randy david tapos ikaw naman ang idol ko. Natutuwa ako sobra at ng sha share ka ng mga ganto please keep uploading po. MARAMING SALAMAT
Hindi ako nakatapos ng kolehiyo nguni;t mahilig akong sumulst ng mga tula at kuwentong buhay. Walang nag-eedit ng aking mga sinulat at di jo alam ang gagawin ko sa aking mga sinulat.
Wow, nakakabitin po, super nag enjoy po at natuto😍 Looking forward po sapavale ntines special na mga romantic filipino words po o endearment po ang feature😍😁 thanks po
Palagi akong may natutununan sa mga bagong content ni ma'am Kara! Nakaka miss ding manood at makinig sa mga bagong kaalaman, salamat po sa pagbabahagi. Nais ko din po sanang malaman kung saan nanggaling ang mga salitang: 1. Hinagpis 2. Tanikala
Sampalataya. According to a preacher: sampa (as in climb or cling) + taya (as in 'itaya o ilagak ang buhay"'). Research (and feedback), please. Dacal a salamat!
Hello Po Ms. Kara! Teacher Po ako sa isang remote baranggay dito sa Cotabato. Sana po mabigyan nyo rin kami nga kopya ng diksyonayong Filipino para sa library nami. Buhay po Ang channel n'yo!
hi po, Ms Kara! i really love watching your videos po! sobrang educational and entertaining at the same time. hope you can upload more po! :) btw, ilan po sa mga paborito kong filipino words ay "hiraya manawari", "pag-asa", at "panalangin", at "pag-ibig". :)
Bukang-liwayway Kislap Delubyo Persona Mortal Hapdi Pakikibaka Sirkumstansya Sandata 't pananggalang Ito po yung mga paborito kong salita na ginagamit sa pagko compose ng mga tula po Ms. Kara, sana po may part 2, more to go po!!!🤩
may entry na hiraya or haraya sa pambansang diksyonaryo. it's a cebuano word that means: ang kakayahan ng ating isip na mag-isip, managinip at maging malikhain. walang entry for manawari. pero sabi sa google, hiraya manawari daw means reach for your dreams. i would have to research this. hmmm... nakaka-intriga
Malawak pa ang kahulugán ng malasakit, tulad ng pagmamalasakit natin sa mga bagay-bagay, kahit na di natin pag-aarì ang mga bagay-bagay, tulad ng pagmamalasit ng mga katiwalà at katulong o kasambaháy.
I remember our professor in Filipino 1 talking about the word _kapalaran._ According to him, it can mean that your fate is written on your hands, thus, kapalaran. Or the other meaning, which I liked more, that it's up to you how you determine your life with what you can do with your hands.
I've tried researching about dalamhati before because I listen to Indonesian songs. A good chunk of the Filipinos are of Austronesian descent/genetics. In a lot ofAustronesian cultures/languages, the liver is the seat of human emotions. Sa tagalog, atay.
In Maori (as well as Hawaiian), "ate" means liver. If you read the Maori dictionary, it says there that it also means the seat of emotions.
In Bahasa Indonesia and Malay, "hati" is the word for liver. Interestingly, the term for the heart is also hati in indonesian.
Even in Taiwan, the place where there is strong historical, genetic, and cultural evidence as the origin of the Austronesian people, around half of the languages there use a variant of ake/ate/ati as their word for liver.
I suspect the main reason why Filipinos no longer use the word for liver to represent feelings is because of the arrival of the Spanish. In western cultures, the heart is the seat of emotions, not the liver.
We have other terms like Lualhati (literally meaning outside the liver but is defined as glory) and salaghati (resentment). Even in Visayan languages, they still use "giatay" which is an expletive that uses the Filipino version of hati (atay) as the root word.
Hanapbuhay means “job,” but its rough literal translation is “to look for life.” There's a reason why it's not "hanap pera."
I've got this from Tita Anna Oposa.
*I'm 14 and this is deep*
One of the Filipino words I love the most is the word, "kasaysayan", that was derived from two words, "Salaysay" at "Saysay". Kaya ang sarap pakinggan ng "Ang ating kasaysayan". 😊
_kasaysáyan_ na “historya” ay galing sa salaysay
_kasaysayán_ na “ibig sabihin” o “kabuluhan”, ay galing sa saysay, kaya kasaysayan...
ang pangalawang ibig sabihin ay pinaglumaan na
Also.. Kasaysayan is purpose or use or value/worth (saysay).
One of my favorite word is not Filipino but Kapampangan. it's PALSINTAN which is like MINAMAHAL but we use it more for ONE SIDED LOVE and i read somewhere that for the Kapampangans Palsintan is the most painful kind of Love.
Awa muna bago malasakit...Awa ang nagpapakilos sa malasakit...
Napaka ganda ng salita natin.
my favorite filipino word is hiraya. it pertains to imagination, and it actually came from ancient filipino languages. it is also originated from sanskrit word "hrdaya". when deepened, its meaning is "one's power to create supernatural and extraordinary ideas using only their imagination"
Yes, (Hiraya) is also one of my favorites.
SInce I'm watching some malaysian content videos, I noticed that "dalam" means "in", "within", or "inside". Thus, "dalamhati" means "within the heart", however, it somewhat changed semantically in tagalog which now means "deep sorrow".
p.s. Kara, I too love knowing the origins of words, especially those that were used by our ancestors that we still use today
Okay lang po yung pagiging nerd, nakakatulong pa 'yan sa 'yo.
Salamat Ms. Kara. ako ang isa sa mga paborito ko "Hiraya Manawari"
ang galing naman. ngayon ko ito nabigyan pansin na at napag isipan ang tungkol sa bahagi ng katawan natin na ito. ang palad bow. na malaki ang kaugnayan sa ating buhay at minsan nagagamit din ang mga guhit nito na gabay para sa hinaharap na buhay. salamat po🙂
One of the best journalist in Philippines ❤❤❤❤
Para naman saakin, ang salitang pamahalaan ay isa sa mga paborito kong salita. Hindi siya ganoon kalalim, pero ang ugat pala nito ay bahala. (Pam+bahala+an)
Nakaka-intriga dahil "disturbing" ang kahulugan nito sa salitang "nakababahala" habang "preside/take over" naman sa salitang "pamahalaan"
omg, same ma'am kara, talagang higit na makahulugan kapag alam mo rin ang pinagmulang kahulugan ng isang salita
Oo nga mam na miss ka namin ng.todo ang mga documentary mo the best ka talaga.
I'm watching this after learning that today is Ms. Kara David's mom's birthday. Buti na lang, ipinanganak ang nanay nya, buti na lang ipinanganak nya si Ms. Kara. So much respect.
Kamiss Ms Karen. Gagamitin ko po mga videos niyo sa class ko. Isa po akong ALS teacher.
favorite ko po talaga kayo ms. kara sobrang daming natutuhan. cutie pa po ng sticker sa laptop nyo hehe
Hello ma'am Kara, you could've gone over _luwalhati_ as well while going over words with "hati" in them. Happy you're back with the videos! I am eager to learn more ^^
Oh yes!!! Luwalhati! I missed that. Thank you for pointing it out :)
@@KaraDavidChannel nice have you back kara
@@EhrisVeraYT Galing po sa Bahasa Melayu ang hati, ibig-sabihin, “emosyon”( ang literal na kahulugan nila ay “atay”! ), sa dalamhati, meron ding _dalam_ , ibig-sabihin “loob” (galing din sa bahasa melayu) kaya... dalam + hati, damdamin sa loob...
ang iba naman
luwalhati = luar(galing sa Bahasa Melayu, “labas”) + hati = glorya (“damdamin sa labas”)
pighati = lupig + hati = matinding lungkot
salaghati = salag (“ilag”) + hati = resentment (google mo nalang) (“inilagan na damdamin”)
nagmamagaling lang po ako😅 baka po mali ako
@@dzindzindzin thanks for your help except kara david
I love your vlog, Kara. Ang dami Kong natutunan. God bless you
Super Ganda Ng channel nato,God bless you always ma'am Kara.
Sobra idol kita Ms. Kara ang linaw mo magpaliwanag at down to earth ka
I admire u the most mam Kara the reason why? I watched news bcoz of you..,
Ms. Kara lowkey being shadyyyy! Salamat po for this, Ma'am! 💗
Hi, Ma'am Kara!
Narito po ang mga salitang naisip kong ibahagi at nais matutuhan ang pinagmulan:
Masamyo, halimuyak, at masangsang.
Salamat po.
WOW galing ng presentation 💞💞💞
grabee, ang galing!
salamat po sa pagtuturo. more² po.
Hello po Maam Kara! Ako po ay isang Socstud major dito sa Batangas City pero kahit ganun malaking tulong po ang mga video niyo dahil mas napapalalim niya yung pagka unawa ko sa wikang Filipino at iba pang paksang nakapaloob sa sariling wika natin. Maraming salamat po.
Saludo ako sayo mam dahil sa inyong malasakit sa ibang tao .
Bago po ako dito sa channel nyo. Grabe! In just 1 day bigla nyo ko naging faney. Sobrang na amaze po ako sa laki ng puso nyo sa lahat ng nkakasama nyo sa i-witness. Saludo po ako sa inyo. Idol!!! Sana po mapansin nyo ako. 😊🙌🙌
I recently discovered your channel and I truly love your posts! Having lived most of my life in the US, I feel like I missed out on learning about these subjects. So I am really excited about the topics you undertake. It helps me understand my first language even more. Like you, I feel like language is a gift from our ancestors, and we should treasure it. Maraming salamat for all your efforts. I look forward to more interesting episodes. ❤
Hello po Ma'am Kara. "Paalam" ay isa sa mga salitang paborito ko. Kung iisipin parang malungkot talaga yung word. Sana po sa next na part nitong vlog nyo masama to sa mahanapan ninyo ng etymology kasi pag nadidinig parang ang sarap pakinggan parang may positibong dala siya. Thank you very much po!
Very worth watching Maam . Dami q natutunan❤️❤️❤️
Maraming salamat po ma'am kara. Grabe di ko lam ba't ako naiyak sa etymology ng word ng malasakit. Lalim pala nun. E ang favorite word ko sa English ay 'empathy'. This is so insipiring po. Narealize ko rin na may fave word ako in english pero never paid attention if ano nga rin fave words ko in tagalog. Thank you!
Kara po
@@joomoo3319 oops. Tama po. Sorry. Na edit ko na. I dont mean to disrespect. Thanks.
ang ganda ng video po mas na-appreciate ko po itong mga salita na bumubuo sa maganda rin nating wika
My favorite Filipino word is "sokoro". It originates from the Spanish "socorro", which means "help in time of trouble" or "relief". It is near-equivalent to "saklolo", but can be used for matters that do not require much urgency. That being said, "sokoro" is a word that is very seldom used.
Socorro em português
Yeyyy my Idol Miss Kara David. New subscriber here from Cebu po. Glad i found your own personal channel. Dami kong natutunan from you po ,Hoping to see more of your vlogs po Miss Kara.
Ma'am Kara, Pinasabik mo kami .Maraming Salamat sa ibinabahaging kaalaman.
Ang paboritong kong tagalog words ay Tadhana, Dakila at Mahal kita. ❤️❤️❤️
Sa'twing nanunuod ako ng Vlog mo tungkol sa ating wika o kahit anong paksa na may kinalaman sa ating bansa at pagka-pilipino nakakapulot ako ng karagdagang kaalaman at natututuhan ko pa lalo ng malalim ang pinagmulan ng ating wika at salita. Maraming salamat po Ma'am Kara David, ikaw po ang idolo ko pagdating sa mga Dokumentaryo tungkol sa ating lipunan at sa mamamayan na UNFORTUNATE o Marginalized people pero dahil sa pagsusulat mo ng Dokumentaryo tungkol sa kanila nagkaroon ulit sila ng pag-asa. God bless po
Ma'am Kara❤️ you're my inspiration po😭🥰
pagpalain at iingatan ang buong pamilya mo mam NG MAYKAPAL dahil sa ginintuang pusong meron ka
Ang aking kapalaran at tadhana sa Mindanao na! Sa ingles "catamaran" ay isang barko. May siya ang dalawang katawan ng barko. Sa Tagalog "katamaran" ay "laziness, idleness". Easy easy lang na nga malayag ka sa ang catamaran!
You’ve always been a breath of fresh air, Ms. Kara. More interesting and educational vlogs 😊
Grabe mis kara dami ko na naman natutunan. Isa pa share ko lang idol ni papa si randy david tapos ikaw naman ang idol ko. Natutuwa ako sobra at ng sha share ka ng mga ganto please keep uploading po. MARAMING SALAMAT
Hindi ako nakatapos ng kolehiyo nguni;t mahilig akong sumulst ng mga tula at kuwentong buhay. Walang nag-eedit ng aking mga sinulat at di jo alam ang gagawin ko sa aking mga sinulat.
Wow, nakakabitin po, super nag enjoy po at natuto😍 Looking forward po sapavale ntines special na mga romantic filipino words po o endearment po ang feature😍😁 thanks po
Grabe po mam kara nakka atress sa utak ung work mopo
Welcome back Ms kara David
Ang gaganda po ng content ninyo, napa-subscribe ako agad!
Palagi akong may natutununan sa mga bagong content ni ma'am Kara! Nakaka miss ding manood at makinig sa mga bagong kaalaman, salamat po sa pagbabahagi.
Nais ko din po sanang malaman kung saan nanggaling ang mga salitang:
1. Hinagpis
2. Tanikala
Kung iispin yung salitang "Dalamhati", sa Malay din yung salitang "Dalam" is "loob", or "inside" so dalamhati in Malay translation is "loob ng puso".
Napaka lalim pala ng meaning ng mga tagalog words nakaka inlove pala. SALAMAT Ms. Kara😊
Idol n idol kita ma'am kara... God bless you all the time🙏
ang galing!!!!!!!!! dami ko po natutunan
More video pa po maam about dito
Paborito ko pong salita sa Filipino ay Paraluman 💕💕
I love your videos. I hope you can keep posting more because I am learning a lot from you.
Malasakit 🌷
Sampalataya. According to a preacher: sampa (as in climb or cling) + taya (as in 'itaya o ilagak ang buhay"'). Research (and feedback), please. Dacal a salamat!
Ma’am Kara. If I may, baguhin ko ang meaning ng Malasakit at Dalamhati. Gawin ko, KARA DAVID with feefings…
Hi ma'am Kara...thank you sa mga kaalamang binabahagi mo sa aming MGA viewer...Ang daming matutunan Sayo..salamat
Yey, idol Kara is here again! Love the format, so so informative. Hola from España 💐🙂
salamat po madami po ako natutunan
Puro sorry si mam kara.
Ok lang po yan relax relax din wag puro trabaho. Godbless po
Hello Po Ms. Kara! Teacher Po ako sa isang remote baranggay dito sa Cotabato. Sana po mabigyan nyo rin kami nga kopya ng diksyonayong Filipino para sa library nami. Buhay po Ang channel n'yo!
hi po, Ms Kara! i really love watching your videos po! sobrang educational and entertaining at the same time. hope you can upload more po! :) btw, ilan po sa mga paborito kong filipino words ay "hiraya manawari", "pag-asa", at "panalangin", at "pag-ibig". :)
thank you po
Maraming salamat po sa panibagong impormasyon! Ang ganda pala ng history behind these words; malasakit, dalamhati, bukas-palad. Woooww!!
Sadyang napakayaman ng ating wika! Salamat sa pagpapaalaala.
SOLID MA'AM KARA PATRIA DAVID KEEPSAFE AS ALWAYS EVERYONE GODBLESS 🙏
ang linis nyo po mag paliwanag😊
Ang galing niyo ma'am Kara ❤️
Welcome back miss Kara. More on Filipino grammar po sana. Salamat. 😊
Bukang-liwayway
Kislap
Delubyo
Persona
Mortal
Hapdi
Pakikibaka
Sirkumstansya
Sandata 't pananggalang
Ito po yung mga paborito kong salita na ginagamit sa pagko compose ng mga tula po Ms. Kara, sana po may part 2, more to go po!!!🤩
😃
ang dami naman. kaloka. hahahaha
@@KaraDavidChannel Sorry na po 👉👈
Hello Ms Kara, sana po makapagtopic or episode kayo ng mga salitang Filipino na may etymology mula sa nihongo.
Thanks po in advans.
Mahilig din po kasi ako sa etymology. I am a fan of your channel
Ma'am pa request po sa susunod nyo pong You Tube video ang mga salitang "Sanlibutan" at "Sansinukob". Salamat po.
Na-miss ko po kayo Ma'am Kara!
Salamat po Maam sa bago upload ♥️
you have 189k subscribers congrats kara
Mabuhay, Tadhana at Katapangan
Ma'am Kara we missed youuuu!
Okay lang Po Ms kara namiss kita
Nagtataya :)
Very insightful! More pls 😍
mabuhay po kayo maam kara
I always watch your videos Ma'am ❤
Thank you ms. Kara ❤️
hello madam👏👏👏its nice to be back👏👏👏👍💪🏻😁
Hiraya manawari. Gustong-gusto ko itong salitang to. Saka sansinukob. Masarap banggitin hehehe.
may entry na hiraya or haraya sa pambansang diksyonaryo. it's a cebuano word that means: ang kakayahan ng ating isip na mag-isip, managinip at maging malikhain. walang entry for manawari. pero sabi sa google, hiraya manawari daw means reach for your dreams. i would have to research this. hmmm... nakaka-intriga
Namiss ka po namin 💜💜💜
After months, finalllllyyyyy
sorry na po
Ms. Kara, Nanunood po ba kayo ng Battle rap dito sa pilipinas?
More of these Maam Kara pls 🥺
Pag na notice ako neto kakain ako ng pako whahaah
Thank you Ma'am Kara♥️🥰
Watching
salamat po sa upload., di po ako mag skip ng ads kahit kelan ka matagalan sà upload. ty.😊
Malawak pa ang kahulugán ng malasakit, tulad ng pagmamalasakit natin sa mga bagay-bagay, kahit na di natin pag-aarì ang mga bagay-bagay, tulad ng pagmamalasit ng mga katiwalà at katulong o kasambaháy.