ព្រះអង្គចេះក្បួន អាចធ្វើឱ្យដីក្លាយជាថ្ម ដើម្បីសាងប្រាសាទបានដ៏រឹងមាំ

ថ្មប្រាសាទដែលមានគុណភាពល្អលេខ១គឺបន្ទាយស្រី លេខ២អង្គរវត្ត លេខ៣តាកែវ...
ដោយ: អុីសា រ៉ហានី ( Isa Rohany )
សៀមរាប៖ សំណង់ស្ថាបត្យកម្មប្រាសាទបុរាណខ្មែរ ត្រូវបានសាងសង់ឡើងពីថ្មចំនួន២ប្រភេទ គឺថ្មភក់ និងថ្មបាយក្រៀម។ សំណង់ថ្មភក់ ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាថ្មដែលមានភាពធន់នឹងអាកាសធាតុ មាំជាងសំណង់ប្រាសាទដែលសង់ពីថ្មបាយក្រៀម ដែលងាយពុកផុយ។ ក្នុងប្រភេទថ្មភក់នេះទៀតសោត មានបែងចែកជាប្រភេទថ្មដែលមានគុណភាពល្អ និងគុណភាពអន់។ តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីអ្នកជំនាញ បានរកឃើញថា ថ្មប្រាសាទដែលមានគុណភាពល្អជាងគេ គឺថ្មភក់ពណ៌ផ្កាឈូកនៃប្រាសាទបន្ទាយស្រី លេខ២គឺថ្មនៅប្រាសាទអង្គរវត្ត លេខ៣ថ្មប្រាសាទតាកែវ និងបន្ទាប់មកគឺថ្មប្រាសាទទូទៅ។
លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី ប្រធាននាយកដ្ឋានអភិរក្សប្រាសាទក្នុងឧទ្យានអង្គរ និងបុរាណវិទ្យាបង្ការ នៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរាពន្យល់បន្ថែមពីប្រភេទថ្មនៅតាមប្រាសាទយ៉ាងដូច្នេះថា ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដែលកសាងប្រាសាទ គឺបានគិតគូរវែងឆ្ងាយ និងមិនមែនចេះតែយកថ្មមកធ្វើនោះឡើយ។ លោកបន្ថែមថា ថ្មដែលធ្វើប្រាសាទ និងរូបចម្លាក់ ក៏ប្រភេទខុសគ្នា។ លោក សុខរិទ្ធី ពន្យល់៖« ចាស់បុរាណយើង មិនមែនយកថ្ម (ចេះតែយកៗមកទេ) ថ្មដែលយកមកធ្វើសំណង់ស្ថាបត្យកម្មខាងក្រៅជាប្រភេទថ្មធម្មតា ហើយថ្មទាំងនោះខុសពីថ្មដែលយកមកធ្វើព្រះ ថ្មធ្វើព្រះធ្វើរូបចម្លាក់ខុសពីថ្មប្រាសាទ ហើយបើក្នុងរាជ្យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧វិញ គឺសម័យបាយ័នវិញ អាហ្នឹងកាន់តែណាស់ទៀត (មានច្បាប់ចែងថា) រាល់ចម្លាក់ទាំងអស់ធ្វើពីថ្មតែមួយមុខគត់ ទូទាំងចក្រភព»៕
ប្រាសាទអង្គរវត្ត
អង្គរវត្ត ស្ថិតនៅក្នុងខេត្តសៀមរាប មានទីតាំងស្ថិតនៅភាគខាងជើងនៃក្រុងសៀមរាប ក្នុងស្រុកសៀមរាប​ មានចម្ងាយ ៧ គ.ម ពីទីរួមខេត្ត តាមផ្លូវកូម៉ៃ ឬផ្លូវសាលដឺ ហ្គោល។ វាជាប្រជុំអគារប្រាសាទព្រហ្មញ្ញសាសនាធំបំផុតនិងវិមាន សាសនាដ៏ធំបំផុតនៅក្នុងលោក។ ប្រាសាទត្រូវបានកសាងឡើងដោយសូរ្យវរ្ម័នទី២ ដែលជាស្នាដៃដ៏ធំចម្បងអស្ចារ្យនិងមានឈ្មោះល្បីល្បាញរន្ទឺសុះសាយ ទៅគ្រប់ទិសទីលើពិភពលោក។ សង់ឡើងនៅដើមសតវត្សទី១២នៅយសោធរបុរៈ (សម័យបច្ចុប្បន្ន អង្គរ) អធិរាជាណាចក្រខ្មែរ ជាប្រាសាទតំណាងនិងព្រះសុសានចុងក្រោយរបស់ព្រះអង្គ។ ដែលងាកចេញពីប្រពៃណីសិវនិយមនៃព្រះរាជាមុនៗ អង្គរវត្តដែលជំនួសមកវិញ ឧទ្ទិសដល់ព្រះវិស្ណុ។ ជាប្រាសាទដែលនៅគង់ វង្សល្អបំផុតនៅស្ថានីយនេះ វាគឺជាប្រាសាទតែមួយគត់ដែលបានបន្សល់ទុកនូវមជ្ឈមណ្ឌលសាសនាដ៏សំខាន់មួយចាប់តាំងពីមូលដ្ឋានគ្រឹះរបស់ខ្លួន - ដំបូងព្រហ្មញ្ញសាសនាបូជាដល់ព្រះវិស្ណុ ក្រោយមកពុទ្ធនិយម។ ប្រាសាទនេះ ស្ថិតនៅក្ នុងរចនាបថបុរាណជាន់ខ្ពស់កំពូលនៃស្ថាបត្យកម្មខ្មែរ។ វាបានក្លាយជានិមិត្តរូបកម្ពុជា ដែលរំលេចលើទង់ជាតិរបស់ប្រទេស ជារូបភាពតំណាងប្រទេសជាតិខ្មែរ និងវាក៏ជាការទាក់ទាញពួកអ្នកទេសចរណ៍សំខាន់របស់ប្ រទេសនេះផងដែរ។
អង្គរវត្តរួមផ្សំនូវគ្រោងការគ្រឹះពីរនៃស្ថាបត្យកម្មប្រាសាទខ្មែរ: ប្រាសាទភ្នំ និងប្រាសាទដែលមានថែវចុងក្រោយគេ ដោយផ្អែកលើស្ថាបត្យកម្មទ្រាវិដដើមដំបូង រួមមានលក្ខណៈពិសេសដូចជាជគតិ។ ប្រាសាទត្រូវបានរចនាដើម្បីតំណាង ភ្នំ ព្រះសុមេរុ លំនៅនៃពួកទេវៈក្នុងទេវកថាព្រហ្មញ្ញ: ក្នុងកសិណ រឺគូទឹកព័ទ្ធជុំ វិញប្រហែលជា ១៦គ.ម ចំណែកកសិណពិតប្រាកដរបស់ប្រាសាទ មានបណ្តោយប្រវែង១៥០០ម x ទទឹង១៣០០ម លើ២០០ម ផ្លូវធំដើរចូលពីទិសខាងលិចទៅ ដល់ប្រាសាទកណ្តាលមានប្រវែង២៥០ម ឯកំពូលកណ្ដាលខ្ពស់ធំជាងគេបំផុតរបស់នគរវត្ដ មានកម្ពស់ ៦៥ម និងជញ្ជាំងខាងក្រៅ៣,៦ សហាតិមាត្រ (២,២ ម៉ៃ.)វែងគឺជាថែវមានបីជ្រុង ដែលថែវនីមួយៗឡើងខ្ពស់ទៅថែវដែលជាប់គ្នា។ នៅចំកណ្ដាលនៃប្រាសាទបញ្ឈរនូវជួរចតុរង្គនៃប៉ម។ មិនដូចប្រាសាទនៅអង្គរភាគច្រើនទេ អង្គរវត្តបែរមុខទៅទិសខាងលិច ពួកអ្នកប្រាជ្ញវែកញែកថាជាចំណុចសំខាន់នៃប្រាសាទនេះ។ ប្រាសាទនេះត្រូវបានគេកោតសរសើរដោយសារភាព សម្បើមនិងរុងរឿងនៃស្ថាបត្យកម្មនេះ ចម្លាក់លៀនលឹមៗដែលលាតសន្ធឹង និងដោយសារពពួកទេវតាដែលតាក់តែងលើជញ្ជាំងប្រាសាទ។
ឈ្មោះសម័យថ្មី អង្គរវត្តមានន័យថា ទីក្រុងវត្ត ក្នុងភាសាខ្មែរ អង្គរមានន័យថា ទីក្រុង រឺ ទីក្រុងធានី ជាទម្រង់ប្រាក្រឹតនៃពាក្យ នគរ ដែលមកពីពាក្យសំស្ក្រឹត nagara (नगर)។ វត្តគឺជាពាក្យខ្មែរសម្រាប់ ទេវាល័យលើដី បានមកពីពាក្យបាលី "vatta" (वत्त)។ មុនពេលនេះ ប្រាសាទនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា បរមវិស្ណុលោក (Parama Vishnuloka ជាភាសាសំស្ក្រឹត) បន្ទាប់ពីងារបច្ឆាមរណៈនៃស្ថាបនិកនៃប្រាសាទ។