LISAN TUTUBABA UMA KELAMA _ATABAE

Поделиться
HTML-код
  • Опубликовано: 15 сен 2024
  • #Subscribe#Coment#like#share#
    Chanel Andre Ximenes
    Kultura Mak Hau Nia Identidade#
    Uma Lisan TUTUBABA Uma Kelama Lokaliza Iha Atabae
    Maluk sira ne'e be Akonpanya Video Keta haluhan Coment Like no Subscribe Chanel ne'e atu Nune'e bele fo mutivasaun ba Ami hodi bele kontinua Produz Video Foun Ba imi Obrigado.
    Video ne'e Foti husi Kolega Roger Pires Atsabe wainhira Akonpanya Lisan ne'e.
    camera. : Rogerio Pires
    editor Video : Andy Ossocaiua
    Audio : Rogerio Pires
    Email.: ximenesandre824@gmail.com
    No : +67078351519
    Facebook, Ximenes chafid &Rogerio Pires.

Комментарии • 3

  • @rp_tutubaba1925
    @rp_tutubaba1925 4 года назад

    Tutubaba Uma Kelema

  • @fftl6639
    @fftl6639 4 года назад

    Tutubaba iha Atabae.

  • @rp_tutubaba1925
    @rp_tutubaba1925 4 года назад

    #Uma Kelema (Secred House of Kelema)
    Ha’u hakarak lori ita ba hatene Uma Kelema atu bele entende didi’ak ninia signifikasaun. Kelema ne’e naran ba uma lulik ida (Sacred House of Kelema). Uma Lulik ida ne’e harii husi jerasaun ida ne’ebé pertense ba Dom António da Costa (Asa Meta), Rei de Cutubaba (Kotababa) no nia maun-alin sira. Kelema katak kelen. Signifikasaun ida-ne’e refere ba na’an kelen (si’i Kelema).
    Iha tempu uluk, reinu Kotababa iha lei tradisionál (ukun no bandu) ne’ebé liurai (Regulu sira) aplika hodi regula nia reinu. Molok realiza atividade kulturál ida hanesan hakoi mate, koremetan no seluk tan, lia-nain sira tenke husu autorizasaun husi Regulu. Regulu fó bandu katak ema ida labele halo buat ruma sein iha koñesimentu ka laho autorizasaun. Tanba ne’e, povu atu halo buat ruma sempre husu autorizasaun husi Regulu hodi fó hatene balada hira mak sei ohó iha serimonia ida. Liurai mak bele autoriza kualker atividade iha nia reinu. Ukun no bandu ida ne’e aplika ba lia-mate no lia-moris.
    Kuandu iha lia-mate ka lia-moris, lia-nain sira tenke fó na’an-kelen (si’i Kelema) no tua ba Regulu. Na’an kelen to’o iha Regulu signifika iha serimonia kulturál ruma iha reinu Kotababa. Ne’e nu’udar regra ne’ebé aplika ba reinu ne’e, sei hetan sansaun no kastigu kuandu la kumpri. Na’an kelem (si’i Kelema) só fó ba liurai (Regulu) mak bele han. Tanba ne’e mak uma-lulik ne’e hanaran Kelema. Signifika uma lulik ba regulu (liurai).
    Uma Kelema iha uma-lulik tolu (3) dezde beiala sira-nia tempu; Uma Banasa (uma ne’ebé rai lulik funu nian; utiliza nia ritu kuandu ba funu). Uma Dato; uma ne’ebé simu no hala’o ukun no bandu. Uma-Boot; uma ne’ebé reprezenta poder kulturál nu’udar Dom (Tenente-Koronel, Koronel no Brigadeiru), ne’ebé fó ukun no bandu. Beiala sira husi uma kelema mak primeiru simu ukun husi rejime monarkiku portugues ba reinu Kotababa.
    Uma Kelema nu’udar uma lulik ne’ebé tuan liu iha rai Atabai, no iha poder estruturál-kulturál nu’udar regulu (Dom). Uma ne’ebé iha poder nu’udar tanente-koronel, koronel no brigadeiru ne’ebé maka simu husi beiala-sira iha tempu rejime monarkiku portuges.
    Iha liurai prinsipál nain-tolu husi Uma Kelema mak simu postu militár prinsipál husi rejime monarkiku portuges, mak hanesa;
    1. Dom António da Costa (Asa Meta), patente ba tenente-koronel, simu iha postu komando Batugede iha tinan 1731.
    2. Dom José Tavares da Costa (Mau Kali), patente ba brigadeiru, simu iha Dili iha tinan 1769.
    3. Dom Francisco da Costa (Mau Buti, alias Nai Buti), patente ba koronel, simu iha Dili iha tinan 1815.