นาฏกรรมชุมชนโกสุมพิสัย

ตำนานประวัติเมืองโกสุมพิสัยตามพงศาวดารหัวเมืองอีสานกล่าวว่ามีพรานสองคนเที่ยวล่าเนื้อตลอดทั้งวันก็ไม่พบเนื้อแม้แต่ตัวเดียว
ถึงตอนค่ำจะกลับบ้านก็ไม่ได้เพราะค่ำแล้ว พรานทั้งสองจึงตัดสินใจนอนค้างแรมที่บ้านร้างบ้านดงวังท่า ปัจจุบันสันนิษฐานว่าคงเป็นวนอุทยานโกสัมพี
พอตกดึกเกิดนิมิตฝันว่ามีชายแก่คนหนึ่งรูปร่างกายสูงใหญ่กำยำมีผมหงอกหนวดเคลายาวเฟื้อยถือกระบองแก้วเดินมาหา ทำท่าฉุนเฉียว ทำท่าจะตีสองพราน พร้อมกับพูดขู่ว่าพวกสูมาทำไมไม่รู้ว่ากูเป็นใหญ่ในที่นี้ สูมาเหยียบย่ำเขตแดนกูทำไม กูจะตีให้ตายเสียเดี๋ยวนี้
สองนายผ่านเกิดความกลัวจนตัวสั่นแล้ว พูดว่า ไว้ชีวิตหลานเทิดคุณตา คุณตาต้องการอะไรพวกหลานจะปฏิบัติตามทุกอย่าง ...แล้วตาแก่ก็สั่งให้พรานทั้งสองปลูกหอมเหศักดิ์ขึ้นหนึ่งหอ และให้ปลูกขวางตะวันถ้าสูทำสำเร็จกูจะให้หมูหนึ่งตัวเป็นเครื่องตอบแทน
สองนายพรานในการนั้นสะดุ้งตื่นขึ้นก็สว่างพอดีและเล่าความฝันกันสู่กันฟัง และได้ทำตามความฝัน ทั้งสองเลยออกจากที่นั่นไปไม่ไกลก็ได้พบกับหมูป่าตัวหนึ่งกำลังหาอาหารริมฝั่งน้ำก็เลยยิงถูกหลังพอดีแต่หมูยังไม่ตายวิ่งหนีไป สองนายพรานติดตามไปอย่างไม่ลดละ จนไปพบโบถส์ร้าง ซึ่งปัจจุบันเป็นสถานที่ประดิษฐานองค์พ่อมิ่งเมืองเห็นมีรอยเลือดติดอยู่ฝาผนังพรานก็เลยติดตามต่อไปจึงได้พบหมูป่าตัวนั้นนอนตายพิงฝาผนังโบสถ์ร้างอยู่ปัจจุบันคือโบสถ์ร้างวัดใต้โกสุมแล้วสองนายผ่านก็เลยช่วยกันกลับบ้านของตน ด้วยเหตุนี้จึงเป็นที่มาของการแสดงนาฏกรรมชุมชนโกสุมพิสัย
ขอขอบคุณ ผู้สร้างสรรค์ผลงาน ฮีตสมมา ลีลาเฮือไพ : การแสดงผลงานสร้างสรรค์ วิทยาลัยนาฏศิลปกาฬสินธุ์ ที่อนุเคราะห์ลายเพลงในการแสดง