Muzeum Okręgowe w Lesznie należy do najstarszych instytucji muzealnych na terenie Wielkopolski. Siedziba administracji znajduje się przy placu Jana Metziga 16, z kolei przestrzeń edukacyjna i ekspozycyjna znajduje w dawnej synagodze przy ul. G. Narutowicza 31. Początki obecnego muzeum sięgają 1949 r., kiedy to Zarząd Miejski Leszna doprowadził do utworzenia muzeum kultury miejskiej Leszna XVII i XVIII w. W grudniu tegoż roku muzeum wpisane zostało do rejestru muzeów państwowych i z dniem 1.I.1950 r., rozpoczęło swoją działalność. Tę datę przyjmuje się jako datę jego powstania. Nadzór nad leszczyńską placówką przejęło Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu, późniejsze Muzeum Narodowe. Pierwszą siedzibą muzeum był ratusz leszczyński.